Nhờ ‘kho báu’ từ Chiến tranh Lạnh, Phần Lan sống khỏe giữa đại dịch

Trong khi các nước châu Âu vật lộn tìm nguồn cung khẩu trang, Phần Lan chiến đấu hiệu quả với dịch bệnh nhờ kho dự trữ y tế khổng lồ mà họ tích lũy từ thời Chiến tranh Lạnh.

Cuộc chiến tranh giành khẩu trang đang trở nên gay cấn trên thế giới để chống lại sự bùng phát của đại dịch Covid-19, Phần Lan sở hữu kho dự trữ tuyệt vời các thiết bị bảo vệ cá nhân như khẩu trang, giúp họ chống dịch bệnh hiệu quả hơn so với các nước láng giềng Bắc Âu ít chuẩn bị, New York Times cho biết.

Kho dự trữ ở Phần Lan được xây dựng trong nhiều năm, không chỉ bao gồm vật tư y tế, mà còn cả dầu, ngũ cốc, nông cụ và nguyên liệu thô để chế tạo đạn dược. Na Uy, Thụy Điển và Đan Mạch cũng đã tích trữ được một kho dự trữ lớn các thiết bị y tế và quân sự, nhiên liệu và thực phẩm những năm Chiến tranh Lạnh. Thế nhưng, kho dự trữ ở các nước này không được duy trì sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc.

Luôn sẵn sàng cho thảm họa

Khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, Phần Lan vẫn tiếp tục duy trì kho dự trữ. Sự chuẩn bị của họ làm nổi bật vai trò của kho dự trữ quốc gia và phơi bày lỗ hổng ở các quốc gia Bắc Âu khác. Khi virus corona tấn công, chính phủ Phần Lan đã lần đầu mở kho dự trữ y tế từ sau Thế chiến II.

Nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm Covid-19 cho người dân tại trạm xét nghiệm lưu động ở Espoo, Phần Lan. Ảnh: AFP.

“Phần Lan là quốc gia theo chủ nghĩa sinh tồn ở Bắc Âu, luôn sẵn sàng chuẩn bị cho những thảm họa lớn, hoặc Thế chiến III”, Magnus Hakenstad, học giả tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng Na Uy nói.

Dù Phần Lan trong nhiều năm luôn được xếp thứ hạng cao trong danh sách các quốc gia hạnh phúc nhất, nhưng vị trí và bài học lịch sử đã dạy cho quốc gia 5,5 triệu dân này luôn chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất, Tomi Lounema, giám đốc cơ quan cung ứng khẩn cấp quốc gia Phần Lan cho biết.

Phần lớn giao dịch của Phần Lan đi qua Biển Baltic. Điều đó được ông Lounema mô tả là một lỗ hổng. Không giống như Thụy Điển, nơi có quyền tiếp cập trực tiếp vào Biển Bắc trên bờ biển phía tây, Phần Lan phải phụ thuộc hoàn toàn vào Biển Baltic.

“Nếu xảy ra khủng hoảng, có thể gây rối loạn chuỗi cung ứng”, ông Lounema giải thích. Hai tuần trước, khi những ca nhiễm Covid-19 đầu tiên ở nước này được xác nhận, tính đến ngày 5/4, Phần Lan ghi nhận 1.882 ca bệnh, trong đó có 25 ca tử vong.

Bộ Xã hội và Y tế đã ra lệnh gửi khẩu trang đến bệnh viện trên khắp cả nước. “Khẩu trang tuy đã cũ nhưng vẫn hoạt động tốt”, ông Lounema nói qua điện thoại. Có rất ít thông tin sẵn có về số lượng khẩu trang và những vật tư y tế khác, hoặc nơi chúng được lưu trữ.

Dù các chi tiết về kho dự trữ được giữ bí mật, nhà chức trách xác nhận rằng các kho dự trữ được giữ trong mạng lưới các cơ sở trải rộng trên khắp cả nước. Hệ thống bảo quản hiện đại đã được áp dụng từ những năm 1950. Điều đó giúp Phần Lan có vị thế vững chắc hơn để đối phó với đại dịch.

Chẳng cần kho dự trữ lúc hòa bình

ỞThụy Điển, quốc gia bị chỉ trích là phản ứng chậm trong các biện pháp đối phó với đai dịch, nguồn cung đã bị giảm trong 3 thập kỷ qua, vì sự thay đổi trong suy nghĩ từ sau Chiến tranh Lạnh.

Fredrik Bynander, giám đốc Trung tâm An ninh Xã hội, Đại học Quốc phòng Thụy Điển cho biết hòa bình vĩnh cửu đã đến và chúng tôi sẽ không còn cần những kho dự trữ này nữa. Chính phủ đã nhìn thấy cơ hội để bán chúng, bao gồm vật tư y tế và sức khỏe.

Việc Thụy Điển gia nhập Liên minh châu Âu vào năm 1995 cũng góp một phần vào vấn đề này. Kể từ đó, hệ thống chăm sóc y tế của Thụy Điển được xây dựng xung quanh vấn đề về thời gian giao hàng. Dự trữ ở các bệnh viện chỉ kéo dài 2-3 ngày, Anders Melander, nhà phân tích của Cơ quan nghiên cứu quốc phòng Thụy Điển cho biết.

Nhân viên đeo tấm che mặt tại một hiệu thuốc ở Vantaa, Phần Lan. Ảnh: AP.

“Chúng tôi mong đợi với một thị trường tự do, chúng tôi sẽ luôn có thể mua mọi thứ mình cần”, ông Melander nói qua điện thoại.

Việc tư nhân hóa và độc quyền dược phẩm nhà nước từ năm 2009 cũng làm tăng tính dễ bị tổn thương của đất nước. Không có cơ quan nào chịu trách nhiệm cho các kho dự trữ quốc gia sau đó.

“Đây không phải là một kế hoạch hay. Nó giống như tôi không cần bình chữa cháy. Tôi có thể chạy ra ngoài và mua nó khi đám cháy bắt đầu. Điều đó cho thấy thị trường tự do này chỉ tự do khi mọi thứ đều ổn”, ông Melander nói.

Đài truyền hình Thụy Điển SVT Nyheter, hôm 5/4 báo cáo rằng các bệnh viện đã hết thuốc gây mê Propofol, một loại thuốc được sử dụng trong phẫu thuật và trong một số trường hợp để dùng cho bệnh nhân Covid-19 cần can thiệp bằng thở máy xâm lấn.

Dù Thụy Điển bỏ bê kho dự trữ quốc gia, nhưng lại khuyến khích người dân mở các cửa hàng tư nhân. Trong một tài liệu hướng dẫn về cuộc khủng hoảng hoặc chiến tranh nếu có, được gửi đến người dân 2 năm trước đã khuyến nghị người dân tích trữ thực phẩm, nước, quần áo ấm, chất khử trùng và thuốc.

Na Uy từng kiên cường hơn và được trang bị để tự duy trì trong một cuộc khủng hoảng quốc gia, theo Leif Inge Magnussen, phó giáo sư tại Đại học Đông Nam Na Uy. Nhưng trong một phân tích rủi ro vào năm ngoái của Tổng cục bảo vệ dân sự Na Uy đã kết luận đại dịch và tình trạng thiếu thuốc là mối bận tâm chính.

Audun Haga, giám đốc Cơ quan Dược phẩm Na Uy, cho biết nước này có thể cạn kiệt nguồn cung thuốc thiết yếu trong vài tuần, vì phần lớn đến từ Trung Quốc, nơi chỉ mới bắt đầu mở lại các nhà máy.

“Xã hội đã trở nên phụ thuộc rất nhiều vào các quốc gia khác và chuỗi cung ứng đúng lúc”, ông Magnussen nói.

Một số quốc gia khác không ưu tiên kho dự trữ như Phần Lan đang tranh giành các giải pháp thay thế để tổ chức lại sản xuất vật tư y tế trong nước. Tại Na Uy, công ty thiết bị y tế Laerdal và đối tác hứa cung cấp 1.000 máy thở khẩn cấp vào cuối tháng 5.

Tại Đan Mạch, nhà sản xuất máy bơm Grundfos đã chế tạo nguyên mẫu thiết bị bảo vệ, 36 giờ sau khi chính phủ kêu gọi viện trợ. Tại Thụy Điển, những nhân viên bị sa thải tại Scania, nơi sản xuất xe thương mại được cử đến làm việc tại một công ty sản xuất máy thở.

Công ty Absolut, nhà sản xuất rượu vodka cho biết họ đang quyên góp ethanol để sản xuất chất khử trùng.

Báo chí châu Âu ngạc nhiên về hiệu quả chống dịch của Việt Nam

Báo chí châu Âu ngạc nhiên vì hệ thống y tế của Việt Nam còn xa mới được hiện đại và rộng khắp như ở châu Âu, ngân sách y tế eo hẹp hơn, vậy mà lại đang chống dịch hiệu quả hơn.

Trung Hiếu