Nhìn lại sự hỗ trợ của Mỹ dành cho Ukraine sau một năm xung đột với Nga

Hỗ trợ của Mỹ cho Ukraine dự báo sẽ tiếp tục trong những tháng tới với việc Quốc hội nước này thông qua gói tài trợ thứ tư.

Tuy nhiên, các vấn đề có thể phát sinh khi một số đảng viên Cộng hòa được cho là sẽ gây áp lực để cắt giảm chi tiêu, chủ yếu trong lĩnh vực viện trợ kinh tế và nhân đạo.

Mỹ đã cung cấp nguồn viện trợ lớn cho Ukraine, đặc biệt là trong lĩnh vực quân sự, kể từ khi xung đột với Nga nổ ra. Ảnh: Reuters

Theo nhận định mới đây của nhà phân tích an ninh quốc tế Mateusz Piotrowski thuộc Viện Các vấn đề Quốc tế Ba Lan (PISM), sự hỗ trợ của Mỹ là rất quan trọng đối với Ukraine trong cuộc xung đột với Nga và duy trì hoạt động của các cơ quan nhà nước cũng như hỗ trợ cho những người bị ảnh hưởng. Thành phần chính trong sự hỗ trợ của Mỹ là lĩnh vực quân sự, với hơn 29 tỷ USD trong tổng số khoảng 44 tỷ USD dự định cho Ukraine kể từ khi xung đột nổ ra.

Cho đến nay, Mỹ đã cung cấp hệ thống chống tăng Javelin (8.000), hệ thống phòng không Stinger (1.6 nghìn), phương tiện bay không người lái Phoenix Ghost (1.800) và Switchblade (700), xe bọc thép MRAP (hơn 500), M113 (300), M1117 (250 ) và lựu pháo M109, M198, M777 (tổng cộng 160 khẩu). Trong những tuần tới, các phương tiện chiến đấu hiện đại Bradley (109) và Stryker sẽ được chuyển giao (90), tiếp theo đó dự kiến là hệ thống tên lửa Patriot (1 khẩu đội, 8 bệ phóng) và xe tăng Abrams (31).

Cơ chế hỗ trợ quân sự

Ông Piotrowski cho biết Mỹ cung cấp hỗ trợ quân sự cho Ukraine thông qua 3 cơ chế chính trị và hành chính. Đầu tiên là từ PDA (khoản Giải ngân Tổng thống) cho phép chuyển thiết bị từ kho của Bộ Quốc phòng. Chính quyền Biden cho đến nay đã cung cấp 31 gói hỗ trợ PDA, trong đó có 29 gói kể từ khi xung đột Nga – Ukraine nổ ra, với tổng trị giá 18,5 tỷ USD.

Công cụ thứ hai là USAI (Sáng kiến Hỗ trợ An ninh Ukraine), được coi là chương trình hỗ trợ lâu dài cho Ukraine. Tuy nhiên, quy trình này tốn nhiều thời gian hơn so với PDA, vì thiết bị và vũ khí được chính quyền đặt hàng từ nhà sản xuất.

USAI cũng được sử dụng để hỗ trợ hậu cần và huấn luyện binh lính, cố vấn quân sự và chia sẻ thông tin tình báo. Kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột, quy trình USAI đã được sử dụng 10 lần (tổng cộng 9,35 tỷ USD), bao gồm cung cấp cho Ukraine đạn dược và tên lửa, hệ thống NASAMS (2 trong số 8 hệ thống đặt hàng đã được chuyển giao) và xe tăng Abrams (chưa được đặt hàng).

Hình thức thứ ba là FMF (Tài chính Quân sự Nước ngoài), một chương trình tài trợ không hoàn lại của Bộ Ngoại giao để mua vũ khí của Mỹ. Kể từ khi xung đột nổ ra, Mỹ đã chuyển khoảng 1,5 tỷ USD cho Ukraine bằng FMF.

Đồng thời, họ cũng cung cấp các khoản tài trợ từ chương trình này cho các đồng minh khác tham gia trang bị vũ khí cho Ukraine (tổng cộng 3,3 tỷ USD, bao gồm 289 triệu USD cho Ba Lan). USAI và FMF đã thường xuyên được sử dụng để hỗ trợ Ukraine kể từ năm 2016.

Viện trợ kinh tế và nhân đạo

Viện trợ phi quân sự được phân phối bởi Cơ quan Phát triển Quốc tế (USAID), hợp tác với Bộ Ngoại giao và Bộ Tài chính Mỹ. Kể từ khi xung đột nổ ra, Mỹ đã cung cấp 13 tỷ USD viện trợ kinh tế và hơn 1,9 tỷ USD viện trợ nhân đạo.

Các khoản viện trợ kinh tế nhằm hỗ trợ tài chính trực tiếp cho những hoạt động như trường học và bệnh viện, hoặc việc trả lương của chính quyền, được chuyển đến Ukraine thông qua Ngân hàng Thế giới (WB).

Viện trợ nhân đạo được thực hiện với sự hợp tác của 20 đối tác quốc tế, bao gồm IOM (Tổ chức Di cư quốc tế), UNHCR (Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn), UNICEF (Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc) và WHO (Tổ chức Y tế thế giới). Mặc dù các khoản này được cung cấp để đối phó với cuộc xung đột ở Ukraine, nhưng bên nhận không chỉ là Kiev mà còn có 8 quốc gia châu Âu khác (ví dụ như Moldova, Ba Lan và Romania) để hỗ trợ người tị nạn với khoảng 344 triệu USD.

Vai trò của Quốc hội

Viện trợ của Mỹ được tài trợ từ ngân sách liên bang do Quốc hội phê duyệt cho một năm tài chính nhất định hoặc từ các khoản phân bổ đặc biệt do tổng thống yêu cầu. Kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột, Tổng thống Biden đã 4 lần yêu cầu viện trợ, với tổng trị giá 113 tỷ USD.

Việc Đảng Cộng hòa giành được đa số tại Hạ viện có thể làm chậm lại và giảm sự ủng hộ của Mỹ đối với Ukraine. Vấn đề sẽ không chỉ là sự phản đối của một số đảng viên Cộng hòa đối với chính khoản viện trợ, mà trên hết là nỗ lực giảm chi tiêu ngân sách và giảm thâm hụt ngân sách.

Chuyên gia Piotrowski kết luận điều này có thể khiến chính quyền Joe Biden sử dụng hạn chế số tiền được phân bổ và chỉ cung cấp các yếu tố hỗ trợ cần thiết nhất, vì sợ rằng Quốc hội sẽ không phân bổ thêm ngân sách trước năm tài chính tiếp theo.