Nhìn lại lịch sử thương hiệu xe hơi từng khiến dân Nga ‘phát cuồng’

Một trong những thương hiệu xe hơi phổ biến nhất từ thời Liên Xô, Volga, từng là ‘giấc mơ’ của nhiều người.Được Nhà máy ô tô Gorky (GAZ) thiết kế, Volga là một trong những thương hiệu ô tô phổ biến nhất ở Liên Xô.

Mọi người yêu xe ở Liên Xô đều mơ về phương tiện này. Volga là một chiếc xe lớn và rộng rãi, thoải mái và sang trọng hơn nhiều so với thương hiệu xe Zhiguli “nhân dân”.

Xe wagon GAZ-22 Volga. (Ảnh: Sputnik)

Sự ra đời của dòng xe huyền thoại

Công ty GAZ (Gorkovsky Avtomobilny Zavod) được thành lập vào năm 1929, với sự hỗ trợ của Ford Motor. Chiếc xe đầu tiên của hãng là Model A được sản xuất tại Nga. Sau Thế chiến thứ hai, dòng xe chính của công ty là Pobeda.

Năm 1953, thiết kế sư trưởng Andrey Lipgart bắt đầu suy nghĩ đến việc thiết kế một mẫu xe hơi biểu tượng cho ngành công nghiệp ô tô Liên Xô. Dù khá nổi tiếng với mẫu xe Pobeda M20 trước đó, Lipgart vẫn cảm thấy thiết kế của Pobeda vẫn chưa đạt được tới giới hạn của sự hoàn mỹ.

Vì vậy, Lipgart bắt đầu xây dựng một mẫu xe hoàn toàn mới, được gọi là GAZ-21 M21, hay Volga M-21.

Nhiều nguồn tin cho rằng ông đã vay mượn thiết kế của Ford để tạo nên GAZ-21 bởi từng có thời gian làm việc cho công ty xe hơi Mỹ. Tuy nhiên khi được hỏi về vấn đề này, Lipgart nói rằng ông học từ chính các đồng nghiệp ở Ford để tạo ra mẫu xe hơi Liên Xô tốt nhất. Từ đầu đến cuối quá trình phát triển GAZ-21, nhiều mẫu xe mới nhất của Mỹ (Plymouth Savoy, Ford Mainline và Chevrolet Styline Deluxe) đã được xem xét và một số bộ phận của chúng cũng nằm trong thiết kế của Volga.

Hai năm trôi qua kể từ khi bắt đầu thiết kế, 3 mẫu GAZ-21 đã sẵn sàng để giới thiệu cho công chúng. Mẫu xe GAZ mới có công suất 70 mã lực, mỗi bản được trang bị động cơ van trên cao. Một phiên bản có hộp số tay, và hai phiên bản còn lại là số tự động.

Năm 1957, những chiếc GAZ-21 đầu tiên được tung ra thị trường. Nhưng do tình hình kinh tế kém, cũng như thiếu các trung tâm dịch vụ chất lượng cao, GAZ-21 với hộp số tự động chỉ được sản xuất giới hạn 700 bản, còn lại công ty chủ yếu tập trung vào số tay.

“Xe tăng bốn bánh” quy mô thế giới

Năm 1958, Volga có “cuộc sống thứ hai” theo nghĩa đen. Việc hiện đại hóa đã ảnh hưởng đáng kể đến ngoại hình xe: các chỉ số hướng đã được thay đổi, cản gió mới, tinh tế hơn và bộ tản nhiệt có 16 lỗ dọc. Nội thất xe trở nên thoải mái hơn, lớp phủ giả da có mặt ở một số phiên bản xe, cũng như bọc len cho ghế ngồi và sofa sau.

Đây là năm được coi là có ý nghĩa quan trọng đối với Volga, bởi nó đã được giới thiệu tại Triển lãm Ô tô Quốc tế và nhận được giải thưởng Grand Prix.

Sau đó, nhà máy Liên Xô bắt đầu sản xuất một lúc 4 phiên bản: một chiếc sedan thông thường, phiên bản “giới hạn”, phiên bản dành cho taxi và phiên bản xuất khẩu. Nhu cầu xe ở châu Âu và mở rộng hơn nữa đều rất lớn. Người tiêu dùng châu Âu đón nhận GAZ-21 khi xe mang đến cho họ một cảm nhận mới về xe hơi Liên Xô, thậm chí còn gọi nó là chiếc “xe tăng bốn bánh”.

Không có gì ngạc nhiên vào năm 1962, Volga được mệnh danh là “chiếc xe tốt nhất của những năm 60″.

Đây cũng là thời kỳ dòng xe có những thay đổi bên ngoài thường xuyên. Hình thức sắc sảo trở nên thanh lịch và hiện đại hơn. Trong cùng thời kỳ, GAZ-23 đã được phát triển, là sự sửa đổi của xe với động cơ V8 Chaika 160 mã lực, hệ thống lái trợ lực và hộp số tự động.

Trong gần 7 năm, có 603 bản xe được phát hành đặc biệt, cho thấy sức ảnh hưởng của dòng xe này.

GAZ-23 phiên bản năm 1962.

Dòng xe cho những người đặc biệt

Volga được cho là dòng xe xa xỉ mà chỉ một số ít người có thể mua. Đơn đặt hàng cho chiếc xe đắt tiền chủ yếu đến từ các quan chức cũng như giới nghệ sĩ, diễn viên, tác giả nổi tiếng, v.v.

GAZ-21 – chiếc xe đầu tiên của thương hiệu Volga, màu đen với bộ salon màu xanh lam đặc biệt được tặng cho Yuri Gagarin sau chuyến du hành nổi tiếng của ông vào không gian năm 1961. Trong số những người yêu Volga được cho là có cả Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Những chiếc Volga đen thường được Ủy ban An ninh Nhà nước Liên Xô (KGB) sử dụng, và nó trở thành biểu tượng không chính thức của cơ quan này. Một trong những dòng Volga được các đặc vụ sử dụng nhiều nhất là GAZ-24-24, có thể tăng tốc lên tới 170 km/h và là một trong những chiếc xe nhanh nhất Liên Xô.

Bên cạnh đó, GAZ-24-95 được chế tạo để trở thành một chiếc xe địa hình phục vụ nhu cầu của quân đội, cảnh sát. Tuy nhiên, vì việc sản xuất và bảo trì xe quá phức tạp, dự án đã bị bỏ, và chỉ có khoảng năm chiếc xe được “nhìn thấy ánh sáng mặt trời”.

Ngoài ra, phiên bản GAZ-3102 được sản xuất với số lượng hạn chế dành cho các quan chức cấp trung – những người dù không cần limousine nhưng yêu cầu phương tiện có mức độ thoải mái và an ninh nhất định.

Cựu Tổng thống Mỹ George W. Bush lên ghế lái chiếc Volga đời 1956 của Tổng thống Nga Vladimir Putin sau cuộc gặp của hai nhà lãnh đạo tại dinh thự của Tổng thống Putin ở Novo Ogarevo, ngoại ô Moskva, ngày 8 tháng 5 năm 2005. (Ảnh: Reuters)

Huyền thoại dang dở

Trong thời kỳ hoàng kim, Volga được coi là “Mercedes của Nga”. Tuy nhiên mẫu xe dần mất chỗ đứng trong thị trường khi đối mặt với các dòng xe nước ngoài hiện đại hơn và giá rẻ hơn.

Mặc dù GAZ đã nỗ lực hết sức để cạnh tranh với Audi và BMW bằng chiếc GAZ-31105 1999, nhưng những tiêu chuẩn chất lượng của thương hiệu này dường như không theo kịp. Thời mà khách hàng tri ân xe cũng lùi xa dần.

Doanh số bán hàng của Volga liên tục giảm kể từ khi Liên Xô tan rã. GAZ chỉ dự tính bán khoảng 56.000 chiếc Volga vào năm 2005.

Nhà sản xuất ô tô Renault khi đó khai trương một nhà máy ở Moskva với kế hoạch sản xuất khoảng 60.000 xe mỗi năm. Vài tháng sau, Toyota cũng mở một nhà máy lắp ráp lớn gần thành phố St.Petersburg ở phía Bắc.

Năm 2006, ông trùm điều hành GAZ, Oleg Deripaska tuyên bố sẽ ngừng sản xuất dòng xe này trong vòng hai năm sau.

Aleksandr Rubin, một người sở hữu chiếc xe Volga 3110 lâu năm khi đó nói: “Chiếc Volga của tôi liên tục bị hỏng, tất cả các chi tiết đều rệu rã – hệ thống kêu lục cục, và tôi phải đổ một lít dầu mỗi tháng. Họ dừng sản xuất nó là điều tốt. Biểu tượng Volga sẽ vẫn là một biểu tượng, nhưng nếu chất lượng xe không tốt, mọi người sẽ chỉ nghĩ về nó như một chiếc xe không tốt”.

Bỏ qua những nhược điểm kỹ thuật, Volga vẫn là biểu tượng của sự giàu có và quyền lực ở nước Nga.