Nhiều nước đối mặt nguy cơ bất ổn kinh tế sau khi chính sách thuế quan mới của Mỹ có hiệu lực

Từ 0h ngày 7/8 (giờ Mỹ), mức thuế quan đối xứng toàn diện do Tổng thống Mỹ Donald Trump ban hành đã chính thức có hiệu lực, mở đầu một giai đoạn bất ổn mới cho hàng chục đối tác thương mại, bao gồm cả các đồng minh, đồng thời làm dấy lên lo ngại về phản ứng kinh tế mạnh mẽ trong nước.

Quang cảnh cảng hàng hóa tại Vancouver, Canada. Ảnh: THX/TTXVN

Theo hãng tin AFP, mức thuế quan tăng cao của Mỹ đã áp dụng với nhiều nền kinh tế, đánh dấu bước đi mới trong nỗ lực rộng khắp của Tổng thống Trump nhằm định hình lại thương mại toàn cầu.

Khi sắc lệnh hành pháp do Tổng thống Trump ký tuần trước có hiệu lực, mức thuế quan của Mỹ tăng từ 10% lên dao động từ 15% đến 41% đối với một số đối tác thương mại.

Nhiều sản phẩm từ các nền kinh tế như Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản và Hàn Quốc phải chịu mức thuế 15%, ngay cả khi đã có thỏa thuận với Washington nhằm tránh mức thuế cao hơn.

Trong khi đó, một số quốc gia như Ấn Độ đối mặt mức thuế 25%, sẽ tăng gấp đôi sau ba tuần, còn Syria , Myanmar và Lào phải chịu mức thuế cao đến 40% hoặc 41%.

Làn sóng thuế quan mới này nhằm xử lý các hành vi thương mại mà Washington cho là không công bằng, đồng thời mở rộng các biện pháp mà Tổng thống Trump đã áp dụng từ đầu nhiệm kỳ.

Tuy nhiên, các mức thuế quan mới không áp dụng cho các mặt hàng nhập khẩu cụ thể từng lĩnh vực, như thép, ô tô, dược phẩm và chip bán dẫn, vốn được nhắm mục tiêu riêng biệt.

Ngày 6/8, Tổng thống Trump tuyên bố ông dự định áp thuế 100% đối với chất bán dẫn, ngoại trừ TSMC – gã khổng lồ sản xuất chip của Đài Loan (Trung Quốc) – sẽ không chịu thuế do có nhà máy đặt tại Mỹ.

Dù vậy, các công ty và tổ chức ngành công nghiệp cảnh báo rằng các mức thuế mới sẽ gây tổn hại nghiêm trọng cho doanh nghiệp nhỏ tại Mỹ. Các chuyên gia kinh tế cũng cảnh báo thuế quan có thể đẩy lạm phát tăng cao và gây áp lực lên tăng trưởng kinh tế trong dài hạn.

Trong khi một số chuyên gia nhận định tác động lên giá cả chỉ mang tính tạm thời, nhiều người khác cho rằng chưa thể có kết luận cuối cùng.

Với việc các mức thuế quan quốc tế đã được điều chỉnh ít nhất đến thời điểm này, giáo sư Marc Busch thuộc Đại học Georgetown dự đoán các doanh nghiệp Mỹ sẽ phải chịu thiệt nhiều hơn thay vì người tiêu dùng.

Ông cho biết việc tạm dừng áp dụng mức thuế quan đối xứng cao hơn trong 90 ngày trước đó đã giúp các nhà nhập khẩu có thời gian tích trữ hàng hóa. Tuy nhiên, lượng hàng tồn kho hiện đang dần cạn kiệt, khó có thể duy trì lâu dài.

“Với kỳ nghỉ hè kết thúc và năm học mới sắp bắt đầu chỉ trong vài tuần, điều này cũng tạo ảnh hưởng chính trị”, ông Busch – chuyên gia về chính sách thương mại quốc tế – nhận định.

Lệnh thuế quan có hiệu lực từ ngày 7/8 cũng đặt ra nhiều câu hỏi chưa được giải đáp đối với các đối tác thương mại vừa ký thỏa thuận với Tổng thống Trump gần đây.

Cụ thể, Tokyo và Washington dường như vẫn còn bất đồng về các chi tiết quan trọng trong thỏa thuận thuế quan, chẳng hạn như thời điểm áp dụng mức thuế thấp hơn đối với ô tô Nhật Bản.

Washington chưa công bố thời điểm cụ thể cho việc giảm thuế ô tô nhập khẩu từ Nhật Bản, EU và Hàn Quốc. Hiện mức thuế nhập khẩu ô tô từ Mỹ đang duy trì ở mức 25% theo lệnh riêng cho từng ngành.

Một quan chức Nhà Trắng cho biết với AFP rằng mức thuế 15% áp lên Nhật Bản được tính chồng lên các mức thuế hiện hành, bất chấp kỳ vọng của Tokyo về một số nhượng bộ.

Trong khi đó, EU vẫn tiếp tục nỗ lực xin miễn trừ thuế cho ngành công nghiệp rượu vang chủ lực của mình.

Trong một bức thư gửi Tổng thống Trump gần đây, Liên minh Thương mại Rượu vang Mỹ cùng nhiều tổ chức khác đã thúc giục loại trừ ngành này khỏi danh sách áp thuế.

Tổng thống Trump không hề nao núng trong các cuộc chiến thương mại. Ngày 6/8, ông mở thêm mặt trận mới bằng cách tăng gấp đôi thuế dự kiến đối với hàng hóa Ấn Độ lên 50%, viện dẫn việc New Delhi tiếp tục mua dầu của Nga. Mức thuế bổ sung 25% này sẽ chính thức có hiệu lực sau ba tuần.

Lệnh áp thuế bổ sung đối với Ấn Độ cũng cảnh báo sẽ áp dụng hình phạt đối với các quốc gia khác “trực tiếp hoặc gián tiếp” nhập khẩu dầu Nga.

Bên cạnh đó, Tổng thống Trump cũng nhắm vào Brazil liên quan đến phiên tòa xét xử đồng minh cánh hữu, cựu Tổng thống Jair Bolsonaro.

Thuế quan Mỹ đối với nhiều mặt hàng Brazil đã tăng từ 10% lên 50%, tuy nhiên việc miễn trừ rộng rãi, bao gồm nước cam và máy bay dân dụng, được xem là giảm nhẹ tác động. Dù vậy, các sản phẩm chủ lực như cà phê, thịt bò và đường của Brazil vẫn bị ảnh hưởng.