Nhiều dịch bệnh truyền nhiễm nguy cơ bùng phát sau Covid-19
Các chuyên gia y tế nhận định Covid-19 làm gián đoạn tiêm chủng, khiến dịch bạch hầu, ho gà, sởi… có nguy cơ bùng thành dịch lớn.
Tại tọa đàm Tầm quan trọng của việc phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm trong bối cảnh Covid-19 , sáng 16/12, do Hội Bác sĩ Gia đình TP HCM tổ chức, bác sĩ Trần Ngọc Hữu, nguyên Viện trưởng viện Pasteur TP HCM cho biết, đã một năm kể từ khi ca nhiễm nCoV đầu tiên trên thế giới được phát hiện. Từ đó đến nay, dịch bệnh đã để lại những ảnh hưởng nặng nề về mọi mặt cho đời sống xã hội.
“Covid-19 khiến thành quả tiêm chủng bị đe dọa”, bác sĩ Hữu nói.
Bác sĩ lý giải cả thế giới quay cuồng trong vòng xoáy đại dịch. Phần lớn nguồn lực xã hội, nhà nước đều dồn cho phòng chống Covid-19, khiến nguồn lực cho tiêm chủng bị hạn chế. Cùng với đó, trì hoãn tiêm chủng phần lớn còn xuất phát từ phụ huynh. Họ lo ngại lây nhiễm nCoV tại cơ sở y tế, không đưa con đi tiêm chủng đúng lịch. Nhiều người chưa hiểu rõ tầm quan trọng của việc tiêm vaccine để ngăn ngừa các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Do đó, tỷ lệ tiêm chủng năm nay giảm khoảng 10% so với năm ngoái, có nguy cơ bị gián đoạn, ảnh hưởng đến hệ thống y tế.
Bác sĩ lấy mẫu xét nghiệm bạch hầu tại Trung tâm Y tế huyện Krông Nô, Đắk Nông hồi tháng 6. Ảnh: Ngọc Oanh.
Bác sĩ Hữu nhấn mạnh, sự gián đoạn của các chương trình tiêm chủng do nCoV, ngay cả trong thời gian ngắn, đang là vấn đề y tế đáng báo động. Hậu quả là có thể làm gia tăng số người mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm khác, và làm tăng nguy cơ bùng phát thành các làn sóng dịch bệnh trong cộng đồng, tạo nên gánh nặng kép bên cạnh Covid-19.
“Không nên vì vòng xoáy đại dịch mà quên tiêm vaccine phòng ngừa các bệnh khác, đặc biệt đối với trẻ em”, bác sĩ khuyến cáo.
Cùng quan điểm, bác sĩ Trương Hữu Khanh, cố vấn của Bệnh viện Nhi đồng 1, TP HCM cho hay, bạch hầu, ho gà và sởi đã xuất hiện rải rác cùng với Covid-19.
Tính từ đầu năm đến ngày 22/11, cả nước ghi nhận 198 ca bạch hầu, tăng gấp 9-15 lần so với giai đoạn từ năm 2014 đến 2018, gấp gần 4 lần so với năm 2019. Trong đó, 75% ở trẻ dưới 14 tuổi mắc bệnh và vùng dịch thuộc khu vực miền núi như Tây Nguyên, Quảng Ngãi… Bốn trẻ đã tử vong.
Video đang HOT
Số ca ho gà ở Việt Nam tăng trong 6 năm qua, từ 90 ca năm 2014 lên đến 1.013 ca năm 2019. Trẻ dưới hai tháng tuổi, chưa đủ tuổi để tiêm vaccine phòng ngừa là “mồi ngon” của ho gà. Nguồn lây chính xuất phát từ người trong gia đình, nhất là anh chị ruột của bé, lây trong môi trường lớp học. Năm nay, số ca ho gà ghi nhận giảm hơn, do thời gian giãn cách xã hội dài, trẻ không đến trường. Khi trẻ quay lại trường, số ca và nguy cơ lại tăng lên. Để bảo vệ giai đoạn đầu đời non nớt của trẻ, thì việc tiêm vaccine ho gà nhắc lại cho anh chị của bé là hết sức cần thiết.
“Đây là những bệnh cũ, nổi lại và hoàn toàn có thể khống chế, không cho bùng phát. Điều kiện là độ phủ và sức bền độ phủ của tiêm chủng được duy trì hiệu quả”, bác sĩ Khanh nói.
Cảnh báo của Liên minh Toàn cầu về vaccine và tiêm chủng (GAVI) cùng Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF), ít nhất 80 triệu trẻ em dưới một tuổi, ở 68 quốc gia, đang có nguy cơ mắc bạch hầu, sởi và bại liệt… Nguyên do là các chương trình tiêm chủng đang bị gián đoạn vì Covid-19.
Nhiều năm qua, nhờ có vaccine, nhiều bệnh truyền nhiễm đã bị xóa sổ. Bác sĩ Hữu chia sẻ, năm 1980, thế giới đã xóa sổ hoàn toàn được bệnh đậu mùa nhờ chương trình tiêm chủng toàn cầu. Miễn dịch cộng đồng được thiết lập thành công. Đến nay, thế hệ trẻ không còn ai phải mang vết sẹo lớn trên vai vì tiêm vaccine đậu mùa nữa.
Thành tựu hơn 30 năm thanh toán bại liệt cũng có công lớn của vaccine. Năm 1988, 125 quốc gia xuất hiện dịch bại liệt, mỗi năm hơn 350.000 trẻ bị liệt suốt đời. Sau 32 năm có vaccine ngừa bệnh, hiện chỉ còn hai quốc gia xuất hiện virus bại liệt hoang dại là Pakistan và Afghanistan. Số ca bại liệt toàn cầu giảm đến 99,9%. Ước tính 18 triệu trẻ em thế giới tránh được bại liệt nhờ tiêm chủng. Riêng Việt Nam đã thanh toán bại liệt từ năm 2000.
Bác sĩ Hữu nhắc lại tuyên bố năm 2011 của WHO: “Trừ nước sạch ra, không có bất cứ can thiệp y tế nào khác, kể cả kháng sinh, có hiệu quả to lớn như vaccine giúp giảm tỷ lệ tử vong, tỷ lệ bệnh tật và sự phát triển sức khỏe cộng đồng”.
Nguy cơ mắc Bạch hầu, Uốn ván, Ho gà ở nhóm lớn tuổi
Nếu cho rằng, chỉ cần tiêm ngừa Bạch hầu, Uốn Ván, Ho Gà... đầy đủ ở năm đầu đời, cơ thể sẽ miễn nhiễm với bệnh, thì bạn đã lầm!
Vì thực tế, dù đã chủng ngừa, nhưng theo thời gian, sự miễn dịch của cơ thể với các bệnh này sẽ dần suy giảm, nếu không được tiêm nhắc lại, nguy cơ nhiễm bệnh là rất cao.
Bạch hầu, Uốn ván, Ho gà là 3 căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm đã từng bùng phát cướp đi sinh mệnh của nhiều người trên thế giới. Người mắc bệnh có thể có nhiều biến chứng nguy hiểm nặng nề như suy hô hấp, viêm phổi, viêm não (đối với bệnh Ho Gà); viêm cơ tim và viêm thần kinh (đối với bệnh Bạch Hầu); co thắt thanh quản, thuyên tắc phổi, gãy xương (đối với bệnh Uốn Ván)...
Nhưng, kể từ khi các mũi tiêm ngừa Bạch hầu, Uốn ván, Ho gà cho trẻ em dưới 2 tuổi đã được triển khai rộng rãi, tần suất mắc các căn bệnh nguy hiểm này đã được giảm một cách rất đáng kể.
Caption: Kể từ khi các mũi tiêm ngừa Bạch hầu, Uốn ván, Ho gà được phổ biến rộng rãi, thì tỉ lệ mắc 3 căn bệnh nguy hiểm này đã được giảm một cách đáng kể
Cảnh giác trước nguy cơ mắc bệnh của 3 căn bệnh nguy hiểm: Bạch hầu - Uốn ván - Ho gà
Tại Indonesia, sự bùng phát tỉ lệ mắc căn bệnh bạch hầu tại một cách bất thường năm 2017 với hơn 530 ca mắc bao gồm cả trẻ em và người lớn, dù tỉ lệ bao phủ cao vắc xin trong cộng đồng. Trên thế giới, hiện nay, nhóm trẻ em lớn và người lớn mắc ho gà được báo cáo tại các quốc gia ngày càng gia tăng, đặc biệt trẻ nhỏ dưới 1 tuổi và người lớn.
Riêng tại Việt Nam, từ năm 2015 đến nay, số ca mắc Uốn ván vẫn luôn được báo cáo với hơn 350 ca hằng năm, xuất hiện rải rác chùm ca bệnh Bạch hầu tại các tỉnh Miền Trung, đối tượng mắc các bệnh này tập trung chủ yếu ở người lớn và trẻ lớn. Riêng bệnh Ho gà, bệnh được ghi nhận là đang có chiều hướng gia tăng số ca mắc, đặc biệt ở trẻ nhỏ
Do vậy, hiện nay các tổ chức y tế uy tín trên thế giới khuyến cáo cần tiêm đúng lịch và đúng liều các vắc xin ngừa Bạch hầu, Uốn ván, Ho gà cho trẻ ngay từ năm đầu đời và không được bỏ qua các mũi tiêm nhắc lại sau đó. Vì các vắc xin này thường chỉ tạo hiệu quả bảo vệ cơ thể trong một giai đoạn nhất định, theo thời gian, sự miễn dịch phòng bệnh đối với Bạch hầu, Uốn ván, Ho gà sẽ suy giảm, nếu không được tiêm nhắc lại, sẽ có nguy cơ nhiễm bệnh
Theo Tổ Chức Y tế Thế Giới và các khuyến cáo chủng ngừa của Anh, Canada, Mỹ: bên cạnh việc hoàn tất lịch chủng ngừa cơ bản và tiêm nhắc cho trẻ dưới 2 tuổi, các vắc xin 3 thành phần phòng Bạch hầu, Uốn ván, Ho gà cần được tiêm nhắc tại nhiều các cột mốc khác nhau trong đời:
Từ 4 đến 7 tuổi
Từ 9 đến 15 tuổi
Người già từ 50 tuổi trở lên
Người lớn có bệnh lý mãn tính đi kèm như các bệnh lý phổi, hen suyễn, tim mạch, bệnh thận...
Ở cột mốc từ 4 đến 7 tuổi; từ 9 đến 15 tuổi: sự miễn dịch đối với Bạch hầu, Uốn ván, Ho gà của cơ thể gần như đã suy giảm hết kể từ lần được tiêm ngừa trước đó. Song song đó, 2 nhóm tuổi này lại thường xuyên hoạt động trong môi trường học đường đông đúc, gặp gỡ nhiều người, chạy nhảy, vận động cũng nhiều hơn... vì vậy nguy cơ mắc các bệnh Bạch hầu, Uốn ván, Ho gà từ đó cũng cao hơn nên rất cần được tiêm nhắc lại.
Ở cột mốc trên 50 tuổi: theo tuổi tác, hệ miễn dịch cơ thể dần suy yếu nên người trên 50 tuổi luôn là đối tượng dễ mắc các bệnh truyền nhiễm qua đường hô hấp như Ho gà, Bạch hầu.
Ngoài ra, khi đã mắc bệnh, các triệu chứng biểu hiện ở họ thường nhẹ hơn nên dễ bị nhầm sang bệnh thông thường, nhưng lại là nguồn lan truyền mầm bệnh cho những người xung quanh, đặc biệt là các trẻ nhỏ đang ở độ tuổi nhỏ (từ 0 - 3 tháng tuổi chưa đạt đủ hiệu quả bảo vệ bằng vắc xin) đang sống chung nhà
Hiệu quả và tác động của việc tiêm nhắc vắc xin 3 thành phần phòng Bạch hầu - Uốn ván - Ho gà
Với khả năng giúp bảo vệ phòng bệnh, có thể nói mũi tiêm nhắc lại 3 thành phần phòng Bạch hầu, Uốn ván, Ho gà đã mang đến rất nhiều lợi ích như:
1. Giảm tỉ lệ mắc bệnh và tử vong cho các đối tượng tiêm chủng
2. Giảm nguy cơ lây nhiễm cho trẻ sơ sinh (từ 0 đến 3 tháng tuổi) chưa được chủng ngừa đầy đủ đang sống chung trong gia đình
3. Thiết lập nên hệ miễn dịch cộng đồng giúp phòng tránh dịch bệnh lây lan
4. Giảm các chi phí phát sinh khi mắc bệnh
Tóm lại, bệnh Bạch hầu, Uốn Ván, Ho gà có thể gây bệnh cho cả trẻ em đến người lớn, việc triển khai chủng ngừa cơ bản cho trẻ nhỏ với các vắc xin này là đều rất cần thiết. Bên cạnh đó, triển khai tiêm nhắc vắc xin 3 thành phần Bạch Hầu - Uốn Ván - Ho gà giúp kéo dài hiệu quả bảo vệ phòng tránh bệnh cho bản thân, mà còn góp phần tạo miễn dịch bảo vệ trong cộng đồng.
Tây Nguyên vẫn căng sức chống dịch bệnh truyền nhiễm Tưởng chừng như dịch bạch hầu đã tạm lắng xuống ở Tây Nguyên, nhưng rồi vùng này lại tiếp tục ghi nhận thêm một ca tử vong vì bệnh này. Nguyên nhân được xác định là do sự tắc trách của lực lượng y tế địa phương. Ngoài ra, dịch tay chân miệng vẫn đang có nhiều diễn biến phức tạp. Ngành Y...