Nhật Bản ’sốc’ khi Ấn Độ sắp vượt qua để trở thành nền kinh tế lớn thứ 4 thế giới

Từng là một cường quốc kinh tế khiến nhiều người trên thế giới phải ghen tị, Tokyo đã lo ngại sâu sắc rằng nền kinh tế của Trung Quốc và Đức đã vượt qua Nhật Bản – và Ấn Độ cũng sẽ như vậy vào năm tới.

Trong ước tính được công bố vào cuối tháng 4 vừa qua, IMF chỉ ra rằng GDP danh nghĩa của Ấn Độ sẽ đạt 4,34 nghìn tỷ USD vào năm 2025, vượt qua mức 4,31 nghìn tỷ USD của Nhật Bản. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo Đài phát thanh quốc tế Deutsche Welle (Đức), thông báo rằng vào năm 2025, Ấn Độ sẽ vượt qua Nhật Bản về tổng sản phẩm quốc nội (GDP) danh nghĩa tính bằng đồng đô la Mỹ đã gây sốc cho Tokyo, nơi cho đến năm 2010 vẫn là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới nhưng hiện đang trên đà tụt xuống vị trí thứ năm.

Trong ước tính được công bố vào cuối tháng 4, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) chỉ ra rằng GDP danh nghĩa của Ấn Độ sẽ đạt 4,34 nghìn tỷ USD (4,03 nghìn tỷ euro) vào năm 2025, vượt qua mức 4,31 nghìn tỷ USD của Nhật Bản. Thời điểm Ấn Độ vươn lên vị trí thứ tư trên thế giới đến sớm hơn một năm so với ước tính gần đây nhất của IMF, phần lớn là do đồng yên yếu đi.

Sự suy giảm vị thế kinh tế toàn cầu của Nhật Bản diễn ra sau khi chính phủ nước này xác nhận rằng họ tụt lại sau Đức vào năm 2023. Cú sốc về việc Ấn Độ khả năng vượt qua Nhật Bản vào năm tới có thể so sánh với năm 2010, khi Trung Quốc đang phát triển mạnh mẽ thay thế Nhật Bản trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Martin Schulz, nhà kinh tế chính sách hàng đầu của Tổ chức Thông tin Thị trường Toàn cầu thuộc Fujitsu, cho biết: “Đối với Nhật Bản, đây là một mối lo ngại rất lớn – nhưng rất ít người nói về nó một cách công khai vì nó rất đáng xấu hổ và rất khó giải quyết”.

Theo chuyên gia kinh tế Schulz, những vấn đề mà nước này phải đối mặt đã được Shinzo Abe nhận ra khi ông trở thành thủ tướng vào năm 2012 và công bố các kế hoạch sâu rộng mang tên “Abenomics” nhằm thúc đẩy tăng trưởng của Nhật Bản.

Và trong khi hai trong số “ba trụ cột” của chính sách trên – nới lỏng tiền tệ của Ngân hàng Nhật Bản và kích thích tài chính thông qua chi tiêu của chính phủ – đạt được mức độ thành công tốt, thì trụ cột thứ ba, về cải cách cơ cấu, lại không thành công.

“Toàn bộ ý tưởng của Abenomics là thúc đẩy tăng trưởng ở các doanh nghiệp, nhưng cải cách cơ cấu cũng cần thiết để thúc đẩy năng suất. Tuy nhiên, điều đó rất khó thực hiện ở một quốc gia đang già hoá dân số và có khả năng chống lại sự thay đổi đối với quá trình số hóa; trong khi những người có giữ chức vụ trong một thời gian dài chỉ đơn giản là thích cách làm cũ hơn”, chuyên gia Schulz nêu rõ.

Giống như những nơi khác, đại dịch COVID-19 và cuộc xung đột Nga – Ukraine vẫn đang có tác động rõ rệt đến nền kinh tế Nhật Bản, nhưng các chỉ số khác cho thấy một vấn đề nghiêm trọng hơn.

Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) đã gây áp lực mới lên Tokyo khi công bố báo cáo mới nhất về triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu vào ngày 2/5.

Trong khi OECD dự đoán mức tăng trưởng của toàn thế giới là 3,1%, so với mức 2,9% trong báo cáo trước đó, và dự báo rằng cả Mỹ và Trung Quốc sẽ vượt xa những dự đoán trước, tổ chức có trụ sở tại Pháp này đã cắt giảm mức tăng trưởng của Nhật Bản từ mức 1% đã dự kiến ​​ba tháng trước đó xuống 0,5%.

Naomi Fink, chiến lược gia toàn cầu và Giám đốc điều hành của Nikko Asset Management ở Tokyo, cho biết một số tình trạng bất ổn kinh tế của Nhật Bản có thể liên quan đến ba thập kỷ tăng trưởng kinh tế trì trệ.

“Cả Mỹ và Nhật Bản đều là những thị trường phát triển và không thể kỳ vọng tăng trưởng nhanh như các thị trường mới nổi như Trung Quốc và Ấn Độ, nơi tầng lớp trung lưu đang chiếm tỷ trọng ngày càng tăng trong GDP, cơ sở hạ tầng vẫn cần được xây dựng và tóm lại, toàn bộ nguồn lực vẫn chưa được huy động”, bà Fink nói.

Theo chuyên gia Fink, chìa khóa cho sự tăng trưởng trong tương lai ở Nhật Bản sẽ là đầu tư vào tăng năng suất – công nghệ, vốn nhân lực, cải tiến quy trình kinh doanh – vì tăng dân số sẽ không còn là động lực chính cho việc phát triển kinh tế.

Tuy nhiên, Nhật Bản không thể sánh được với mức đầu tư của Ấn Độ vào cơ sở hạ tầng và tầng lớp trung lưu đang phát triển nhanh chóng, trong khi Đức đã vượt qua Nhật Bản chủ yếu nhờ sự sụt giảm nhanh chóng của đồng yên so với đồng euro trong 12 năm qua.