Nhật Bản bắt đầu xả nước nhiễm phóng xạ ra biển từ ngày 24.8
Nhật Bản từ ngày 24.8 sẽ bắt đầu xả ra biển hơn 1 triệu tấn nước nhiễm phóng xạ đã qua xử lý ở nhà máy điện hạt nhân Fukushima, theo kế hoạch vốn đã vấp phải chỉ trích mạnh mẽ của Trung Quốc.
Kế hoạch này được chính phủ Nhật Bản phê duyệt hai năm trước, có ý nghĩa quan trọng trong việc giải thể nhà máy điện hạt nhân do Công ty Điện lực Tokyo (Tepco) vận hành. Ngoài các nước láng giềng, các hiệp hội nghề cá tại Nhật cũng phản đối kế hoạch vì lo sợ tổn thất về danh tiếng và mối đ.e dọ.a đối với sinh kế của họ.
“Tôi đã yêu cầu Tepco nhanh chóng chuẩn bị cho việc xả nước theo kế hoạch đã được Cơ quan Quản lý Hạt nhân phê duyệt và dự kiến việc xả nước sẽ bắt đầu vào ngày 24.8, khi điều kiện thời tiết cho phép”, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida cho biết vào sáng 22.8, theo Reuters.
Các thùng chứa nước nhiễm phóng xạ đã qua xử lý tại nhà máy điện hạt nhân Fukushima
REUTERS
Một ngày trước đó, ông Kishida cam kết chính phủ sẽ chịu toàn bộ trách nhiệm trong việc đảm bảo sinh kế cho ngư dân, ngay cả khi việc đó sẽ mất nhiều thập niên.
Tokyo khẳng định việc xả nước là an toàn. Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hiệp Quốc, đã bật đèn xanh cho kế hoạch này vào tháng 7. Theo IAEA, kế hoạch của Nhật đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và tác động của việc này đối với con người cũng như môi trường là “không đáng kể”.
Nhà hàng Nhật Bản gặp khó ở Trung Quốc vì nhà máy điẹn hạt nhân thải nước nhiễm xạ
Một số nước láng giềng đã bày tỏ hoài nghi về mức độ an toàn của việc xả nước, trong đó Bắc Kinh chỉ trích mạnh mẽ nhất. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Vương Văn Bân hồi tháng 7 cho rằng Nhật Bản đã thể hiện sự ích kỷ và kiêu ngạo, đồng thời chưa tham vấn đầy đủ với cộng đồng quốc tế về kế hoạch.
Trung Quốc đã cấm nhập khẩu hải sản từ 10 tỉnh của Nhật Bản, trong đó có Fukushima và Tokyo. Nhập khẩu hải sản từ các tỉnh khác được cho phép nhưng phải vượt qua các kiểm tra về mức độ phóng xạ và có bằng chứng chúng được sản xuất ngoài 10 tỉnh nằm trong danh sách cấm.
Các nhà hoạt động Hàn Quốc cũng phản đối kế hoạch này, mặc dù Seoul đã kết luận thông qua nghiên cứu của chính họ rằng việc xả nước đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và cho biết họ tôn trọng đán.h giá của IAEA.
Trong một tuyên bố ngày 22.8, chính phủ Hàn Quốc cho biết họ đã được Nhật Bản thông báo về quyết định của mình và tin rằng Tokyo sẽ thực hiện việc xả nước theo kế hoạch. “Chúng tôi đã đán.h giá rằng không có vấn đề khoa học hoặc kỹ thuật nào với kế hoạch xả nước bị ô nhiễm. Nhưng chúng tôi muốn làm rõ rằng chính phủ của chúng tôi không nhất thiết phải đồng ý hoặc ủng hộ kế hoạch xả nước bị ô nhiễm”, tuyên bố nêu.
Các quốc đảo Thái Bình Dương bất đồng về vấn đề, do trước đây các nước này từng là địa điểm thử nghiệm hạt nhân của Mỹ và Pháp. Thủ tướng Fiji, Sitiveni Rabuka, hôm 21.8 đưa ra tuyên bố cho biết ông ủng hộ kết luận của IAEA, nhưng thừa nhận rằng vấn đề đang gây tranh cãi ở khu vực.
Nhật Bản cho biết nước nhiễm phóng xạ – do được sử dụng để làm mát các thanh nhiên liệu tại nhà máy điện hạt nhân Fukushima trong thảm họa động đất – sóng thần năm 2011 – sẽ được lọc để loại bỏ hầu hết các nguyên tố phóng xạ ngoại trừ tritium, một đồng vị của hydro khó tách khỏi nước. Nước đã qua xử lý sẽ được pha loãng sao cho hàm lượng tritium thấp hơn cả mức độ được quốc tế cho phép, trước khi được xả ra Thái Bình Dương.
Một quan chức Nhật Bản cho biết kết quả xét nghiệm đầu tiên về nước biển sau khi xả thải có thể có vào đầu tháng 9. Nhật Bản cũng sẽ kiểm tra cá ở vùng biển gần nhà máy Fukushima và công bố kết quả kiểm tra trên website của Bộ Nông nghiệp nước này.
Ẩn số sau tam giác quan hệ đồng minh
Hội nghị thượng đỉnh ba bên giữa Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc diễn ra cuối tuần qua tại Trại David, bang Maryland, cách thủ đô Washington D.C (Mỹ) khoảng 100 km, đã thể chế hóa việc nâng cấp quan hệ hợp tác giữa 3 đồng minh truyền thống, cụ thể hóa tầm nhìn chung về một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở.
Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol ( trái), Tổng thống Mỹ Joe Biden (giữa) và Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida (phải) tại cuộc họp báo chung sau cuộc gặp ở Trại David, Maryland, Mỹ, ngày 18/8/2023. Ảnh: YONHAP/TTXVN
Cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Joe Biden cùng người đồng cấp Hàn Quốc Yoon Suk Yeol và Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida diễn ra trong bối cảnh môi trường an ninh khu vực bất ổn đang làm thay đổi tư duy chính sách của mỗi nước.
Chính quyền Tổng thống Biden đang đẩy mạnh củng cố và xây dựng các cơ chế hợp tác tiểu đa phương, trong đó xác định quan hệ ba bên Mỹ - Nhật - Hàn có ý nghĩa cực kỳ quan trọng. Mỹ chủ trương tập trung giải quyết các mâu thuẫn nội khối, đặc biệt là những bất đồng về lịch sử và lãnh thổ giữa hai đồng minh láng giềng ở Đông Bắc Á, có nguy cơ làm suy yếu liên minh. Với những yếu tố lịch sử trong quan hệ Nhật - Hàn, việc lựa chọn địa điểm họp là Trại David cũng mang ý nghĩa chiến lược mà phía Mỹ gọi là biểu hiện của "ngoại giao quả cảm".
Tuyên bố chung của hội nghị mang tên "Tinh thần Trại David" có một số nội dung chính sau: Lãnh đạo 3 nước cam kết nhanh chóng tham vấn để ứng phó với các thách thức, hành vi khiêu khích và răn đe trong khu vực. Ba nước cam kết cải thiện cơ chế liên lạc ba bên đảm bảo kênh thông tin thường xuyên, kịp thời; nhất trí thiết lập cơ chế gặp mặt thường niên giữa lãnh đạo cấp cao, các bộ trưởng Ngoại giao, Quốc phòng, cố vấn an ninh quốc gia, cũng như kênh giữa các bộ trưởng Tài chính, Thương mại.
Các lãnh đạo khẳng định vai trò trung tâm của Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), cũng như sự ủng hộ cấu trúc khu vực do ASEAN dẫn dắt. Cam kết hỗ trợ năng lượng bền vững và thúc đẩy an ninh nguồn nước, khả năng chống chịu khí hậu tại lưu vực sông Mekong, phối hợp các hoạt động hỗ trợ nâng cao năng lực đối với các nước ASEAN và các nước Thái Bình Dương để tăng cường khả năng bổ trợ, tương hỗ và tính hiệu quả.
Về Biển Đông, các nhà lãnh đạo chia sẻ quan ngại đối với các hành động không phù hợp với trật tự thế giới dựa trên luật lệ, cực lực phản đối bất kỳ nỗ lực đơn phương nào nhằm thay đổi hiện trạng, kiên quyết phản đối việc quân sự hóa các thực thể được cải tạo cũng như thực hiện các hành động cưỡng chế. Tuyên bố cũng nêu quan ngại về nạn đán.h cá bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Ngoài Công ước LHQ về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982, tuyên bố cũng nhắc tới phán quyết của Tòa trọng tài (PCA) tháng 7/2016, cho rằng quyết định này đặt cơ sở pháp lý cho việc giải quyết hòa bình các xung đột trên biển.
Tuyên bố đề cập đến các hoạt động của Triều Tiêu, yêu cầu nước này tuân thủ các nghị quyết của Hội đồng Bảo an LHQ. Ba nước tuyên bố sẽ triển khai hoạt động tập trận thường niên, đa lĩnh vực để tăng cường khả năng phối hợp giữa các lực lượng. Ngoài ra, 3 nước cam kết cụ thể để nâng cao hợp tác trong phục hồi chuỗi cung ứng, năng lượng sạch và an ninh năng lượng, công nghệ sinh học, khoáng sản thiết yếu, dược phẩm, trí tuệ nhân tạo (AI), điện toán lượng tử và nghiên cứu khoa học.
Dư luận đán.h giá hội nghị là một bước thể chế hóa quan trọng quan hệ truyền thống Mỹ - Nhật - Hàn. Các bên đã thống nhất được một số thỏa thuận quốc phòng, kinh tế và tình báo để đối phó với các nguy cơ. Mặc dù không có các cam kết tương tự như Điều 5 của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương NATO (theo đó một cuộc tấ.n côn.g đối với một quốc gia được coi là tấ.n côn.g toàn khối), song lãnh đạo 3 nước đã bổ sung bằng một số sáng kiến cụ thể mới về quân sự, đó là các chương trình tập trận chung ba bên, chia sẻ thông tin tình báo, hợp tác phòng thủ tên lửa đạn đạo... Các kết quả hội nghị cho thấy 3 bên đã chính thức bắt tay khuyến khích hợp tác toàn diện, trên tất cả các lĩnh vực theo cách thức thường xuyên hơn, thể chế hóa hơn nhằm tạo thuận lợi cho việc duy trì và mở rộng các hoạt động hợp tác. Việc thể chế hóa các thỏa thuận an ninh, kinh tế và tình báo giúp hạn chế những người kế nhiệm sắp tới làm chệch hướng hợp tác ba bên trong tương lai.
Theo chuyên gia Chris Johnstone thuộc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS), lãnh đạo 3 nước đã thống nhất được quan điểm triển khai chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, mở rộng vai trò và hoạt động ra ngoài phạm vi bán đảo Triều Tiên. Năm ngoái, Hàn Quốc đã công bố chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, trong đó có nhiều nội dung lặp lại chiến lược của Mỹ và Nhật. Các nhà lãnh đạo đã ủng hộ thực hiện chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của mỗi nước, thúc đẩy những điểm đồng, mở rộng hợp tác trong khu vực, tập trung vào Đông Nam Á và các quốc đảo Thái Bình Dương. Đây là một điểm mới khi trong lịch sử, hợp tác giữa 3 quốc gia hầu như chỉ xoay quanh mối đ.e dọ.a từ Triều Tiên. Hội nghị cũng đặt nền móng cho chương trình nghị sự về an ninh kinh tế tương đối toàn diện, tạo cơ sở hợp tác ổn định trong tương lai.
Theo quan điểm của phía Mỹ, hội nghị thượng đỉnh ba bên cơ bản thành công khi đạt được các mục tiêu đề ra, đó là tạo dựng hình ảnh lãnh đạo toàn cầu của Tổng thống Biden trước thềm chiến dịch tranh cử sắp tới, từng bước thể chế hóa quan hệ an ninh ba bên, tạo tiề.n đề cho hợp tác bền vững trong tương lai, mở rộng vai trò và hoạt động ba bên vượt ra ngoài khuôn khổ an ninh bán đảo Triều Tiên, khu vực Đông Bắc Á sang toàn bộ khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Tuy nhiên, tác động của hợp tác ba bên với an ninh khu vực vẫn chưa rõ ràng khi các bên còn một số mâu thuẫn song phương, đa phương chưa được giải quyết.
Theo đán.h giá, các kết quả của hội nghị sẽ có tác động trực tiếp tới khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Về mặt tích cực, với việc thể chế hóa cơ chế hợp tác ba bên, quan hệ Nhật - Hàn trở nên gắn kết, ràng buộc hơn nữa, gạt sang một bên những xích mích, hiềm khích trong quá khứ để nối lại hợp tác trên các lĩnh vực cụ thể như kinh tế, thương mại, du lịch, giao lưu nhân dân... vốn bị đứt đoạn trong những năm gần đây, cũng như tạo nền tảng tìm kiếm giải pháp cho tranh chấp chủ quyền đối với quần đảo Tekeshima/Dokdo, có lợi cho hòa bình, ổn định khu vực. Dù còn có một số ý kiến phản đối nhưng tâm lý chung của người dân hai nước là lạc quan trước xu thế cải thiện quan hệ song phương.
Về mặt tiêu cực, cuộc gặp sẽ tác động đến tương quan lực lượng ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương trong bối cảnh Mỹ luôn tìm cách kiềm chế Trung Quốc, răn đe Triều Tiên. Với việc nâng cấp hợp tác ba bên, Mỹ có lý do để đẩy mạnh hơn nữa sự hiện diện quân sự tại khu vực, thể hiện cam kết lâu dài với hai đồng minh truyền thống ở Đông Bắc Á bằng các bước đi cụ thể. Điều đó có thể dẫn tới việc Nga, Trung Quốc, Triều Tiên hợp tác đối phó với liên minh Mỹ - Nhật - Hàn, đặt khu vực trong tình trạng căng thẳng, gia tăng nguy cơ xung đột, đối đầu.
Nhật Bản chưa ấn định thời điểm xả nước thải từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima Ngày 20/8, Thủ tướng Fumio Kishida đã tới nhà máy điện hạt nhân Fukushima trong bối cảnh Chính phủ Nhật Bản chuẩn bị xả nước nhiễm xạ đã qua xử lý tại cơ sở này ra biển, giữa lúc ngư dân và một số quốc gia láng giềng phản đối kế hoạch của Tokyo. Các bể chứa nước thải nhiễm xạ tại nhà...