Nhân dân tệ trước nguy cơ thương chiến bùng phát

Giữa rủi ro có thể leo thang thương chiến với Mỹ ở mức độ cao hơn trong thời gian tới, Trung Quốc đang đối mặt thách thức không nhỏ để giữ ổn định cho nhân dân tệ.

Hôm qua (13.1), tờ South China Morning Post dẫn số liệu từ chính quyền Trung Quốc ghi nhận thặng dư thương mại của nước này đạt kỷ lục trong năm 2024.

Thặng dư thương mại gần 1.000 tỉ USD

Cụ thể, nhờ vào xuất khẩu tăng đột biến, đặc biệt là đối với ngành ô tô và chip máy tính, cũng như đạt được thị phần tăng trưởng mạnh trong các nước tham gia sáng kiến Vành đai và Con đường, Trung Quốc đạt thặng dư thương mại năm 2024 lên đến 992,2 tỉ USD. So với năm 2023, xuất khẩu của Trung Quốc tăng 5,9% đạt 3.580 tỉ USD, nhập khẩu tăng 1,1% lên mức 2.590 tỉ USD; trong đó, xuất khẩu sang thị trường ASEAN – đối tác thương mại lớn nhất của Bắc Kinh – đã tăng 18,94% trong tháng 12.2024 so với cùng kỳ 2023, tính cả năm 2024 thì tăng 12%.

Trung Quốc đang gặp khó về vấn đề tỷ giá. ẢNH: REUTERS

Tuy nhiên, kết quả trên đặt ra thách thức sắp tới cho Trung Quốc là nước này vẫn chủ yếu lệ thuộc vào thị trường nước ngoài. Kinh tế gia cao cấp Gary Ng (Ngân hàng đầu tư Pháp Natixis) đánh giá: “Dữ liệu thương mại của Trung Quốc cho thấy sự phục hồi chậm chạp về nhu cầu trong nước. Sự phục hồi trong tâm lý người tiêu dùng và bất động sản vẫn chậm, làm tổn hại đến nhu cầu hàng hóa”.

Trong khi đó, Trung Quốc đang đối mặt với rào cản thương mại ngày càng lớn hơn. Năm 2024, theo dữ liệu từ Cơ quan Thông tin Phòng vệ thương mại (Bộ Thương mại) của Trung Quốc, có tổng cộng 160 cuộc điều tra thương mại được bắt đầu xúc tiến nhằm vào hàng hóa nước này. Số cuộc điều tra nhiều hơn đáng kể so với số lượng 69 vụ của năm 2023. Rất nhiều cuộc điều tra được bắt đầu trong năm 2024 có thể dẫn đến việc hàng hóa Trung Quốc thời gian tới gặp nhiều rào cản hơn ở nhiều thị trường. Tuy xuất khẩu tổng thể tăng, nhưng tính cả năm 2024 thì xuất khẩu của Trung Quốc sang EU – thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 của Bắc Kinh – giảm 4,4% trong cả năm. Hiện nay, EU đang xúc tiến nhiều động thái nhằm hướng đến trừng phạt hàng hóa Trung Quốc, đặc biệt là ô tô điện.

Thách thức ngày càng lớn

Trong khi đó, không chỉ riêng gì EU, nhiều nước thuộc thế giới phương nam (phần lớn là các nền kinh tế đang phát triển) cũng bắt đầu đưa ra những biện pháp phòng vệ thương mại nhằm vào hàng hóa Trung Quốc.

Thách thức lớn nhất chính là quan hệ giữa Trung Quốc với Mỹ sau khi ông Donald Trump nhậm chức dự kiến vào ngày 20.1 này. Trong phân tích gửi đến Thanh Niên, Eurasia Group (Mỹ), đơn vị tư vấn và nghiên cứu rủi ro chính trị hàng đầu thế giới, đánh giá quan hệ Mỹ – Trung có thể căng thẳng khó lường, tập trung vào xung đột thương mại, sau khi ông Trump nhậm chức.

Eurasia Group đánh giá cuộc gặp của đương kim Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình hồi tháng 11.2023 tại San Francisco (Mỹ) tuy không giải quyết được bất đồng song phương, nhưng phần nào cũng đã kiềm chế để căng thẳng song phương không trở nên mất kiểm soát. Tuy nhiên, sau khi ông Trump nhậm chức thì quan hệ Mỹ – Trung đang đứng trước nhiều rủi ro khó lường.

Nhằm tăng nguồn lực cho nền kinh tế, tờ Nhân dân nhật báo (Trung Quốc) hôm qua (13.1) đưa tin chính quyền nước này vừa nới lỏng chính sách để các doanh nghiệp và định chế tài chính nước nội địa được phép huy động vốn nước ngoài nhiều hơn.

Động thái này có thể giúp Trung Quốc giữ giá nhân dân tệ trong bối cảnh tiền tệ này đang mất giá. Đầu tháng 1 vừa qua, nhân dân tệ lần đầu cán mức 7,3 nhân dân tệ đổi 1 USD. Trong khi đó, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (đóng vai trò ngân hàng trung ương) vẫn áp đặt tỷ giá cố định khoảng 7,1876 nhân dân tệ đổi 1 USD. Theo tờ South China Morning Post dẫn đánh giá từ Ngân hàng Nomura (Nhật Bản) dự báo trong năm 2025, tỷ giá có thể lên mức 7,6 nhân dân tệ đổi 1 USD.

Việc nhân dân tệ giảm giá sẽ có lợi cho xuất khẩu của Trung Quốc, tuy nhiên nếu giá giảm quá mức thì nước này có thể bị Mỹ tăng cường trừng phạt dựa vào cáo buộc “thao túng tiền tệ” để hưởng lợi xuất khẩu. Tuy nhiên, việc mở rộng cho phép vay nước ngoài đặt ra nhiều rủi ro tiềm ẩn cho nền kinh tế Trung Quốc khi tiêu dùng trong nước vẫn còn trì trệ. Nếu các doanh nghiệp kinh doanh không hiệu quả thì dẫn đến nguy cơ nợ nước ngoài tăng cao.

Chính vì thế, Trung Quốc đang đối mặt thách thức không nhỏ để điều hành tỷ giá tiền tệ giữa bối cảnh kinh tế còn nhiều khó khăn.