Nhận bảo hiểm xã hội một lần: Lợi trước mắt, thiệt lâu dài

Trong thời điểm này, trước tình hình dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp, một bộ phận người lao động đã chọn nhận bảo hiểm xã hội một lần. Điều này trực tiếp ảnh hưởng đến quyền lợi trước mắt cũng như lâu dài của người lao động.

Nếu khó khăn về việc làm, người lao động cần cân nhắc khi lựa chọn bảo hiểm xã hội một lần (Ảnh minh họa: Duy Linh).

Nhận bảo hiểm xã hội một lần: Chỉ giải quyết nhu cầu trước mắt

Lý do hiện nay, nhiều người lao động (NLĐ) lựa chọn nhận bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần do khó khăn khi tìm lại việc làm trong thời điểm dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus corona (Covid-19) bùng phát. Vì gánh nặng mưu sinh, NLĐ mong muốn có một khoản chi tiêu trước mắt để trang trải cuộc sống.

Bên cạnh đó, một bộ phận NLĐ vẫn còn quan niệm “trẻ cậy cha, già cậy con”.Họ chưa hình thành thói quen tự bảo đảm an sinh xã hội khi về già. Nếu chọn đóng BHXH, khi hết tuổi làm việc, người lao động có lương hưu, chủ động với cuộc sống của mình, không phụ thuộc vào con cái.

Việc NLĐ ra khỏi hệ thống BHXH là thực trạng đáng quan tâm, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của NLĐ, mà còn ảnh hưởng đến mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm của Chính phủ thực hiện an sinh xã hội cho toàn dân, không để ai ở lại phía sau. Nhận BHXH một lần chỉ có thể giải quyết nhu cầu kinh tế trước mắt, nhưng về lâu dài, sẽ rất thiệt thòi cho NLĐ khi hết tuổi lao động.

Năm hạn chế khi nhận bảo hiểm xã hội một lần

Khi lựa chọn hưởng BHXH một lần, các quyền lợi của NLĐ sẽ bị hạn chế hơn so với khi hưởng lương hưu. Cụ thể như:

Thứ nhất, nếu nhận BHXH một lần, sau này tham gia lại BHXH, NLĐ sẽ không được cộng nối thời gian đóng BHXH, mà tính thành thời gian đóng BHXH mới. Như vậy, NLĐ mất đi cơ hội được hưởng lương hưu, không có thu nhập để bảo đảm cuộc sống khi hết tuổi lao động. Hoặc nếu khi nghỉ hưu vẫn đủ thời gian được hưởng lương hưu, do thời gian đóng BHXH ít nên số tiền lương hưu sẽ thấp, mất nguồn tài chính hỗ trợ và ổn định cuộc sống lâu dài khi bị suy giảm khả năng lao động, hết tuổi lao động.

Thứ hai, trong toàn bộ thời gian hưởng lương hưu (độ tuổi dễ gặp bất trắc về sức khỏe nhất của mỗi người), NLĐ được quỹ BHXH trả kinh phí để cấp thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) miễn phí do người nghỉ hưu có lương hưu không phải tự mua thẻ BHYT. Đồng thời, được hưởng các quyền lợi về khám, chữa bệnh (KCB) BHYT. Khi người hưởng lương hưu không may qua đời, người lo mai táng được nhận một lần trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng người hưởng lương hưu chết và thân nhân được hưởng trợ cấp tử tuất hàng tháng hoặc một lần.

Thứ ba, khoản tiền đóng vào quỹ BHXH là của để dành, vẫn được cơ quan BHXH quản lý và đầu tư tăng trưởng. Người tham gia có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện với sự hỗ trợ đóng của Nhà nước. Trong thời gian bảo lưu, nếu chẳng may bị chết, gia đình được hưởng trợ cấp mai táng phí, thân nhân được hưởng trợ cấp tuất theo quy định.

Thứ tư, việc nhận BHXH một lần là phải chấp nhận sự thiệt thòi rất lớn khi với 22% mức tiền lương tháng đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất thì một năm tổng mức đóng là 2,64 tháng lương. Trong khi mức hưởng BHXH một lần cho mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và hai tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.

Thứ năm, người tham gia BHXH, khi đã hưởng lương hưu, mức lương hưu được điều chỉnh định kỳ theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế.

Như vậy, khi NLĐ nhận BHXH một lần, NLĐ sẽ thiệt thòi khi chưa đến tuổi nghỉ hưu đã tiêu hết tiền dưỡng già. Để đến khi về già, không được hưởng hưu trí, họ phải phụ thuộc vào con, cháu và xã hội; nếu không may bị bệnh, không có thẻ BHYT, họ còn phải đối mặt với nguy cơ không chi trả nổi chi phí KCB chỉ sau một lần mắc bệnh và nằm viện thời gian dài, từ đó phải đối mặt với tình trạng nghèo đói, kiệt quệ, trở thành gánh nặng đối với gia đình và xã hội.

Cân nhắc khi lựa chọn

BHXH Việt Nam khuyến nghị, người lao động cân nhắc, lựa chọn nhận BHXH một lần là điều hết sức quan trọng với mỗi NLĐ. Không nên vì lợi ích trước mắt, bỏ lỡ cơ hội được hưởng lương hưu để trang trải cuộc sống, cũng như được hưởng chế độ BHYT để chăm sóc sức khỏe khi về già.

Trong thời điểm này, nếu không may bị thất nghiệp, NLĐ nên đăng ký nhận trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp học nghề; đăng ký nhận chế độ hỗ trợ từ Gói an sinh xã hội của Chính phủ hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch Covid-19. Đợi qua đợt khó khăn do dịch bệnh Covid-19 gây ra, nền kinh tế tiếp tục được vận hành, NLĐ có cơ hội việc làm, trở lại thị trường lao động, tiếp tục đóng BHXH để cộng nối thời gian tính hưởng lương hưu sau này.

Trong thời gia qua, BHXH Việt Nam đã chỉ đạo BHXH các tỉnh, thành phố tăng cường công tác truyền thông, để NLĐ và nhân dân thấy rõ hơn về ý nghĩa, vai trò, lợi ích của chính sách BHXH, BHYT, BH thất nghiệp trong việc ổn định đời sống người dân, nhất là trong giai đoạn dịch bệnh phức tạp và khó khăn này.

PHƯƠNG CHI