Thủ tướng Đức nỗ lực hàn gắn rạn nứt trong liên minh cầm quyền

Những bất đồng gay gắt về chính sách kinh tế và tài chính đã khiến chính phủ liên minh Đức rơi vào tình trạng chia rẽ nghiêm trọng, đặc biệt là sau phán quyết của Tòa án Hiến pháp về việc phân bổ ngân sách.

Thủ tướng Đức Olaf Scholz phát biểu trong cuộc họp báo ở Berlin. Ảnh: THX/TTXVN

Theo Đài phát thanh Quốc tế Deutsche Welle (Đức) ngày 5/11, từ bỏ hay cứu những gì vẫn có thể cứu được – đây là sự lựa chọn mà chính phủ trung tả Đức của Đảng Dân chủ Xã hội (SPD), Đảng Xanh và Đảng Dân chủ Tự do (FDP) phải đối mặt. Liên minh này đã nắm quyền gần ba năm nhưng hiện đang gặp phải những bất đồng sâu sắc về nhiều chính sách cốt lõi.

Những rạn nứt trong liên minh

Đảng SPD và Đảng Xanh tin vào các chính sách nhà nước mạnh và sẵn sàng vay nợ để tài trợ cho các chương trình của mình, trong khi FDP lại có quan điểm ngược lại, nhấn mạnh đến việc hạn chế thâm hụt ngân sách. Nền tảng chung ban đầu của liên minh này đã nhanh chóng suy yếu, khiến việc “cho và nhận” vốn cần thiết trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.

Tình hình càng trở nên căng thẳng hơn sau phán quyết của Tòa án Hiến pháp Liên bang cách đây khoảng một năm. Tòa án đã phán quyết chống lại kế hoạch của chính phủ nhằm phân bổ lại số tiền chưa được chi từ một khoản nợ được giải ngân để giảm thiểu hậu quả của đại dịch COVID-19. Thay vào đó, số tiền này được chuyển hướng cho ngân sách hành động vì khí hậu của chính phủ, dẫn đến việc ngân sách thiếu hụt 60 tỷ euro (65 tỷ đô la Mỹ).

Kể từ khi có phán quyết này, cả ba đối tác liên minh đều cố gắng nâng cao vị thế của mình bằng cách công khai chỉ trích nhau. Tháng trước, Thủ tướng Olaf Scholz (SPD) đã tổ chức một hội nghị thượng đỉnh ngành với các doanh nhân hàng đầu mà không mời Phó thủ tướng Robert Habeck (Đảng Xanh) và Bộ trưởng Tài chính Christian Lindner (FDP).

Điều này đã tạo ra sự căng thẳng thêm giữa các bên. Bộ trưởng Lindner sau đó tự tổ chức cuộc họp với các đại diện doanh nghiệp khác, trong khi Phó Thủ tướng Habeck đề xuất một quỹ tài trợ bằng nợ trị giá một tỷ euro để thúc đẩy đầu tư của các công ty. Tuy nhiên, FDP không đồng tình với đề xuất này, nhấn mạnh rằng cần tuân thủ quy định nghiêm ngặt về hạn chế thâm hụt ngân sách ở mức 1% GDP mỗi năm.

Trong một bài báo chính sách dài 18 trang, Bộ trưởng Lindner đã kêu gọi thay đổi hướng đi trong nền kinh tế, bao gồm việc giảm thuế sâu rộng cho các công ty và những người có thu nhập cao. Ông cũng muốn xóa bỏ các mục tiêu bảo vệ khí hậu đầy tham vọng và giảm phúc lợi. Những lập trường này không thể chấp nhận đối với SPD và Đảng Xanh, khiến cho căng thẳng trong liên minh gia tăng. Tỷ lệ ủng hộ của chính phủ liên minh đã chạm đáy.

Triển vọng cho ba đảng rất ảm đạm, nhưng đối với FDP thì giờ đây là vấn đề sống còn. Nếu không có FDP, Thủ tướng Olaf Scholz sẽ không còn đa số trong Quốc hội nữa. Tuy nhiên, điều này không tự động dẫn đến bầu cử mới; SPD và Đảng Xanh có thể tiếp tục hoạt động như một chính phủ thiểu số.

Nỗ lực duy trì liên minh

Thủ tướng Scholz đang nỗ lực ngăn chặn sự tan rã của liên minh bằng mọi giá. Ông đã tổ chức nhiều cuộc đàm phán khẩn cấp tại Phủ Thủ tướng nhằm tìm kiếm giải pháp cho cuộc khủng hoảng. Các cuộc họp ba bên giữa ông Scholz, Habeck và Lindner đã được lên kế hoạch trong vài ngày tới với mục tiêu phát triển “một khái niệm tổng thể” dựa trên các đề xuất khác nhau về chính sách kinh tế.

Áp lực thời gian cũng đang gia tăng khi ngân sách năm 2025 dự kiến sẽ được thông qua tại Quốc hội vào cuối tháng 11. Cuộc họp điều chỉnh của Ủy ban Ngân sách sẽ diễn ra vào ngày 14/11, trong khi dự thảo ngân sách vẫn còn thiếu hụt vài tỷ euro.

Đảng Xanh đã thể hiện khả năng thỏa hiệp khi Bộ trưởng Kinh tế Robert Habeck đồng ý sử dụng số tiền dành cho một công ty chip Intel mới để lấp đầy khoảng trống trong ngân sách thay vì giữ nguyên cho Quỹ Khí hậu. Điều này cho thấy sự cần thiết phải hợp tác giữa các bên để vượt qua khủng hoảng.

Trong bối cảnh căng thẳng hiện tại, lãnh đạo Đảng Xanh cũng cảnh báo về sự tan rã của liên minh nếu không có sự nghiêm túc trong việc giải quyết vấn đề. “Điều này đòi hỏi một mức độ nghiêm túc hoàn toàn mới”, ông nói. Cuộc khủng hoảng hiện tại đang đặt ra nhiều câu hỏi về khả năng duy trì ổn định của chính phủ Đức và tương lai của nền kinh tế lớn nhất châu Âu.