Nhà trai thách cưới bằng cân nặng của chú rể

Nhiều nhà trai còn oái oăm khi cân chú rể lên rồi lấy số cân nặng quy ra tiền thách cưới. Cuộc trả giá cho mỗi lần thách cưới đầy bi hài khiến nhiều sơn nữ đành ngậm ngùi vì không có tiền lấy chồng.

Nỗi buồn sơn nữ ế chồng

Một cô gái có vóc dáng nhỏ nhắn, xinh đẹp có ánh mắt đượm buồn kể lại. H’Sướt là con gái út trong gia đình vì đã trót mang tiếng bắt chồng không thành. Theo như lời cô gái kể, thì khoảng hai năm về trước, H’Sướt quen Nay Trung (25 tuổi, ở Krong Pa, Gia Lai) ở làng bên khi H’Sướt qua làng bên chơi với bạn trong một ngày hội làng. Ngay từ lần gặp gỡ đầu tiên ấy cả hai đã phải lòng nhau, từ đó Sướt ngày đêm thương nhớ đến chàng trai tên Nay Trung này.

Ưng cái bụng lắm rồi, H’Sướt quyết bắt Trung về làm chồng cho bằng được. Thế nhưng sự việc oái oăm lại xảy ra khi bên nhà trai nhất quyết không chịu giảm “của hồi môn” khi Nay Trung về làm chồng H’Sướt. Nhà nghèo, bố mất sớm, nhà không ruộng đất, mẹ tần tảo nuôi 5 anh chị em, muốn bắt chồng nhưng gia đình không đủ sính lễ theo yêu cầu phía gia đình Nay Trung. Nhà Nay Trung đòi tiền mặt 60 triệu đồng, 6 con bò sống để dắt về bên ấy, mấy chục bộ đồ truyền thống đổ giữa sàn nhà phải đến 5 – 6 bao, 3 con heo làm thịt vì họ đã có công nuôi dưỡng Trung. Vì nhà chỉ có mình Trung là con trai, nên họ phải đòi nhiều như thế. Nhưng nhà H’Sướt nghèo thế này, lấy đâu ra chừng ấy tiền, chừng ấy bò. Một con bò còn không có chứ đừng nói tới 6 con. Thế là H’Sướt đành nhìn Trung đi làm chồng người khác.

Nhiều sơn nữ muốn bắt chồng nhưng bị thách cưới quá cao. (ảnh minh họa)

Theo phong tục của người đồng bào Jrai ở Tây Nguyên này, khi một người con gái khi đã sang nhà trai hỏi bắt chồng thì cũng đồng nghĩa với việc đã qua một đời chồng. Và một khi bắt không người con trai làm chồng thì chắc hẳn là người con gái đó không còn trinh nguyên, hay vì một lý do nào đó mới không được nhà trai chấp nhận.

Không chỉ riêng gì H’Sướt, nhiều trường hợp khác cũng mang tiếng ế chồng dù chị em cô chưa một lần nào đi hỏi chồng. Hơn 40 mùa rẫy nhưng chị em Chuch không đánh mất đi vẻ đẹp hoang sơ của người con gái núi rừng. Trong khóe mắt cô vẫn không giấu được nổi niềm khát khao mong mỏi có một mái ấm gia đình nho nhỏ như bao cô gái khác trong làng. Rơ Ô H’Chuch buồn buồn nói: “Bố mẹ mình mất sớm, nhà mình thì nghèo, còn 3 đứa em thơ dại nữa. Mặc cảm với số phận nên mình không dám bắt chồng. Bắt về rồi không có chỗ ở, không có rẫy để làm thì lấy gì để ăn. Thôi thì đành ở vậy!”.

Bi hài đòi sính lễ theo cân nặng của chú rể

Theo tìm hiểu, tục thách cưới lấy giá “trên trời” chỉ mới vài năm trở lại đây thôi hiện tượng này bắt đầu xảy ra. Trước đây việc bắt chồng không tốn kém như bây giờ, chỉ cần có chiếc vòng tay thay cho nhẫn cưới và một con heo hay con bò, cùng mời họ hàng và làng xóm đến hút thuốc, uống rượu, và một ít tiền gọi là tượng trưng cùng tiếng vỗ tay ủng hộ và công nhận của mọi người. Bây giờ mỗi lần lấy vợ, gả chồng phải tiêu tốn hàng trăm triệu đồng, khiến nhiều gia đình đã nghèo lại càng nghèo hơn. Sau khi cưới, nếu nhà gái có đủ số tiền thách cưới thì có thể đưa chàng rể về. Nếu không đủ, thì coi như hôn lễ không thành.

Cá biệt có trường hợp còn lấy cân nặng của chú rể ra để thách cưới bằng vật chất. Đó là trường hợp của Siu Chơn khi định bắt Ksor Muich làm chồng. Vì hai người đã ưng nhau gần 2 năm, cả buôn đều đã biết rồi nên Chơn muốn bắt Muich làm chồng. Thế nhưng cha mẹ của Muich lại đòi sính lễ rất nhiều. Nhà Chơn xin thách cưới ít thôi nhưng nhà bên kia nhất định không chịu. Họ quyết định sính lễ quy ra tiền mặt bằng cân nặng của Muich. Muich thì to như con trâu rừng vậy. Khi cân lên thì Muich nặng gần tới 70kg, nhà Muich đòi sính lễ như tố, xà lung, xà gạc… hiện rất khó tìm nên nhà trai quy ra tiền để trả của. Giá trị của cải mà nhà trai đòi cho đám cưới ấy khoảng 70 triệu đồng. Nhà Chơn chẳng kiếm đâu ra được số tiền khổng lồ như thế để bắt chồng, nên Chơn đành ngậm ngùi bị ế.

Tục thách cưới đã bị biến tướng khá nhiều. (ảnh minh họa)

Tục bắt chồng là một trong những phong tục tập quán mang đậm bản sắc dân tộc của đồng bào Tây Nguyên. Vậy mà chính những con người của núi rừng này đã đánh mất đi cái thuần phong mỹ tục mà ông bà ta đã để lại. Chỉ vì lòng tham của cha mẹ mà có nhiều cô gái phải sống trong nổi đau buồn không biết giãi bày cùng ai.

Có gia đình 5 người con gái đều đến tuổi bắt chồng nhưng thu nhập của cả nhà chỉ trông vào mấy rẫy mỳ. Mỗi lần lo sính lễ đám cưới cho con là đem rẫy đi cầm, cầm tới cầm lui được vài năm thì bán đứt. Thế nên nghèo khổ trong đồng bào cứ dai dẳng. Chính quyền địa phương đã nhiều lần tuyên truyền, vận động bà con, có người nghe nhưng đa số không đồng ý. Họ cứ làm theo hủ tục, ai muốn bỏ cũng khó. Hiện nay các bậc làm cha làm mẹ ở các buôn làng rất lo lắng việc bắt chồng cho con gái mình.

*Tên nhân vật đã được thay đổi.

Ksor M’thu