Nhà rông lớn nhất Tây Nguyên

Được ví như “nóc nhà” của đại ngàn, nhà rông Kon So Lăl mang nhiều ý nghĩa tâm linh, là nơi sinh hoạt văn hóa của dân làng.

Nằm ở phía Đông Bắc tỉnh Gia Lai, xã Hà Tây, huyện Chư Păh là một trong những vùng đất giàu văn hóa nhất, vẫn còn giữ gìn được rất nhiều ngôi nhà rông truyền thống. Trong đó có nhà rông làng Kon So Lăl lớn nhất Tây Nguyên hiện nay. Nơi đây cách trung tâm thành phố Pleiku hơn 50km, sát với địa phận tỉnh Kon Tum

Nhà rông rộng hơn 320 m2, cao 20m, lớn hơn kích thước nhà rông Kon Klor (Kon Tum), trước đó giữ kỉ lục lớn nhất Tây Nguyên.

Đây là ngôi nhà rông mới của làng Kon So Lăl, thay thế cho cái cũ bị thiêu rụi do sét đánh trúng năm 2015. Để hoàn thành công trình này, toàn bộ dân làng Kon So Lăl đã phải mất 2 năm chuẩn bị nguyên vật liệu cùng với khoảng 4.000 ngày công xây dựng. Đến tháng 7/2017, ngôi nhà rông trùng với tên làng đã hoàn thiện và đưa vào sử dụng.

Gỗ, tre, mái tranh… hoàn toàn được dân làng đóng góp. Nhà rông không có vỉ kèo, khung nhà được buộc lại bằng mây, tre lạt. Mái nhà rông lợp dày đến 20cm, ốp vào nhau như hình lưỡi rìu khổng lồ. Phía mái bên trong chỉ được đan chéo bằng nhiều cây gỗ, tre nhưng vẫn rất vững chãi và kiên cố. Công việc này thường được giao cho những thanh niên dũng cảm, không sợ độ cao trong làng thực hiện. Điều đặc biệt là không cần một bản vẽ thiết kế nào, già làng dùng mắt nhìn áng chừng dựa vào nguyên tắc đối xứng và dùng một sợi dây để đo đạc và đánh dấu vị trí.

Trên trụ gỗ đầu cầu thang, trên mái nhà rông trang trí họa tiết cây rau dớn, hình mặt trời, với người Ba Na có ý nghĩa là khát vọng luôn hướng về thần mặt trời.

12 cây cột trụ chính làm bằng thân cây gỗ dầu, gỗ bình linh, to bằng hai vòng tay người lớn. Tất cả cùng ván, tre đều được ngâm dưới bùn trong ao hồ gần 2 năm để tránh mối mọt.

Trong văn hóa, tín ngưỡng của đồng bào Tây Nguyên, nhà rông có vị trí đặc biệt quan trọng. Cũng giống như các buôn làng khác, nhà rông Kon So Lăl là nơi tôn nghiêm nhất làng, mang ý nghĩa tâm linh, là nơi sinh hoạt văn hóa của người dân, nơi tổ chức lễ Tết, hội làng, cồng chiêng…

Làng Kon So Lăl có gần 600 nhân khẩu dân tộc Ba Na, sinh sống trong các căn nhà sàn, nhà vách đất truyền thống, bao bọc xung quanh nhà rông.

Kon So Lăl đã từng là một bản làng Ba Na cổ nhất dãy Trường Sơn Đông, bao bọc xung quanh là đại ngàn núi rừng. Sau này để thuận tiện đi lại và phát triển, dân làng đã di dời ra bên ngoài, tái định cư ở làng Kon So Lăl mới cách làng cũ 3km, gần trung tâm xã, chính là vị trí ngôi nhà rông mới hiện nay.