Nhà khoa học khí hậu tiên phong Claude Lorius qua đời ở tuổi 91

Ông Claude Lorius, chuyên gia hàng đầu thế giới về sông băng, người có những phát hiện tại Nam Cực vào những năm 1980 giúp chứng minh con người liên quan tình trạng ấm lên toàn cầu, đã qua đời ở tuổi 91 tại vùng Burgundy (Pháp).

Nhà khoa học Pháp Claude Lorius. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN

Nhà xuất bản Arhaud của Pháp, nơi đã xuất bản các bản ghi chép của chuyên gia Claude Lorius, cùng nhiều bạn bè, đồng nghiệp đã thông báo tin ông qua đời sáng 21/3.

Năm 1955, khi vừa rời trường đại học, chàng thanh niên Claude Lorius đã quyết định tham gia một phái đoàn của International Geophysical Year, chương trình nghiên cứu toàn cầu về Nam Cực. Sau 2 tháng lênh đênh trên biển và 4 tuần vượt qua các vùng địa hình khắc nghiệt, Lorius đã đến được trạm Charcot ở Nam Cực, cách đất liền 320 km.

Trong cuộc trả lời phỏng vấn của hãng thông tấn AFP, Claude Lorius chia sẻ: Tôi không chọn khoa học, tôi chọn sự phiêu lưu”. Ông cũng kể lại niềm vui sướng cực độ vì “Nam Cực là nơi tốt nhất để chứng kiến các vấn đề môi trường của hành tinh”.

Ông cùng 2 người khác đã ở đây 1 năm, trong điều kiện cơ sở vật chất hạn chế và một chiếc radio liên lạc bị hỏng trong nhiệt độ luôn ở mức âm 40 độ C. Ông cho biết: “Chúng tôi đã bị cắt đứt với phần còn lại của thế giới trong nhiều tháng và đó chính là lúc tôi học được cách chung sống và cách thể hiện tình đoàn kết”.

Claude Lorius đã dẫn đầu 22 cuộc thám hiểm Greenland và Nam Cực, nơi ông đi lại nhiều lần trong vòng 6 năm. Vào những năm 1970, ông bắt đầu nghi ngờ con người liên quan đến hiện tượng ấm lên toàn cầu. Nhưng phải đến cuộc thám hiểm năm 1984 tại căn cứ Vostok của Nga ở Nam Cực, ông mới có thể nghiên cứu lõi băng được khoan sâu dưới tảng địa cực đông cứng và xác nhận những nghi ngờ của mình.

Claude Lorius cũng nổi tiếng thế giới về nghiên cứu bong bóng khí trong băng, công bố năm 1987, cho phép các nhà khoa học xem xét lại những thông tin về băng từ hơn 160.000 năm trước đây.

Năm 1965, một khối băng lấy từ một mẫu lõi và được cho vào ly rượu whiskey đã đem đến cho Claude Lorius một phát hiện: băng chứa bong bóng khí từ xa xưa, qua đó ông nhận ra tiềm năng khoa học của việc phân tích không khí bị nén trong băng.

Nghiên cứu này cho thấy khí CO2 nén trong băng đã thoát ra khi nhiệt độ tăng kể từ giữa thế kỷ 19, thời điểm bắt đầu cuộc Cách mạng Công nghiệp. Cơ quan nghiên cứu CNRS của Pháp khẳng định “không còn nghi ngờ gì nữa”, sự ấm lên toàn cầu là do sự ô nhiễm mà các hoạt động của con người gây ra.

Kể từ đó, Claude Lorius đã quyết tâm thúc đẩy cuộc chiến chống lại sự ấm lên toàn cầu. Ông là một trong những chuyên gia đầu tiên của Ủy ban Liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) của Liên hợp quốc khi ủy ban này được thành lập năm 1988. Năm 2002, cùng với người bạn và đồng nghiệp Jean Jouzel, ông đã nhận huy chương vàng của CNRS.

Ông Lorius cũng là người Pháp đầu tiên nhận giải Hành tinh Xanh danh giá. Ở tuổi 80, ông đã trở lại Nam cực để ghi hình cho bộ phim tài liệu “Băng tuyết và bầu trời” của đạo diễn Luc Jacquet về sự nghiệp thám hiểm phi thường của ông. Bộ phim đã được công chiếu tại lễ bế mạc Liên hoan phim Cannes năm 2015.