Nhà khoa học cảnh báo xuất hiện siêu biến thể mới từ sự kết hợp Omicron và Delta
Một trong những nhà phát triển vaccine Moderna cảnh báo rằng một siêu biến thể mới có thể được tạo ra nếu Omicron và Delta lây nhiễm cùng lúc cho một người nào đó.
Siêu biến thể Omicron được cho là có khả năng lây nhiễm cao hơn. Ảnh: WHO
Theo trang Daily Mail (Anh), sự lây lan COVID-19 thường chỉ liên quan đến một chủng virus đột biến, nhưng trong một số trường hợp vô cùng hiếm gặp, hai chủng virus có thể tấn công con người cùng một lúc. Nếu 2 chủng virus cùng lây nhiễm vào một tế bào, chúng có thể hoán đổi DNA và kết hợp với nhau để tạo ra một phiên bản virus SARS-CoV-2 mới.
Tiến sĩ Paul Burton, Giám đốc Y tế của nhà sản xuất vaccine Moderna, cảnh báo số ca nhiễm biến chủng Omicron và Delta đang lưu hành ở Anh khiến kịch bàn này có khả năng xảy ra cao hơn. Ông nói với các nghị sĩ trong Ủy ban Khoa học và Công nghệ rằng “chắc chắn” virus có thể hoán đổi gien và kích hoạt một biến thể thậm chí còn nguy hiểm hơn.
Quy trình này được các nhà khoa học gọi là “sự kiện tái tổ hợp”, có thể xảy ra nhưng cần có điều kiện cụ thể và sự trùng hợp của hầu hết các tình huống không thể kiểm soát được.
Chỉ có 3 biến thể COVID-19 được tạo ra bởi virus hoán đổi gien từng được ghi nhận. Thay vào đó, virus chủ yếu dựa vào các đột biến ngẫu nhiên để tạo ra nhiều biến thể hơn. Khi chủng Delta cạnh tranh với Alpha thông qua quy trình này, một biến thể mới đã không được kích hoạt.
Omicron đã trở thành biến thể chiếm ưu thế ở London chỉ hai tuần sau khi được phát hiện tại quốc gia này. Các chuyên gia dự đoán nó sẽ trở thành chủng chính vào năm tới.
“Trước đó, đã có một số bài báo xuất bản từ Nam Phi về những người bị suy giảm miễn dịch có thể chứa cả hai loại virus. Điều này cũng có thể xảy ra ở Anh, đặc biệt là với số lượng ca nhiễm mà chúng tôi đang chứng kiến”, ông Burton nói và cho biết điều này “chắc chắn có thể” dẫn đến một biến thể nguy hiểm hơn.
Tiến sĩ Paul Burton, Giám đốc y tế của Moderna, cảnh báo về một siêu biến thể mới. Ảnh: Daily Mail
Video đang HOT
Các nhà khoa học cho biết phần lớn các khu vực đều có biến chủng thống trị, song việc bị nhiễm hai biến thể cùng một lúc là điều khó xảy ra. Đối với những người khỏe mạnh, các nhà khoa học ước tính rằng chỉ có khoảng 2 tuần để cơ thể phát triển khả năng miễn dịch và loại bỏ thành công biến thể virus đầu tiên trước khi kích hoạt một biến thể mới.
Tuy nhiên, các đợt bùng phát lớn và không được kiểm soát như ở Anh và Mỹ vào mùa đông năm ngoái sẽ làm tăng nguy cơ xảy ra “sự kiện tái tổ hợp” đơn giản vì số lượng ca nhiễm cao hơn.
Các nhà khoa học cho rằng 2 biến thể virus có thể hoán đổi gien, nhưng điều đó rất khó có khả năng xảy ra. Đã có 3 biến thể virus được tạo ra bởi sự kết hợp của 2 biến thể khác nhau, nhưng chưa có trường hợp nào dẫn đến một đợt bùng phát dịch lớn, hoặc một biến thể mới nguy hiểm hơn xuất hiện.
Trong một trường hợp, sự kiện tái tổ hợp đã xảy ra ở Anh khi biến thể Alpha hợp nhất với B.1.177, biến thể xuất hiện lần đầu ở Tây Ban Nha, vào cuối tháng 1. Đã có 44 trường hợp nhiễm biến thể này trước khi nó biến mất.
Các nhà khoa học ở California cũng cho biết họ đã xác định được một biến thể tái tổ hợp khác vào đầu tháng 2, khi chủng Kent kết hợp với chủng B.1.429, được phát hiện lần đầu tiên trong khu vực. Chủng mới này cũng gây ra rất ít ca nhiễm và nhanh chóng biến mất.
Virus chủ yếu dựa vào các đột biến ngẫu nhiên để phát triển các biến thể mới. Điều này xảy ra khi virus tạo ra các bản sao của chính nó và các lỗi trong gien. Trong hầu hết các trường hợp, những đột biến này là vô hại, nhưng đôi khi chúng có thể tạo ra một chủng virus dễ lây lan hơn hoặc có khả năng lẩn tránh vaccine cao hơn.
Cho đến nay, Anh hiện ghi nhận 4.713 trường hợp nhiễm biến thể Omicron và biến thể này chiếm khoảng 1/5 ca mắc COVID-19 trên toàn quốc.
Giới khoa học cho rằng biến thể Omicron xuất hiện trong một đợt lây nhiễm kéo dài ở một người bị suy giảm miễn dịch. Điều này cho phép virus đột biến nhiều lần để tự “huấn luyện” nhằm lây nhiễm sang người và né được khả năng miễn dịch trước đó.
Liệu Omicron có vượt Delta trở thành biến thể thống trị thế giới?
Khi các nhà khoa học đang chạy đua để tìm hiểu về biến thể Omicron, một trong những câu hỏi quan trọng nhất được đặt ra là liệu biến thể mới này có vượt qua Delta để trở thành biến chủng thống trị toàn cầu hay không.
Người dân đi bộ dọc theo phố Oxford ở London, Anh. Ảnh: Reuters
Theo hãng tin Reuters (Anh), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hôm 26/11 đã phân loại Omicron là "biến thể đáng lo ngại", không lâu sau khi biến thể này được phát hiện lần đầu tiên ở miền nam châu Phi. Đến ngày 29/11, WHO cho biết nhiều khả năng Omicron sẽ tiếp tục lây lan trên toàn cầu, đặt ra nguy cơ toàn cầu "rất cao", và có thể gây hậu quả nặng nề ở những khu vực dịch lây lan mạnh. Tổ chức này đang phối hợp với nhiều nhà nghiên cứu trên toàn thế giới để tìm hiểu rõ hơn về các tác động của biến thể mới đến đại dịch COVID-19.
Nhiều câu hỏi đang được đặt ra, như Omicron có khả năng lẩn tránh vaccine hay không và liệu nó có gây ra bệnh nặng hơn so với các biến thể trước đó hay không. Hãng tin Reuters đã phỏng vấn một số chuyên gia y tế về biến thể Omicron.
Một số chuyên gia dịch tễ học cho biết đã có cơ sở vững chắc để tin rằng Omicron có thể khiến vaccine kém hiệu quả hơn. Omicron có chung một số đột biến quan trọng của hai biến thể trước đó là Beta và Gamma, giúp chúng dễ lẩn tránh vaccine hơn. Ngoài ra, Omicron còn có 26 đột biến chưa từng được phát hiện ở protein gai, nhiều hơn so với 10 đột biến như vậy ở biến thể Delta và 6 đột biến ở biến thể Beta.
Trong vòng vài tháng, biến thể Delta đã lây lan nhanh hơn bất kỳ chủng virus nào xuất hiện trước đây. "Do đó, câu hỏi đặt ra đó là Omicron có khả năng lây lan như thế nào so với chủng Delta. Đó là điều vô cùng quan trọng mà chúng ta cần phải biết", ông John Moore, giáo sư vi sinh và miễn dịch học tại Đại học Y Weill Cornell ở New York nhận định.
Tuy nhiên, các chuyên gia khác cho rằng đáp án của câu hỏi này có thể sẽ được giải đáp cuối cùng.
Người dân xếp hàng chờ xét nghiệm COVID-19 tại một địa điểm xét nghiệm tạm thời ở Seoul, Hàn Quốc, ngày 29/11. Ảnh: Reuters
Giới chức Nam Phi đã lên tiếng cảnh báo về Omicron sau khi phát hiện hàng chục trường hợp nhiễm biến thể này. Các nhà khoa học sẽ theo dõi chặt chẽ các trường hợp nhiễm Omicron trên cơ sở dữ liệu công cộng để tìm hiểu mức độ lây lan của biến thể này so với Delta. Các chuyên gia cho biết điều đó có thể mất từ 3 đến 6 tuần, tùy thuộc vào mức độ lây lan của biến thể.
Tiến sĩ Peter Hotez, chuyên gia về vaccine tại Đại học Y khoa Baylor cho biết: "Trong vòng 2 tuần, chúng tôi sẽ xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh do biến thể Omicron gây ra. Chúng tôi đang tham khảo nhiều báo cáo khác nhau. Một số nói rằng biến thể này gây bệnh rất nhẹ, trong khi những một số bệnh viện ở Nam Phi đã ghi nhận các ca mắc nặng".
Trong khi đó, các nhà nghiên cứu cho biết họ mong đợi câu trả lời về việc liệu Omicron có thể lẩn trốn vaccine hay không. Dữ liệu ban đầu sẽ được xác định từ các xét nghiệm m.áu của những người đã được tiêm chủng hoặc động vật thí nghiệm, phân tích các kháng thể của bệnh nhân nhiễm biến thể này.
Ông Moore cho biết: "Có rất nhiều phòng thí nghiệm đang tích cực nghiên cứu kiểm tra mức độ kháng thể của Omicron. Quá trình này sẽ mất vài tuần".
Song David Ho, giáo sư vi sinh và miễn dịch học tại Đại học Columbia ở New York, tin rằng Omicron sẽ có mức độ kháng vaccine đáng kể, dựa vào vị trí các đột biến trên protein gai của virus.
"Các kháng thể vaccine nhắm vào 3 vùng trên đột biến của virus và Omicron có đột biến ở cả ba vùng đó. Các chuyên gia kỹ thuật sẽ lo lắng hơn nhiều các chuyên gia sức khỏe cộng đồng vì những gì họ biết từ phân tích cấu trúc của biến thể Omicron", ông nói.
Người đi bộ đeo khẩu trang ở Manchester, Anh. Ảnh: Reuters
Các nhà khoa học khác lưu ý rằng các biến thể trước đó, chẳng hạn như Beta, cũng có các đột biến khiến vaccine kém hiệu quả hơn, nhưng vaccine vẫn giúp ngăn ngừa bệnh nặng và t.ử v.ong. Họ nói rằng ngay cả khi các kháng thể trung hòa do vaccine tạo ra trở nên kém hiệu quả hơn, các bộ phận khác của hệ miễn dịch, được gọi là tế bào T và tế bào B, sẽ kích hoạt hệ miễn dịch chiến đấu để bảo vệ cơ thể trước sự tấn công của virus.
Trong khi các nghiên cứu về hiệu quả của vaccine trước biến thể Omicron trong cộng đồng vẫn đang được tiến hành, ông John Wherry, Giám đốc Viện Miễn dịch học Penn ở Philadelphia khẳng định: "Việc tiêm vaccine phòng COVID-19 vẫn có thể giúp người nhiễm biến thể Omicron tránh nguy cơ nhập viện và tử vong".
Dù vậy, Giáo sư David Ho nhận định một thực tế đáng lo ngại là Omicron đã lây lan ngay cả khi có sự hiện diện của Delta, vốn là biến thể đang chiếm ưu thế hơn tất cả các biến thể khác. Nhưng các nhà khoa học khác nói rằng đây vẫn là một câu hỏi bỏ ngỏ.
"Khi nghiên cứu các đột biến cụ thể giúp Omicron lây lan, chúng có những đặc điểm không khác quá nhiều so với các biến thể trước đó, chẳng hạn Alpha hay Delta", Tiến sĩ Hotez nói.
Hỗn loạn tiêm chủng ở Anh: 4,4 triệu người đăng ký, chỉ nửa triệu thành công Ngày 13/12, Anh chứng kiến tình trạng hỗn loạn trong đăng ký tiêm mũi vaccine COVID-19 tăng cường. Người dân Anh xếp hàng dài chờ tiêm vaccine tăng cường. Ảnh: Dailymail Theo tờ Dailymail, theo Giám đốc điều hành Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh (NHS) Amanda Pritchard, trên 4,4 triệu người vào trang web của NHS đăng ký nhưng chỉ 545.000...
