Nguyên nhân khiến CDC Mỹ khuyên người dân không tắm trong mưa dông
Cây cối bắt đầu đung đưa, bầu trời tối sầm lại và đột nhiên bạn nghe thấy tiếng sấm từ xa.
Đó là dấu hiệu mưa dông đang đến.
Tia sét xuất hiện trong cơn dông ở bang Jammu, Ấn Độ. Ảnh: AFP/TTXVN
Đừng chủ quan với tiếng sấm đó bởi ở sấm chớp đồng nghĩa với sẽ có sét. Sét có thể gây nguy hiểm đến tính mạng con người.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ ( CDC) cảnh báo rằng sét có thể đi qua hệ thống ống nước do đó “tốt nhất là tránh nước trong mưa dông. Không tắm vòi sen, tắm bồn, rửa bát đĩa hoặc rửa tay”.
Cơ quan này bổ sung: “Nguy cơ sét đán.h xuyên qua hệ thống ống nước có thể giảm ở ống nhựa so với ống kim loại. Tuy nhiên, tốt nhất là tránh mọi tiếp xúc với hệ thống ống nước và nước chảy trong bão sét để giảm nguy cơ bị sét đán.h”.
Mặc dù vậy, CDC cho rằng đây không phải là mối nguy hiểm duy nhất khi bạn ở trong nhà. Cơ quan này khuyến cáo: Tránh xa hiên nhà và ban công, không đến gần cửa sổ và cửa ra vào, đồng thời “không nằm trên sàn bê tông hoặc dựa vào tường bê tông”.
Ngoài ra, theo CDC, không nên sử dụng bất cứ thứ gì được kết nối với ổ cắm điện, chẳng hạn như máy tính hoặc thiết bị điện tử khác, cũng như tránh xa điện thoại có dây. Điện thoại di động và điện thoại không dây đều an toàn “nếu chúng không được kết nối với ổ cắm thông qua bộ sạc”.
Cơ quan Thời tiết Quốc gia Mỹ (NWS) cho biết tiếng sấm xuất hiện khi sét đán.h, làm nóng không khí xung quanh tia sét lên tới 27.760 độ C – nóng hơn 5 lần so với bề mặt của Mặt Trời. Ngay sau tia sét, không khí nguội đi và co lại nhanh chóng. Sự giãn nở và co lại nhanh chóng này tạo ra sóng âm thanh mà chúng ta nghe thấy là tiếng sấm.
Ảnh minh họa. Nguồn: CNN
CDC nhận định sét đán.h trực tiếp thường gây t.ử von.g, nhưng việc chạm vào ô tô hoặc vật kim loại bị sét đán.h có thể gây tổn thương da, bỏng, chấn thương não, cơ và mắt.
Video đang HOT
Theo NWS, có thể tính toán khoảng cách giữa bạn và tia sét, nhưng hãy tính toán ở nơi an toàn để không bị sét đán.h. “Đếm số giây giữa tia chớp và tiếng sấm, sau đó chia cho 5. Kết quả thu được là 5 giây tương đương 1,6 km, 15 giây bằng 4,8 km và 0 giây là rất gần.
Theo CDC, hầu hết các trường hợp t.ử von.g và thương tích xảy ra khi mọi người ở bên ngoài, đặc biệt là trong những tháng mùa Hè vào buổi chiều và buổi tối. Mỗi năm tại Mỹ có khoảng 180 người bị thương do sét đán.h. 10% trường hợp bị sét đán.h dẫn đến t.ử von.g mỗi năm. Những người làm việc bên ngoài, đặc biệt là ở Đông Nam nước Mỹ có nguy cơ cao nhất. CDC cho biết thêm Florida và Texas là những bang có số ca t.ử von.g liên quan đến sét đán.h lớn nhất.
Theo CDC, nếu bạn ở bên ngoài khi có sét, thì không nên nằm trên mặt đất. Sét tạo ra các dòng điện dọc theo mặt đất có thể gây chế.t người cách xa hơn 30 mét. Theo CDC, không có nơi nào bên ngoài là an toàn. Cơ quan này khuyên nên tránh bất cứ điều gì làm tăng nguy cơ bị sét đán.h, chẳng hạn như ở gần hoặc dưới cây cao. Nếu không có nơi trú ẩn an toàn nào trong tầm nhìn, hãy cúi xuống trong tư thế giống như quả bóng: chụm hai chân lại với nhau, ngồi xổm thấp, cúi đầu và bịt tai lại. CDC nhấn mạnh đây là phương án cuối cùng và “hãy tìm nơi trú ẩn an toàn trước”.
Thế giới nóng lên tạo ra 'kỷ nguyên' của muỗi
Khủng hoảng khí hậu gây khốn đốn cho nhiều sinh vật, nhưng các nhà khoa học khá chắc chắn rằng có một loài lại giành lợi thế từ nó, đó là muỗi.
Muỗi bùng nổ "dân số"
Một con muỗi Anopheles - loài có thể lây truyền bệnh sốt rét. Ảnh: Reuters
Muỗi phát triển mạnh ở nơi ấm áp và ẩm ướt. Biến đổi khí hậu dẫn đến các đợt nắng nóng thường xuyên hơn và khắc nghiệt hơn, kèm theo đó là bão và lũ lụt để lại những vũng nước tù đọng. Đây chính là nơi sinh sản ưa thích của muỗi. Từ đó, loài muỗi bùng nổ "dân số".
Lần đầu tiên sau 20 năm, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) cảnh báo về một số trường hợp mắc bệnh sốt rét lây truyền trong lãnh thổ. CDC hôm 27/6 cho biết đã có 4 ca được ghi nhận tại Florida và 1 ca tại Texas.
Mặc dù còn quá sớm để biết liệu những trường hợp này có liên quan đến biến đổi khí hậu hay không, nhưng các nhà khoa học đã cảnh báo rằng bệnh sốt rét có thể trở nên phổ biến hơn ở Mỹ khi nhiệt độ tăng lên.
Điều này làm dấy lên lo ngại mới về nguy cơ muỗi xâm nhập vào những khu vực mà chúng đã vắng bóng một thời gian hoặc chưa bao giờ xuất hiện. Kèm theo đó là quan ngại về những căn bệnh chế.t người lây truyền do muỗi.
Phun thuố.c diệt muỗi tại một ngôi nhà ở Peru ngày 11/6. Ảnh: AFP
Nhiệt độ tăng tạo điều kiện để muỗi phát triển nhanh hơn và sống lâu hơn. Chúng thường chế.t trong mùa Đông khắc nghiệt ở nhiều nơi, nhưng giờ đây loài côn trùng này lại cơ hội sống sót cao hơn và có nhiều thời gian hơn để xây dựng quần thể. Nhiệt độ cao cũng đẩy nhanh thời gian cần thiết để ký sinh trùng hoặc virus trưởng thành bên trong muỗi.
Giáo sư dự bị Oliver Brady tại Trường Y học nhiệt đới và Vệ sinh dịch tễ London (Anh) phân tích: "Nhiệt độ càng nóng thì quá trình đó càng ngắn lại. Vì vậy, những con muỗi này không chỉ sống lâu hơn mà còn có khả năng lây nhiễm sớm hơn".
Ngoài ra, khi trời nóng hơn, nhiều người có xu hướng ra ngoài vào buổi sáng và chiều muộn - thời điểm lý tưởng cho muỗi. Theo một phân tích gần đây từ nhóm nghiên cứu phi lợi nhuận Climate Central, số "ngày muỗi" - những ngày nóng ẩm loài muỗi yêu thích - tại Mỹ đã tăng lên trên toàn quốc. Các nhà nghiên cứu đã xem xét dữ liệu kéo dài hơn bốn thập niên ở gần 250 địa điểm và nhận thấy rằng trên 70% trong số đó đã trở nên thân thiện hơn với muỗi.
Nhiệt độ cũng đang thúc đẩy các thành phố tăng không gian xanh. Các không gian xanh tạo bóng râm, có tác dụng làm mát quan trọng nhưng cũng có thể là nơi sinh sản mới lý tưởng cho muỗi.
Nguy cơ từ các căn bệnh do muỗi truyền
Một con muỗi dưới kính hiển vi. Ảnh: Reuters
Mặc dù hầu hết trong 200 loài muỗi ở Mỹ vô hại, nhưng có khoảng một chục loài có thể truyền bệnh cho người với virus chikungunya, sốt xuất huyết, zika và virus Tây sông Nile. Trong khi các bệnh nghiêm trọng do muỗi truyền hiếm gặp ở Mỹ thì các quốc gia khác không may mắn như vậy. Theo một nghiên cứu gần đây, biến đổi khí hậu đang giúp muỗi mở rộng phạm vi của chúng một cách đáng kể ở châu Phi cận Sahara, nơi bệnh sốt rét đã dẫn đến những hậu quả tàn khốc.
Một báo cáo của Đại học Georgetown (Mỹ) cho thấy trung bình, muỗi Anopheles truyền bệnh sốt rét đã di chuyển lên độ cao cao hơn khoảng 6m và dịch về phía Nam gần 4,8 km một năm. Nhà sinh vật học Colin Carlson tại Đại học Georgetown và đồng tác giả của báo cáo cho biết, tốc độ này diễn ra sau biến đổi khí hậu và có thể kéo theo hậu quả đáng kể đối với những khu vực chưa từng có sốt rét trước đây và chưa được chuẩn bị.
Sốt xuất huyết là một căn bệnh có khả năng gây chế.t người khác, có thể gia tăng trong một thế giới ấm hơn. Sốt xuất huyết khiến người mắc tăng thân nhiệt, buồn nôn, nôn, mệt mỏi và tiêu chảy, trong một số trường hợp là chả.y má.u trong và t.ử von.g. Không có cách chữa trị hoặc điều trị cụ thể cho bệnh sốt xuất huyết. Thực tế này khiến những người mắc không còn lựa chọn nào khác ngoài việc vượt qua các triệu chứng.
Peru hiện đang vật lộn với đợt bùng phát bệnh sốt xuất huyết lây truyền do muỗi tồi tệ nhất được ghi nhận, đã có khoảng 150.000 người mắc và hơn 250 người t.ử von.g. Các chuyên gia cho rằng lượng mưa và nhiệt độ cao bất thường đã tạo điều kiện lý tưởng cho muỗi.
Bệnh nhân mắc sốt xuất huyết được điều trị tại bệnh viện ở Islamabad, Pakistan, ngày 15/9/2022. Ảnh: THX/TTXVN
Hiện tại sốt xuất huyết đang gõ cửa cả châu Âu và Mỹ. Đã có những đợt bùng phát sốt xuất huyết tại Texas, Florida, Hawaii và Arizona (Mỹ). Vào tuần trước, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh châu Âu (ECDC) cảnh báo rằng loài muỗi Aedes albopictus - có thể truyền bệnh sốt xuất huyết và chikungunya - đang di chuyển về phía Bắc và phía Tây châu lục. Cô Celine Gossner tại ECDC nhấn mạnh: "Điều đáng ngạc nhiên là tốc độ lây lan". Cô cho biết chỉ trong một thập niên, số khu vực có loài muỗi này sinh sống đã tăng gấp ba lần.
Tuy nhiên, Mỹ và châu Âu khó có thể phải hứng chịu những đợt bùng phát lớn hoặc số lượng lớn các trường hợp t.ử von.g do sốt xuất huyết. Ông Oliver Brady cho rằng Trung Quốc và một số vùng của Ấn Độ có nguy cơ đặc biệt cao.
Nhà sinh thái học Shannon LaDeau tại Viện Nghiên cứu Hệ sinh thái Cary (Mỹ) nhận định các cộng đồng ở tuyến đầu của khủng hoảng khí hậu sẽ luôn đứng trước nguy cơ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi bệnh lây truyền do muỗi.
Tuy nhiên, sự chuyển dịch của các bệnh do muỗi truyền sang khu vực như Mỹ và châu Âu vẫn có thể là một cú sốc. Cô LaDeau nói với CNN: "Những người sống ở vùng ôn đới sẽ thấy cách sống của họ thay đổi khá nhiều vì trước đây họ chưa bao giờ phải lo lắng về điều đó".
Kế hoạch phòng vệ
Nhân viên y tế tiêm vaccine ngừa bệnh sốt rét cho tr.ẻ e.m tại Yala, Kenya. Ảnh: AFP/TTXVN
Các nhà khoa học đang nghiên cứu phát triển các công cụ có thể đán.h giá tốt hơn mối liên hệ giữa các bệnh do muỗi truyền và biến đổi khí hậu. Trong thời gian chờ đợi, có nhiều cách để mọi người có thể tự bảo vệ mình khỏi rủi ro, bao gồm bôi thuố.c chống muỗi, giăng màn trên cửa sổ và cửa ra vào, thường xuyên cắt cỏ và phát quang bụi rậm xung quanh nhà, loại bỏ nước đọng ở bình hoa, thùng rác...
Các nhà khoa học cũng đang nghiên cứu phương pháp công nghệ cao để giảm quần thể muỗi. Một dự án ở Florida (Mỹ) đang thử nghiệm loại muỗi biến đổi gene để truyền gene gây chế.t muỗi cái. Có nhiều thí nghiệm khác liên quan đến việc sử dụng vi khuẩn wolbachia có thể ngăn chặn virus nhân lên bên trong cơ thể muỗi, khiến chúng ít có khả năng truyền virus hơn.
Ngoài ra còn có vaccine đang được nghiên cứu phát triển cho các bệnh như sốt xuất huyết và sốt rét.
Nhưng trên hết, giải quyết biến đổi khí hậu sẽ có tác động rất lớn. Ông Brady phân tích rằng giảm ô nhiễm đang làm nóng hành tinh sẽ dẫn đến tương lai rất khác đối với các bệnh do muỗi truyền.
Cơ quan Dược phẩm châu Âu khuyến nghị cập nhật vaccine ngừa COVID-19 Ngày 7/6, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh châu Âu (ECDC) và Cơ quan Dược phẩm châu Âu (EMA) đã khuyến nghị cập nhật thành phần kháng nguyên của vaccine ngừa COVID-19 nhằm phòng các biến thể phụ XBB của Omicron, cũng là các biến thể chủ đạo vào mùa thu năm nay. Người dân tiêm vaccine ngừa COVID-19 tại...