Nguy cơ đụng độ Mỹ-Iran

Mai Hoàng Minh07:55 03/01/2020

Tuy người biểu tình đã rút khỏi khu vực đại sứ quán Mỹ ở Iraq, nhưng diễn biến này lần nữa cho thấy tầm ảnh hưởng của Iran tại quốc gia láng giềng; đồng thời đánh dấu bước ngoặt mới trong cuộc đấu không có hồi kết giữa Washington và Tehran.

Đây là lần đầu tiên trong nhiều năm, người biểu tình Iraq có thể lọt vào trong khuôn viên đại sứ quán Mỹ. Sự kiện này được so sánh như vụ tấn công đại sứ quán Mỹ tại Tehran năm 1979 khởi đầu cuộc Cách mạng Hồi giáo.

Người biểu tình bao vây và phá hoại đại sứ quán Mỹ ở Baghdad. Ảnh: AP

Là phái bộ ngoại giao lớn nhất của Mỹ trên thế giới, đại sứ quán nước này tại Iraq được bao bọc bởi một loạt trạm kiểm soát thuộc Vùng Xanh ở trung tâm Thủ đô Baghdad. Tuy nhiên, Reuters cho biết người biểu tình trong hai ngày qua đã xông vào vành đai đại sứ quán với các khẩu hiệu chống Washington. Biểu tình biến thành bạo lực khi đám đông bắt đầu ném đá, đốt phá buộc lực lượng an ninh bắn hơi cay để giải tán.

Bất ổn diễn ra sau chiến dịch không kích của Mỹ nhằm vào các cơ sở của nhóm dân quân Kataib Hezbollah (KH) thân Iran hồi cuối tuần rồi. Ngoại trưởng Mike Pompeo đã phải hoãn chuyến thăm Ukraine để giám sát diễn biến tình hình ở Iraq. Đại sứ quán Mỹ ở Baghdad cũng đã ra thông báo đình chỉ tất cả các hoạt động lãnh sự do lo ngại nguy cơ an ninh. Các công dân Mỹ được khuyến cáo không nên tới gần đại sứ quán. Trước đó, Đại sứ Mỹ và các nhân viên đã được sơ tán ra khỏi khu tổ hợp này ngay khi biểu tình nổ ra.

Tổng thống Mỹ Donald Trump cáo buộc Iran đứng sau màn bạo lực và đe dọa nước này sẽ “trả giá đắt” nếu có thiệt hại hoặc xảy ra thương vong ở đại sứ quán Mỹ. Tuy nhiên, Tehran đã lên tiếng phủ nhận trách nhiệm. Truyền thông dẫn lời lãnh đạo tinh thần tối cao Iran Ali Khamenei còn cho biết, Cộng hòa Hồi giáo nếu quyết định đối đầu bất kỳ quốc gia nào thì chính họ sẽ trực tiếp hành động.

Trong khi đó, New York Times đưa tin các thủ lĩnh lực lượng dân quân thân Iran quyết định giải tán hoạt động biểu tình dựa trên cam kết của Thủ tướng Iraq Adel Abdul Mahdi về dự luật buộc quân đội Mỹ rút khỏi đây. Văn bản này dù có thông qua hay không thì tình hình hiện nay đã phản ánh rõ thực tế mới ở Iraq.

Bất chấp nỗ lực 16 năm qua của Washington với chi phí hơn 1.000 tỉ USD cùng sinh mạng 5.000 quân nhân Mỹ nhằm thiết lập thể chế phù hợp lợi ích phương Tây, Chính phủ Iraq ngược lại đang xem xét sự hiện diện lâu dài của Mỹ ở nước này liệu có khả thi hay không. Cùng với hoài nghi từ Baghdad, chuyên gia cao cấp Randa Slim tại Viện Trung Đông ở Washington cho rằng đại sứ quán Mỹ bị bao vây chỉ là sự kiện mở màn cho những vòng đấu sắp tới giữa chính quyền Trump và Iran sau “tính toán sai lầm” dẫn tới bế tắc hiện nay.

Theo đó, lực lượng dân quân thân Tehran nghĩ rằng họ có thể tấn công các căn cứ quân sự Mỹ mà không sợ bị trả đũa. Ngược lại, Washington đinh ninh có thể đáp trả mà không dẫn đến hậu quả. Hiện có khoảng 5.200 lính Mỹ đang đóng tại Iraq để hỗ trợ lực lượng địa phương. Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper cho biết Sư đoàn dù 82 gồm 750 binh sĩ đã sẵn sàng đến Trung Đông trong vài ngày tới và sau đó có thể tăng lên khoảng 4.000 quân.

Làn sóng bài Mỹ bùng phát giữa bối cảnh Iraq đang đau đầu trước các cuộc biểu tình chống chính phủ kéo dài hàng tháng nay. Theo Reuters, người dân Iraq đang tức giận trước việc đất nước của họ bị biến thành chiến trường cho “cuộc chiến ủy nhiệm” giành ảnh hưởng giữa Washington và Tehran còn giới lãnh đạo ở Baghdad bị cho quá nhún nhường trước các cường quốc. Diễn biến này làm dấy lên quan ngại căng thẳng giữa Washington và Tehran sẽ còn kéo dài thậm chí nguy cơ xảy ra đụng độ trực diện giữa hai bên.

MAI QUYÊN (Theo Reuters, AP)

Theo baocantho.com.vn

Nỗi đau Iraq: Hậu quả Washington đặt ngược dây cháy chậm

Đại sứ quán Mỹ ở Iraq bị đốt trong bối cảnh Baghdad lên án Washington vi phạm chủ quyền quốc gia đã chứng minh việc đặt ngược dây cháy chậm.

Video đang HOT

Đại sứ quán Mỹ bị đốt, sau khi Washington vi phạm chủ quyền của Iraq

Ngày 1/1/2020, phát biểu với bào giới, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Morgan Ortagus cho biết Ngoại trưởng Mike Pompeo đã hoãn chuyến thăm Ukraine và các nước trong không gian hậu Xô Viết khác, để tập trung vào tình hình ở Iraq.

"Ông Pompeo đã quyết định hoãn chuyến thăm tới Ukraine, Belarus, Kazakhstan, Uzbekistan và Cyprus do phải ở lại Washington để tiếp tục theo dõi tình hình Iraq và đảm bảo an toàn, an ninh của người Mỹ ở Trung Đông", Reuters tường thuật.

Trước đó, trong ngày 31/12/2019 - ngày cuối cùng của năm 2019, hàng nghìn người biểu tình đã vây kín Đại sứ quán Mỹ ở Vùng Xanh. Những người quá khích đã lao ô tô tới phá cổng, tràn vào bên trong sứ quán, đốt phá các khu vực.

Phòng tiếp tân, kiểm tra an ninh của Đại sứ quán Mỹ ở Iraq bị thiêu rụi

Loạt hình ảnh từ hiện trường Đại sứ quán Mỹ ở thủ đô Baghdad cho thấy khu vực kiểm tra an ninh của cơ quan đại diện ngoại giao nhà nước Mỹ ở Iraq cùng nhiều hạng mục khác đã bị thiêu rụi.

Trước tình hình bất ổn ở Iraq, những ngày qua Mỹ đã triển khai hàng trăm quân nhân tới đẩy lùi người biểu tình, trong đó gồm 100 lính thủy đánh bộ thuộc lực lượng phản ứng nhanh của Bộ tư lệnh Trung tâm Mỹ đóng tại Kuwait.

Các vụ biểu tình chống Mỹ nổ ra sau khi it nhất 25 binh sĩ thuộc lực lượng dân quân Kata'ib Hezbollah do Iran hậu thuẫn ở Iraq bị thiệt mạng và 50 người khác bị thương trong một đợt không kích bất ngờ do quân đội Mỹ tiến hành đêm 29/12/2019.

Phát ngôn viên Lầu Năm Góc Jonathan Hoffman lý giải hành động là để trả đũa việc Kata'ib Hezbollah nã tên lửa vào căn cứ quân sự của Iraq, khiến một lính Mỹ thiệt mạng, vài người khác bị thương.

Kata'ib Hezbollah là nhóm dân quân Hồi giáo dòng Shiite được Iran huấn luyện và hỗ trợ đắc lực quân đội Iraq chiến đấu chống khủng bố IS. Đáng nói là nhóm cũng được chính quyền Baghdad công nhận.

Thủ tướng Iraq Adel Abdul Mahdi mô tả hành vi của Mỹ là tàn độc, vi phạm chủ quyền của Iraq nên không thể chấp nhận được. Baghdad cáo buộc vụ không kích đã cho thấy Mỹ luôn hành động theo mục đích riêng, không vì lợi ích của người Iraq.

Tổng thống Mỹ Donald Trump thì cáo buộc Iran xúi giục bạo lực tại Đại sứ quán Mỹ và Tehran sẽ phải chịu trách nhiệm. Iran triệu đặc phái viên Thụy Sĩ, người đại diện cho lợi ích của Mỹ tại Tehran, để lên án "ngôn từ hiếu chiến" từ Washington.

Việc Đại sứ quán Mỹ bị đốt trong bối cảnh đất nước Iraq thời hậu Saddam rơi vào vòng xoáy bất ổn và hỗn loạn, khiến dư luận nhớ lại thảm hoạ ngoại giao của Mỹ xảy ra tại Libya 7 năm về trước.

Đó là ngày 11/12/2012, Đại sứ quán Mỹ ở Benghazi bị tấn công bởi các chiến binh Hồi giáo cực đoan và giết chết Đại sứ Ohn Christopher Stevens. Khi đó Libya cũng hỗn loạn và Washington cũng bế tắc trước câu hỏi : Ai đang kiểm soát Libya?

Hậu quả của việc Washington đặt ngược dây cháy chậm

Kể từ khi Mỹ tấn công, lật đổ chính quyền Tổng thống Saddam Hussein năm 2003 cho đến nay, đất nước Iraq chưa bao giờ ổn định. Sự bất ổn triền miên diễn ra trong cả đời sống xã hội lẫn đời sống chính trị Iraq.

Sai lầm của Mỹ đưa Iraq vào vòng xoáy vô định và bạo lực

Đất nước Iraq vẫn vô định trong vòng xoáy bạo lực sau 16 năm được Washington khai sáng, rồi Washington cũng phải trả giá trong vòng xoáy vô định ấy, có nguyên nhân khởi phát chính ngay từ công cuộc "xoá độc tài-gieo dân chủ" của Mỹ ở Iraq.

Theo giới phân tích, Washington đã sai lầm xuyên suốt quá trình "xoá độc tài-gieo dân chủ" ở Iraq và cuối cùng họ cũng phải trả giá bằng thảm hoạ ngoại giao. Có thể nhận diện đây là hậu quả của việc Washington đặt ngược dây cháy chậm. Bởi :

Washington đã cố ghép dân chủ kiểu Mỹ với các giá trị tinh thần của đạo Hồi, khi xây dựng nền tảng vận hành của hệ thống trị Iraq dựa trên giá trị Mỹ. Đây là sai lầm căn bản của Washington.

Có thể khẳng định, nguyên tắc vận hành của hệ thống chính trị Mỹ - nguyên tắc dân chủ dựa trên nền tảng Nhân Quyền - không mang tính phổ quát, vì nó xóa nhòa tính đặc thù được hình thành bởi những yếu tố tự nhiên, xã hội khác của mỗi quốc gia.

Nguyên tắc này đối lập với nguyên tắc vận hành hệ thống chính trị của các quốc gia trong thế giới Hồi giáo, trong đó có vấn đề ảnh hưởng của giáo luật đối với pháp luật trong điều hành và quản lý đất nước. Đây là rào cản mang tính mặc định.

Sự khiên cưỡng trong công cuộc "xoá độc tài-gieo dân chủ" là nguyên nhân bất ổn của đất nước Iraq, và cũng báo trước thất bại của Washington trong ván cờ thế kỷ này. Vì vậy, việc họ phải nhận thảm hoạ ngoại giao ở Baghdad không có gì bất ngờ.

Theo lịch sử các học thuyết chính trị, Mỹ phải giúp xây dựng nền tảng vận hành của hệ thống chính trị Iraq trên nền tảng giá trị tinh thần của đạo Hồi, sau đó xây dựng cơ chế khai thác giá trị tinh thần của đạo Hồi phục vụ cho việc gieo dân chủ ở Iraq.

Tuy nhiên, Washington đã đảo ngược quy trình, phá bỏ rào cản mặc định, hành động trái nguyên lý và quy luật, từ đó đưa Iraq vào vòng xoáy vô định, rồi Mỹ cũng đã bị cuốn vào vòng xoáy vô định ấy và đương nhiên phải trả giá.

Washington cố mang trụ cột xây dựng trên nền tảng giá trị Mỹ sang Iraq, cắm trên nền tảng giá trị tinh thần của đạo Hồi, khi định hình cho Iraq thời hậu Saddam bằng một bản Hiến pháp xác lập định chế quyền lực thay cho cơ chế vận hành.

Hiện nay, chính trường Mỹ đang nghiêng ngả vì việc luận tội Tổng thống Trump. Ông Trump bị cho là có hành động vi hiến, nên phe Dân chủ quyết luận tội, nhưng phe Cộng hoà tuyên bố ngăn cản để đảm bảo vị thế của mình.

Washington lật ngược quy trình xây dựng nền tảng quyền lực ờ Iraq

Trong trường hợp này, Hiến pháp Mỹ - một trong 3 trụ cột chính tạo nên giá trị Mỹ - chỉ còn là cái bình phong cho các hai phe Cộng hoà và Dân chủ lợi dụng để che đậy ý chí chính trị của họ. Ở đây, rõ ràng, lợi ích dân tộc đã bị đặt sau lợi ích phe phái.

Hiến pháp Iraq - do Mỹ định hình - quy định Tổng thống phải thuộc về người Kurd, Thủ tướng và Chủ tịch Quốc hội phải thuộc về lực lượng Hồi giáo dòng Shiite, được Mỹ xem là một cách phân chia quyền lực cân bằng tại Iraq.

Nhìn qua có vẻ đây là một cơ cấu hợp lý, đảm bảo nhà nước Iraq là đại diện cho toàn xã hội nên xã hội sẽ ổn định, nhà nước có quyền lực. Tuy nhiên, phân tích kỹ thì đây là nguyên nhân chính gây bất ổn cho đời sống chính trị và đời sống xã hội Iraq.

Đơn giản là việc phân chia quyền lực ở Iraq bị chi phối bởi lợi ích phe phái chính trị, mà ở đó lực lượng Hồi giáo dòng Sunni vốn chi phối đời sống chính trị Iraq ở thời Saddam Hussein gần như mất hẳn trong cơ cấu quyền lực.

Song đáng nói hơn là với cơ cấu phân chia quyền lực mà Washington giúp xây dững cho Iraq lại bằng định chế thay vì theo cơ chế, khiến lợi ích quốc gia của Iraq luôn nghiêng ngả theo mâu thuẫn lợi ích giữa các phe phái trên chính trường nước này.

Washington xây dựng chính trị không chủ nghĩa, khi không giúp xây dựng chủ thuyết chính trị cho lực lượng thân Mỹ, từ đó vô hiệu hoá luôn cả sức mạnh Mỹ, lợi ích Mỹ lẫn giá trị Mỹ.

Chủ thuyết chính trị là yếu tố quan trọng nhất trong việc liên kết giữa sức mạnh cứng và sức mạnh mềm, từ đó cấu thành nên sức mạnh quốc gia. Các đảng phái chính trị chỉ có cương lĩnh chính trị, chương trình hành động chứ không có chủ thuyết.

Chủ thuyết chính trị là giá trị tinh thần của cả cộng đồng dân tộc, phát huy được bản sắc của văn hoá dân tộc, từ đó mới có khai quật sức mạnh quốc gia. Từ chủ thuyết chính trị sẽ tạo hình nên ý thức hệ cốt lõi cho một quốc gia.

Các lực lượng chính trị dựa vào chủ thuyết để xây dựng cương lĩnh chính trị, chương trình hành động, từ đó mới kỳ vọng được nhân dân uỷ thác quyền lực. Đây là nguyên lý về sự ra đời, tồn tại và vận hành của nhà nước - thực thể đại diện thể chế chính trị.

Khi thiếu chủ thuyết chính trị thì Quyền - sức mạnh nhà nước - không gắn liền với Lực - quyền lực nhân dân. Rõ ràng giúp các lực thân Mỹ xây dựng chủ thuyết chính trị là cực kỳ quan trọng với Washington trong việc sắp đặt bàn cờ chính trị Iraq.

Hậu quả của chính trị không chủ thuyết khiến Washington trao quyền kiểm soát ván cờ cho kẻ thù

Vậy nhưng Washington không làm điều quan trọng này, mà lý do được cho là Mỹ muốn làm chủ ván cờ do mình tạo ra trong khoảng thời gian không xác định. Nghĩa là giúp xây dựng chủ thuyết chẳng khác nào Mỹ "cầm súng bắn vào chân mình".

Điều đó cũng đồng nghĩa Iraq bất định và hỗn loạn là mục đích của Mỹ, vì nó tốt cho cả sức mạnh Mỹ, lợi ích Mỹ, giá trị Mỹ. Hẳn cũng không sai, chỉ có điều nó chẳng khác nào đặt ngược dây cháy chậm, mà người đốt dây sẽ không còn là Mỹ nữa.

Và việc Đại sứ quán Mỹ ở Iraq bị đốt trong bối cảnh Baghdad lên án Washington vi phạm chủ quyền quốc gia đã chứng minh việc đặt ngược dây cháy chậm có tác hại như thế nào với Washington.

Ngọc Việt

Theo baodatviet.vn

Ngoại trưởng Mỹ hoãn thăm Ukraine vì Iraq Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo ngày 1/1 hoãn chuyến thăm tới Ukraine để tập trung vào tình hình ở Iraq sau vụ người biểu tình tấn công đại sứ quán Mỹ ở Baghdad. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo. Theo Reuters, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Morgan Ortagus trong một thông cáo cho hay, ông Pompeo đã hoãn chuyến công du tới...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Tổng thống Trump đến Rome dự tang lễ Giáo hoàng Francis09:43

Iran công bố nguyên nhân vụ cháy nổ thảm khốc ở cảng01:49

Căng thẳng Trung Đông leo thang nhanh09:02

Số trẻ em Nhật Bản giảm năm thứ 44 liên tiếp08:19

Toàn bộ 133 hồng y bầu giáo hoàng mới tề tựu, Vatican cắt sóng điện thoại09:26

Tân Giáo hoàng Leo XIV cử hành thánh lễ đầu tiên01:34

MRC đề nghị Campuchia bổ sung tài liệu về dự án kênh đào Phù Nam Techo09:06

Tổng thống Putin ra lệnh ngừng bắn ở Ukraine từ ngày 8-10.508:49

Sắp tròn 100 ngày đầu nhiệm kỳ, ông Trump có tỷ lệ ủng hộ thấp bất thường08:45

Đương kim MU và MG 'chạm trán', 'gà cưng' Nawa' nguy cơ chìm nghỉm, fan hào hứng03:12

Tàu sân bay Mỹ cua gấp né hỏa lực Houthi làm tiêm kích F/A-18 rơi xuống biển01:23

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Tân Giáo hoàng Leo XIV cử hành thánh lễ đầu tiên

22:55:46 09/05/2025

Giáo hoàng Leo XIV ngày 9.5 đã cử hành thánh lễ và có bài giảng đầu tiên tại nhà nguyện Sistine trên cương vị mới.

Mật nghị bầu Giáo hoàng Leo XIV qua những con số

22:45:57 09/05/2025

Mật nghị hồng y bầu Giáo hoàng Leo XIV là một trong những mật nghị ngắn nhất lịch sử và ông đã đi vào lịch sử khi trở thành giáo hoàng đầu tiên người Mỹ.

Giáo hoàng người Mỹ đầu tiên trong lịch sử

22:41:36 09/05/2025

Sau 2 ngày mật nghị, các hồng y tại Vatican đã bầu Hồng y Robert Prevost làm Giáo hoàng mới và là Giáo hoàng người Mỹ đầu tiên của Giáo hội, lấy hiệu là Leo XIV.

Bọ cạp 'xâm chiếm' nhiều thành phố ở Brazil, hàng triệu người bị chích

22:29:59 09/05/2025

Tỉ phú Bill Gates cam kết quyên góp từ thiện gần như toàn bộ tài sản cá nhân của mình và không muốn mọi người sẽ nói rằng ông ấy chết trong giàu sang .

Bộ trưởng quốc phòng Israel cảnh báo Houthi lẫn Iran

22:26:16 09/05/2025

Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 6.5 tuyên bố Mỹ sẽ ngừng ném bom Houthi, nói rằng Houthi đã đồng ý ngừng tấn công các tàu Mỹ.

Bỏ sót hung thủ trong vụ ám sát ứng viên Tổng thống Mỹ Robert F. Kennedy?

22:22:46 09/05/2025

Đương kim Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ nhân sinh Mỹ Robert F. Kennedy Jr. từng đề nghị điều tra lại vụ ám sát cha mình là cố Thượng nghị sĩ Robert F. Kennedy do nghi vấn có quá nhiều phát súng.

Tàu hải quân Philippines, Trung Quốc đối đầu gần bãi cạn Scarborough ở Biển Đông

21:19:26 09/05/2025

Quân đội Philippines nói rằng một cuộc tuần tra của Hải quân Philippines gần bãi cạn Scarborough ở Biển Đông đã gặp phải những động thái hung hăng và không an toàn của hai tàu hải quân Trung Quốc hôm 5.5.

Người mới mở thời mới

21:15:51 09/05/2025

Với thỏa thuận liên minh thành lập chính phủ liên hiệp mới, phe Liên minh Dân chủ Thiên chúa giáo (CDU)/Liên minh Xã hội Thiên chúa giáo (CSU) và Đảng Xã hội dân chủ Đức (SPD) lại thêm một lần nữa cùng nhau cầm quyền ở nước Đức.

'Cha đẻ' học thuyết quyền lực mềm qua đời

21:15:31 09/05/2025

Ông Joseph Nye, nhà khoa học chính trị người Mỹ và là cha đẻ học thuyết về quyền lực mềm, đã qua đời vào ngày 6.5 và hưởng thọ 88 tuổi.

125 chiến đấu cơ của Ấn Độ và Pakistan giao tranh trong một giờ?

21:11:55 09/05/2025

CNN hôm 8.5 dẫn một nguồn tin cho rằng cuộc không chiến giữa chiến đấu cơ của Pakistan và Ấn Độ ngày 7.5 là một trong những cuộc không chiến lớn nhất và kéo dài nhất trong lịch sử hàng không gần đây.

Tranh cãi nảy lửa về bữa tối memecoin của Tổng thống Donald Trump

19:56:25 09/05/2025

Trong bài đăng trên Truth Social hôm 5.5, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ tổ chức một tiệc long trọng với những người nắm giữ memecoin TRUMP. Bữa tối sẽ diễn ra vào ngày 22.5.