Người bị kết án tử hình bồi thường cho bị hại như thế nào?

Thanh Phương07:30 08/08/2024

Liên quan đến các vụ án giết người, khi ra tòa, ngoài đề nghị HĐXX tuyên phạt bị cáo mức án tương thích đối với hành vi phạm tội thì đại diện bị hại còn yêu cầu bồi thường về dân sự.

Cụ thể, ngày 9/7, TAND TPHCM tuyên phạt bị cáo Nguyễn Đăng Khoa (25 tuổi, ngụ thị xã Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang) tử hình cho 3 tội danh “Giết người”, “ Hiếp dâm” và “Cướp tài sản”. Vụ việc xảy ra chiều 29 Tết vừa qua ở một khu trọ tại TP Thủ Đức, TPHCM và nạn nhân là chị Vi Thị T. (25 tuổi, quê Đồng Nai).

Tòa buộc bị cáo Khoa phải bồi thường cho gia đình bị hại 500 triệu đồng bao gồm tiền ma chay, tổn thất về tinh thần, khám chữa bệnh của cha mẹ bị hại.

Trước đó, ngày 19/4, TAND tỉnh Ninh Thuận tuyên phạt bị cáo Nguyễn Văn Phụng (56 tuổi, ngụ thị trấn Ninh Sơn, huyện Ninh Sơn) mức án tử hình về tội “Giết người”. Bị cáo Phụng có hành vi dùng rựa chém cả nhà hàng xóm vì mâu thuẫn trộm gà.

Ngoài ra, HĐXX còn tuyên buộc bị cáo Phụng tiếp tục bồi thường cho phía bị hại gần 440 triệu đồng; cấp dưỡng cho vợ bị hại đến cuối đời.

Với trường hợp của bị cáo Khoa, Phụng và nhiều bị cáo khác khi bị kết án tử hình hoặc chung thân thì việc thi hành án dân sự diễn ra như thế nào?

Giải đáp điều này, luật sư Ngô Lệ Quỳnh (Phó giám đốc Chi nhánh TPHCM – Công ty luật Khoa Tín) cho biết, khoản 1 điều 30 Luật Thi hành án dân sự và Điều 4 Nghị định số 62/2015/NĐ-CP quy định: “Trong thời hạn 5 năm, kể từ ngày bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật, người được thi hành án, người phải thi hành án có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án dân sự có thẩm quyền ra quyết định thi hành án”.

Khi người được thi hành án có đơn yêu cầu thi hành án trong thời hạn quy định, chấp hành viên phải ra các quyết định thi hành án và tống đạt đến trại giam cho người phải thi hành án. Chấp hành viên phải xác minh xem người phải thi hành án có tài sản như nhà, đất… để kê biên đảm bảo thi hành án.

Bị cáo Nguyễn Đăng Khoa, hung thủ sát hại cô gái ở Thủ Đức chiều 29 Tết. Ảnh: Đ.N

Người phải thi hành án phải kê khai trung thực, cung cấp đầy đủ thông tin về tài sản, thu nhập, điều kiện thi hành án với cơ quan Thi hành án dân sự và phải chịu trách nhiệm về việc kê khai theo quy định của pháp luật.

Người phải thi hành án có thời hạn 10 ngày để tự nguyện thi hành án, nếu không tự nguyện sẽ bị cưỡng chế. Cơ quan Thi hành án có thể áp dụng các biện pháp cưỡng chế thi hành án để thực hiện việc bồi thường dân sự gồm:

Khấu trừ tiền trong tài khoản; thu hồi, xử lý tiền, giấy tờ có giá của người phải thi hành án; trừ vào thu nhập của người phải thi hành án; kê biên, xử lý tài sản của người phải thi hành án, kể cả tài sản đang do người thứ ba giữ; khai thác tài sản của người phải thi hành án; buộc chuyển giao vật, chuyển giao quyền tài sản, giấy tờ; buộc người phải thi hành án thực hiện hoặc không được thực hiện công việc nhất định.

Trong trường hợp người phải thi hành án chưa có điều kiện thi hành án thì ít nhất 6 tháng một lần, chấp hành viên phải xác minh điều kiện thi hành án.

Nếu người phải thi hành án đã thi hành án tử hình, phần nghĩa vụ dân sự của họ sẽ được chuyển giao cho người thừa kế (nếu có để lại di sản) theo quy định của pháp luật về thừa kế. Nếu không để lại di sản thì cơ quan Thi hành án dân sự sẽ đình chỉ thi hành án.

Đối với phần bồi thường dân sự về cấp dưỡng, nếu người phải thi hành án bị tử hình thì không chuyển giao cho người thân thực hiện thay, trừ việc người thân của họ tự nguyện bồi thường thay trong giai đoạn truy tố, xét xử để người phải thi hành án được hưởng tình tiết giảm nhẹ tại điều 51 Bộ luật Hình sự.

“Hiện nay, việc thi hành án phần dân sự trong vụ án hình sự đối với người phải thi hành án bị kết án chung thân hoặc tử hình gặp khó khăn và phụ thuộc phần lớn vào việc người phải thi hành án có tài sản để thi hành hay không”, luật sư Quỳnh nói.

Đồng quan điểm, luật sư Nguyễn Thị Thanh Thế (Công ty Luật TNHH MTV Bình Yên) cho biết thêm, trường hợp người phạm tội không có điều kiện để bồi thường thì người thân của họ không có nghĩa vụ bồi thường thay.

“Như vậy, những người bị kết án tử hình hoặc chung thân vẫn là người phải thực hiện nghĩa vụ bồi thường cho bị hại, người thân không có nghĩa vụ bồi thường thay cho người phạm tội trừ trường hợp tự nguyện. Nếu người phạm tội không tự nguyện thi hành thì bị cưỡng chế theo quy định của pháp luật”, luật sư Thế cho hay.

Vụ án Trịnh Văn Quyết: 30.403 bị hại, chỉ có 95 người đòi bồi thường

Cơ quan tố tụng xác định 30.403 nhà đầu tư là bị hại từ hành vi phạm tội của bị can Trịnh Văn Quyết và đồng phạm, nhưng đến nay mới có 95 người yêu cầu bồi thường.

Viện KSND tối cao mới đây ban hành cáo trạng truy tố cựu Chủ tịch Công ty CP Tập đoàn FLC (gọi tắt là Tập đoàn FLC) Trịnh Văn Quyết cùng 49 bị can trong vụ án xảy ra tại tập đoàn này và một số đơn vị liên quan.

Ông Quyết bị cáo buộc 2 tội danh gồm lừa đảo chiếm đoạt tài sản và thao túng thị trường chứng khoán. Tổng số tiền cựu Chủ tịch Tập đoàn FLC cùng đồng phạm bị cáo buộc chiếm đoạt và thu lợi bất chính lên tới hơn 4.300 tỉ đồng.

Cựu Chủ tịch Tập đoàn FLC Trịnh Văn Quyết. Ảnh T.N

Chiếm đoạt hơn 3.600 tỉ bằng chiêu "tăng vốn ảo"

Theo cáo trạng, ông Trịnh Văn Quyết cùng cấp dưới tại Tập đoàn FLC đã thực hiện nhiều thủ đoạn gian dối để nâng khống vốn điều lệ Công ty CP xây dựng Faros (gọi tắt là Công ty Faros) từ 1,5 tỉ đồng lên 4.300 tỉ đồng, tức gấp hơn 3.000 lần.

Tiếp đó, dưới sự tiếp tay của các bị can thuộc công ty kiểm toán, Ủy ban Chứng khoán nhà nước và Sở giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE), Công ty Faros niêm yết 430 triệu cổ phiếu ROS trên sàn chứng khoán. Khi ROS tăng giá, ông Quyết và đồng phạm "xả bán" cổ phiếu, "đút túi" hàng ngàn tỉ đồng.

Kết quả điều tra cho thấy, 30.403 nhà đầu tư đã mua hơn 391 triệu cổ phiếu ROS (lần bán ra ban đầu) giao dịch trên sàn HOSE, với tổng giá trị thu về hơn 4.800 tỉ đồng.

Viện kiểm sát tối cao truy tố cựu Chủ tịch Tập đoàn FLC Trịnh Văn Quyết

Trong khi đó, Công ty Faros chỉ có vốn góp thực gần 1.200 tỉ đồng, hơn 3.100 tỉ đồng còn lại là vốn góp khống. Vì thế, cựu Chủ tịch FLC bị cáo buộc chiếm đoạt hơn 3.600 tỉ đồng của các nhà đầu tư.

Viện KSND tối cao cho hay, các nhà đầu tư đã bỏ một khoản tiền thật để mua cổ phiếu ROS mà không biết cổ phiếu đã bị ông Trịnh Văn Quyết và đồng phạm dùng thủ đoạn gian dối dễ nâng khống về giá trị. Do đó, họ được xác định là bị hại của vụ án.

Quá trình điều tra, cơ quan tố tụng đã áp dụng các biện pháp ủy thác điều tra, nhiều lần thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng, đề nghị người bị hại đã mua cổ phiếu ROS khai báo, lấy lời khai, để xem xét, giải quyết.

Đến nay mới xác định được 133 bị hại trong tổng số 30.403 bị hại, nhóm này hiện đang sở hữu 627.090 cổ phiếu ROS (hình thành từ vốn góp khống), với tổng giá trị khi mua là hơn 2,2 tỉ đồng.

Trong số trên, chỉ 95 bị hại có yêu cầu bồi thường thiệt hại, nhóm này đang sở hữu 381.670 cổ phiếu ban đầu hình thành từ vốn góp khống, với giá trị mua gần 1,4 tỉ đồng.

Cơ quan điều tra khám xét trụ sở Tập đoàn FLC, thời điểm vụ án bị khởi tố. Ảnh T.N

Kê biên cả loạt bất động sản

Viện KSND tối cao cho hay, tới thời điểm hiện tại, các bị can và người liên quan trong vụ án này đã nộp tổng cộng hơn 195 tỉ đồng. Trong đó, cựu Chủ tịch Tập đoàn FLC Trịnh Văn Quyết nộp hơn 189 tỉ đồng.

Đáng chú ý, cơ quan điều tra đã kê biên hàng loạt nhà đất của ông Quyết và 2 em gái là Trịnh Thị Minh Huế và Trịnh Thị Thúy Nga.

Với ông Quyết, tài sản bị kê biên là gần 1.200 m ² nhà đất tại khu đô thị Mỹ Đình 2, P.Mỹ Đình 2, Q.Nam Từ Liêm, Hà Nội.

Cũng tại khu đô thị này, bị can Trịnh Thị Minh Huế bị kê biên hơn 525 m ² nhà đất, bị can Trịnh Thị Thúy Nga gần 400 m ² nhà đất. Riêng bị can Huế còn bị kê biên gần 160 m ²nhà đất tại khu đô thị Trung Hòa - Nhân Chính, P.Trung Hòa, Q.Cầu Giấy, Hà Nội.

Cơ quan điều tra Bộ Công an còn có văn bản đề nghị Ủy ban Chứng khoán nhà nước phong tỏa 500 tài khoản chứng khoán do Trịnh Thị Minh Huế trực tiếp quản lý, sử dụng, với tổng số dư tiền là hơn 7,6 tỉ đồng, cùng số dư chứng khoán hơn 243 triệu cổ phiếu GAB, FLC và ART.

Ngoài ra, cơ quan điều tra còn có công văn gửi chủ tịch UBND các tỉnh chỉ đạo tạm dừng biến động đối với tài sản (bất động sản, cổ phần, vốn góp, cổ phiếu...) đứng tên các bị can Trịnh Văn Quyết, Trịnh Thị Minh Huế, Trịnh Thị Thúy Nga và bà Lê Thị Ngọc Diệp (vợ ông Quyết).

Tính riêng ông Quyết, các tài sản gồm có hơn 215 triệu cổ phiếu FLC, hơn 218 triệu cổ phần tại Công ty CP đầu tư kinh doanh phát triển bất động sản FLCHOMES, hơn 7,6 triệu cổ phiếu GAB tại Công ty CP đầu tư khai khoáng và quản lý tài sản FLC và hơn 1 tỉ cổ phần tại Công ty CP quản lý vốn và tài sản FLC Holding.

Cùng với đó là hơn 3,1 triệu cổ phiếu ART tại Công ty CP chứng khoán BOS, 669.000 cổ phần tại Công ty CP sản xuất và xuất nhập khẩu nông sản Fam, hơn 11,4 triệu cổ phần tại Công ty CP FLC Travel, hơn 11 triệu cổ phần tại Công ty CP Trịnh Gia Việt Nam và những người bạn, 60.000 cổ phần tại Công ty CP từ thiện xã hội FLC.

Ở tội danh thao túng thị trường chứng khoán, cựu Chủ tịch Tập đoàn FLC Trịnh Văn Quyết và đồng phạm bị cáo buộc thao túng giá 5 mã cổ phiếu AMD, ART, HAI, GAB, FLC; từ đó thu lợi bất chính hơn 684 tỉ đồng.

Tại bản kết luận điều tra bổ sung, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an cho biết không có căn cứ để xác định thiệt hại của các nhà đầu tư.

Theo đó, giao dịch của các nhà đầu tư diễn ra thường xuyên, có thể mua bán liên tục một mã cổ phiếu trong thời gian dài. Khi nhà đầu tư phát sinh nhiều giao dịch mua bán cùng một mã cổ phiếu thì việc nhà đầu tư đã bán cổ phiếu mua thời điểm nào và mua của ai là không thể xác định.

Chưa kể, trong giai đoạn xảy ra hành vi thao túng thị trường chứng khoán, có nhà đầu tư giao dịch có lãi nhưng cũng có nhà đầu tư bị thua lỗ. Giá trị thua lỗ của nhà đầu tư có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau: ảnh hưởng của các yếu tố thị trường, ảnh hưởng của việc thao túng giá cổ phiếu, yếu tố chủ quan của các nhà đầu tư...

Bị hại vụ Alibaba bắt đầu được nhận tiền bồi thường Sau khi Cục Thi hành án dân sự TP.HCM chia hơn 82 tỉ đồng theo tỉ lệ, các bị hại trong vụ Alibaba đã bắt đầu nhận được tiền bồi thường. Ngày 22-12, Cục Thi hành án dân sự (THADS) TP.HCM cho biết cơ quan này đang trong quá trình chuyển tiền bồi thường cho các bị hại trong vụ án xảy ra...