Ngọt ngào bánh phu thê

P.V07:53 02/11/2022

Chuyện kể rằng khi vua Lý Anh Tông đi đánh trận, người vợ ở nhà thương chồng vất vả đã tự tay vào bếp làm bánh gửi ra cho chồng. Vua ăn thấy ngon, nghĩ đến tình vợ chồng đã đặt tên bánh là bánh phu thê.

Ngày nay, bánh phu thê còn được người dân quê tôi gọi là bánh su sê. Những ngày đám cưới, giỗ, tết, bánh phu thê luôn có mặt trên bàn thờ tổ tiên như một ước vọng về sự thủy chung, bền chặt trong tình yêu đôi lứa của vợ chồng gia chủ.

Để làm được những chiếc bánh phu thê thơm, ngon, dẻo, dâng lên cúng ông bà những ngày Tết, mẹ tôi phải vất vả trải qua nhiều công đoạn. Mẹ chọn loại nếp hương, đem vo sạch, để ráo nước và xay thành bột. Sau đó, lọc lấy tinh bột nếp. Một ký nếp lấy được 4 lạng tinh bột. Mẹ lại xay đó cho thật nhuyễn rồi phơi khô, để qua hơn 10 ngày mới đem ra làm bánh. Mẹ bảo, nếu đem bột ra làm ngay thì bánh sẽ không dai và bị nát.

Mẹ lấy một ít đậu xanh, ngâm nước qua một đem rồi tỉ mỉ đãi sạch vỏ. Mẹ nhen lửa, hấp đậu xanh chín mềm rồi nghiền thật mịn. Tiếp theo, mẹ thắng đường kính với lượng vừa đủ. Khi nước đường được thắng xong, mẹ cho phần đậu xanh vào quậy đều. Để nhân bánh được ngon hơn và nhiều hương vị, mẹ không quên cho vào một ít dừa tươi đã được nạo sợi. Mẹ cẩn thận dùng vá khuấy cho đến khi bột, đường, dừa được trộn đều và quyện vào nhau.

Thường thì mẹ gói bánh vào tối ba mươi tết. Mỗi khi mẹ làm bánh phu thê là y như rằng tôi luôn là khán giả trung thành của mẹ. Tôi vừa giúp mẹ xé những sợi lá chuối nhỏ làm dây buộc bánh, vừa mê mải nhìn theo đôi tay mẹ đang khéo léo trải từng miếng lá chuối trên chiếc mâm nhỏ. Tiếp theo, mẹ dàn một lớp bột, đặt nhân bánh vào giữa rồi đắp phần bột còn lại lên nhân. Mẹ khéo léo gói lá chuối theo hình tam giác rồi dùng sợi dây lá buộc bánh lại.

Video đang HOT

Ngoài ra, bánh phu thê còn được người quê tôi gói trong những chiếc lá dừa vuông vức, rất đẹp mắt. Bánh được hấp cách thủy trên bếp lửa hồng cho chín.

Mẹ chọn vài chục bánh đặt lên mâm cỗ cúng giao thừa. Những chiếc bánh chứa đựng ước mong về một gia đình thuận hòa hạnh phúc được mẹ nâng niu, gói gém và dâng lên bàn thờ tiên tổ. Trong thời khắc thiêng liêng của ngày đầu năm mới, những chiếc bánh phu thê được cúng dâng tổ tiên và còn có ý nghĩa giúp mẹ mãi mãi có được một gia đình hạnh phúc.

Bánh phu thê cũng được dùng để đãi khách. Bánh khá giản dị, không màu sắc sặc sỡ, không cầu kỳ nhưng khi bóc bánh đặt trên lá màu xanh thì người thưởng thức sẽ không khỏi ngạc nhiên bởi toàn thân bánh có màu đỏ hoặc vàng óng ánh như mật ong với những sợi dừa trắng muốt nằm trong ruột bánh trong suốt. Món quà quê dân dã ấy ăn hoài mà vẫn không ngán bởi cái hương vị rất ngọt ngào và rất riêng của miền trung đậm đà nắng gió nhưng cũng đầy tình nghĩa này .

Bánh phu thê ở đất vua Đình Bảng

Bánh mang tên phu thê nên không đi lẻ một chiếc, mà đơn vị đếm là cặp. Ngoài lớp lá chuối đã luộc là lá chuối tươi, có sợi lạt cánh sen buộc chữ thập.

Khác hẳn các loại bánh khác như bánh chưng, bánh giò, bánh nếp, bánh khoai sọ..., một cái là bình thường. Bánh phu thê có vợ có chồng, cái duyên thắm thiết, nói như một câu trong lễ cưới: "Chỉ cái chết mới chia lìa được hai người".

Bánh phu thê Đình Bảng - nơi phát tích của vương triều nhà Lý - được dùng trong những đám hỏi, đám sêu, đám cưới, những bữa cỗ trang trọng. Nó cũng từng được làm đồ tiến vua, vào tận kinh đô Huế.

Nhà vua Lý Công Uẩn - Lý Thái Tổ chính là một người con của làng Cổ Pháp, nay là Đình Bảng, chỉ cách Hà Nội về phía bắc nửa giờ xe chạy. Có lẽ vị vua ấy không ngờ rằng sau đó, quê hương mình còn nổi tiếng về một món ăn được đi vào nghi lễ, đó là bánh phu thê (xu xê), tức bánh vợ chồng.

Làng Đình Bảng nằm ngay cạnh đường số một từ Bắc Ninh về Hà Nội, thuộc đất Kinh Bắc xa xưa. Đất này cũng là cái nôi văn hoá, quê hương của quan họ trữ tình, có sông Cầu, sông Đường, có Tích Giang, Tiêu Tương, có chùa Tiêu Sơn, chùa Phật Tích, chùa Bách Môn... nổi tiếng. Đây cũng là quê hương của cô gái tựa vào cây lan bất chấp lệnh vua cấm, để rồi trở thành nguyên phi, hoàng hậu, hoàng thái hậu, chấp chính cả vương quyền...

Buổi sáng từ Hà Nội đi lên phía bắc, hay buổi chiều đi ngược hoàng hôn từ phía bắc về Hà Nội, du khách sẽ thấy dọc hai bên đường có những người phụ nữ ngồi bên chiếc bàn thấp, bày một thứ hàng nho nhỏ, từng chồng, cặp lá xanh mướt, lạt đỏ tươi, bên trên có khi còn phủ một miếng vải ướt để bánh khỏi khô, lá khỏi héo. Đấy chính là bánh phu thê Đình Bảng, ngay sát bến sông Tiêu Tương, ngay cạnh Đồi Lim, ngay bìa làng Nội Duệ, ngay phủ Từ Sơn... Xe qua, người bán hàng vẫy vẫy bàn tay như mời như gọi thân tình.

Bóc một chiếc bánh phu thê, bỏ đi màu lá chuối tươi, thứ lá chuối bãi sông cũng dùng để gói bánh cốm, ta gặp vuông bánh màu vàng tươi, óng ánh. Cứ tưởng như sau khi nằm mệt mê trong lá kín, bây giờ gặp ánh sáng, nó tươi lên với màu da được đón khí trời tươi mởn. Cũng chỉ là bột nếp thật mịn, đỗ xanh thổi chín, giã nhuyễn, ngào đường, nhưng bánh phu thê khác hẳn các loại bánh bột nếp khác. Nó không bao giờ là bánh mặn, mà ngọt thanh hay ngọt sắc tùy theo khách đặt, nhân thêm dừa hay chỉ đỗ không, nhiều hay ít hương dầu chuối cũng được theo yêu cầu... Chiếc bánh phu thê thường to hơn bánh cốm.

Bánh phu thê không lẫn với bất cứ thứ bánh nào bởi màu vàng của nó. Bánh gai màu đen, bánh gấc màu đỏ, bánh chưng màu xanh, bánh giò màu trắng..., còn bánh phu thê có màu vàng chanh tươi, màu của quả dành dành đã chín theo truyền thống. Theo truyền thuyết, từ thời nhà sư Vạn Hạnh, cha nuôi của vua Lý Thái Tổ, người Đình Bảng đã biết lấy màu dân dã làm ra màu bánh.

Đến nay, quả dành dành vẫn được thồ từng bao từng tạ từ khắp vùng về Đình Bảng, cung cấp cho hàng trăm nhà làm bánh. Không nhà nào dùng phẩm màu hoá chất thay thế cho thứ quả lành mọc hoang bên hàng rào, cạnh bờ ao, vốn đã quen thuộc với nhiều làng quê Việt Nam.

Ngồi dưới bóng hàng bạch đàn, bóng đa hay bóng muỗm đang lớn ở đền Đô, nơi thờ tám vị vua nhà Lý (riêng vua thứ chín là Lý Chiêu Hoàng được thờ riêng, vì bà bị cho là thủ phạm để nhà Lý dứt ngôi), khách sẽ thấy cả chục hàng bán bánh phu thê mời mọc. Bóc một chiếc ra ăn, nếu bánh mới, còn nóng, vừa luộc trong ngày thì hơi nát, khó nhai, nếu cứng thì đó là bánh đã vài ba ngày. Ngon nhất là bánh làm hôm trước, sau một ngày đêm, vừa dẻo vừa mềm, vừa giòn vừa không dính lá.

Bánh làm bằng bột nếp mà vẫn có độ giòn, không dính bởi được pha đu đủ xanh nạo thật nhỏ, vắt thật kiệt, kỹ càng hơn thứ đu đủ làm nộm ở thành phố. Tuỳ theo tay nghề mà thứ gia vị này được gia giảm ít hay nhiều, từ năm đến mười phần trăm hay hơn nữa.

Đường làng Đình Bảng vào dịp Tết chật cứng xe cộ vì người Hà Nội về lấy bánh đã thửa từ trước. Một trong những "thương hiệu" được tín nhiệm nhất hiện nay là nhà bà Lụa. Bà không làm nhiều vì ít người, con cái trưởng thành đi làm ăn xa, theo đuổi nghề khác. Đến bà là đã ba đời làm bánh, cô con gái út là đời thứ tư. Người ta hay gọi bà là bà Lụa Xuân, hay Lụa Nhượng, ghép tên bà với tên con gái hoặc tên chồng bà cho dễ nhớ.

Vườn nhà bà có cây nhót leo giàn, cây ổi cổ thụ, gian gác thượng mái bằng để phơi quả dành dành, có cả máy giặt, không phải để giặt mà để ép, vắt đu đủ cho vào bánh. Người con gái xuân sắc một thời của Đình Bảng nay đã 70 mùa làm bánh phu thê, tóc hoa râm nhưng nét cười tươi như bông hoa dành dành nở trắng. Bóc bánh mời khách, bà tiếc rằng nhà không còn nhiều bánh để bán đủ cho khách, xin khất đến Tết vậy. . .

Bánh phu thê đang là một đặc sản được ưa chuộng, ăn nó không bị ngán vì ngọt quá, cũng không cần ăn nhiều, chỉ một phần tám cặp, hay một phần tư chiếc sau bừa cỗ là đủ .Hà Nội cũng có nhiều nhà làm bánh phu thê, nhiều địa phương khác cũng có. Nhưng nổi bật lên là Đình Bảng, vì giữ được nét chân chất, mang được truyền thống tinh mà lành, ngon mà mát, đẹp mà không đắt, lại tiện đường du khách, gần thủ đô, xuôi nam ngược bắc cũng dễ dàng...

Nếu làm chuyến du hành một ngày lên Kinh Bắc, có thể đến Thổ Hà làm gốm, Vạn Vân nấu rượu, bến Quế Võ Phả Lại, huyện Thuận Thành quê hương Ỷ Lan... rồi ghé Đình Bảng mua ít cặp bánh phu thê mang về Hà Nội làm quà, thật đẹp, thật tiện... Một danh thắng của cả nước, ghi nghìn năm lịch sử với đền thờ tám vị vua nhà Lý, lại có thêm món bánh cổ truyền nổi tiếng. Đình Bảng nườm nượp khách hành hương có lẽ một phần vì thế chăng?

Cách làm bánh phu thê xứ Huế đơn giản ngon miệng ngay tại nhà Bánh phu thê là một trong những lễ vật không thể thiếu trong đám cưới của người Việt. Không giống như bánh phu thê miền Bắc và miền Nam, bánh phu thê người Huế đặc trưng bởi chiếc hộp lá dừa xanh bọc bên ngoài và mang một hương vị rất đặc biệt. Khi thưởng thức bánh phu thế xứ Huế, các vị...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Lễ đưa tang Kim Sae Ron: Mẹ ruột đi không vững trong giờ phút cuối cùng, dàn sao nghẹn ngào tiễn biệt01:06

Nam Thư bị chỉ trích vì mặc trang phục phản cảm, hớ hênh ngay trên thảm đỏ00:21

B Ray muốn tìm "ghệ mới" nhưng không quên "bóc phốt" người yêu cũ: Nói nhiều, ghen tuông, bào tiền?03:46

Lý Nhã Kỳ sau khi lộ bức ảnh xồ xề gây sốc: "Có thế lực nào đứng sau những trò ác ý này không?"00:33

Đòn giáng của ông Trump vào Ukraine trước ngưỡng cửa đàm phán với Nga09:07

HOT: Đạt G - Cindy Lư hóa cô dâu chú rể trên lễ đường, khóa môi ngọt ngào trước đông đảo khách mời01:26

Khả Như vào vai quỷ dữ, ăn thịt sống trong phim kinh dị02:29

Thách thức nhà vô địch thế giới, võ sĩ Trung Quốc bị đánh sưng mặt02:18

Sau vụ ồn ào Maybach, Lọ Lem flex luôn 16 tuổi kiếm hơn 1 tỷ, tự trả toàn bộ học phí ĐH RMIT02:06

Ngoại hình gây sốc của G-Dragon00:19

Thêm tranh cãi outfit cũng không cứu nổi MV mới nhất của Lisa04:05

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Có 6 loại rau mùa xuân cực ngon nhưng bạn nhất định phải chần trước khi nấu ăn: Rất nhiều người thường bỏ qua

06:00:01 20/02/2025

Cùng điểm danh 6 loại rau mà bạn cần phải chần trước khi nấu ăn và cách nấu 6 món ngon lại đảm bảo cả về mặt dinh dưỡng lẫn sức khỏe nhé!

Gợi ý các món ngon Hà Nội cho ngày se lạnh để gia đình quây quần sưởi ấm

05:59:17 20/02/2025

Một bữa cơm gia đình với những món ngon Hà Nội sẽ có đủ các món: canh, món mặn, món xào, rau dưa ăn kèm, thể hiện sự cân bằng trong dinh dưỡng và khẩu vị.

9 mẹo giúp luộc rau xanh mướt, giòn ngon, không thâm đen

05:58:54 20/02/2025

Luộc rau tưởng chừng là công việc đơn giản nhưng không phải ai cũng biết cách để rau giữ được màu xanh mướt, giòn ngon mà không bị thâm đen sau khi luộc.

8 mẹo khử mùi tanh của cá, thịt cực kỳ hiệu quả

05:57:57 20/02/2025

Cá và thịt tươi sống thường có mùi tanh đặc trưng, nếu không xử lý đúng cách sẽ ảnh hưởng đến hương vị món ăn. Dưới đây là 8 mẹo đơn giản giúp khử mùi tanh hiệu quả, giúp món ăn thơm ngon hơn.

3 món cực ngon miệng, đưa cơm cho bữa tối ngày thời tiết mưa nồm

17:14:35 19/02/2025

Để bữa tối vừa ngon miệng, tăng cường sức khỏe và sức đề kháng cho cơ thể thì bạn hãy tham khảo ngay thực đơn dưới đây nhé!

Rủ nhau đi Mộc Châu, nhớ 'dừng chân' ăn những đặc sản ngon quên sầu này nhé!

06:17:08 19/02/2025

Nếu bạn ghé qua vùng đất này, hãy để tâm hồn mình lắng đọng và cùng khám phá những trải nghiệm ẩm thực độc đáo nhé.

'Khắc tinh' của bệnh cúm với gia vị quen thuộc trong bếp (2): Ba cách biến tấu với loại củ vừa trị cúm vừa phòng ung thư

06:15:49 19/02/2025

Đây là một gia vị có sẵn ở trong nhà bếp được chuyên gia cho rằng vừa là khắc tinh của bệnh cúm lại có tác dụng phòng ung thư.

Cạn ý tưởng món ăn giảm cân, hãy chế biến theo công thức này

06:12:42 19/02/2025

Vị ngọt ngon, đậm đà của tôm khiến món ăn trở nên hấp dẫn đến khó cưỡng. mướp mang vị thơm mát, giòn ngọt mà không cần phải gia vị cầu kỳ, chỉ cần một miếng nhỏ cũng đủ làm dậy lên hương vị tươi mới.

20+ mâm cơm giá rẻ với 3-4 món ngon mỗi ngày khiến các con 'nhanh chân về ăn cơm mẹ nấu'

06:10:00 19/02/2025

Mâm cơm gia đình với những món ngon mỗi ngày tuy giản dị nhưng được chuẩn bị bằng cả tấm lòng sẽ góp phần làm nên mâm cơm tròn vị.

Mẹ đảm 9X bày trí 11 món ăn đặc sắc trong một mâm cơm khiến ai nấy trầm trồ thán phục

06:09:12 19/02/2025

Nếu mâm cơm cúng truyền thống mang đậm nét Á Đông với gà luộc, xôi, giò chả,... thì mâm cơm cúng bày trí theo phong cách hiện đại phương Tây sẽ mang đến sự tinh tế, phóng khoáng nhưng vẫn trang nghiêm.

6 mẹo nấu canh trong, ngọt nước, không bị váng bọt

06:08:40 19/02/2025

Một bát canh ngon không chỉ cần hương vị đậm đà mà còn phải trong, ngọt nước và không bị váng bọt. Dưới đây là 6 mẹo giúp bạn nấu canh đạt chuẩn như ngoài hàng.