Ngộ độc methanol vì sử dụng cồn giả

Trong nhiều năm qua, Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận không ít trường hợp từ ngộ độc nhẹ đến mù mắt , di chứng não hoặc tử vong do ngộ độc methanol vì sử dụng cồn giả.

Ngày 16/6, Công an TP Hà Nội thông tin, Phòng Cảnh sát Kinh tế, Công an TP Hà Nội vừa tiến hành bắt giữ Phạm Đình Tuấn, Phó Chủ tịch UBND thị trấn Chúc Sơn (huyện Chương Mỹ) để điều tra về hành vi sản xuất hàng giả là cồn y tế.

Theo điều tra, Tuấn và em trai đã cùng nhau thành lập Công ty Ngân Hà để sản xuất cồn y tế 70 độ. Tuy nhiên vì lợi nhuận, Tuấn đã chỉ đạo nhân viên sản xuất cồn bằng Methanol chứ không phải bằng Ethanol (theo tỉ lệ 30% nước 70% cồn). Từ đó, những hành vi này đã gây nguy hiểm đến sức khỏe người sử dụng.

Hành vi này được đánh giá là đặc biệt nguy hiểm với sức khỏe cộng đồng, nhất là khi sản phẩm được phân phối như cồn y tế thông thường.

Phạm Đình Tuấn tại cơ quan công an (Ảnh Công an cung cấp)

Nhập viện vì sử dụng cồn giả

Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, vào đầu tháng 6, đơn vị đã tiếp nhận một người đàn ông 55 tuổi, trú tại quận Hoàng Mai, Hà Nội, nhập viện trong tình trạng hôn mê, suy hô hấp , nhiễm toan chuyển hóa nặng.

Kết quả xét nghiệm cho thấy, trong máu bệnh nhân có nồng độ methanol lên tới 116,63 mg/dL. Chụp cộng hưởng từ (MRI) não cũng có tổn thương hoại tử nhân bèo và chảy máu não, biến chứng đặc trưng của ngộ độc methanol.

Điều đáng nói, bệnh nhân hoàn toàn không có tiền sử nghiện rượu, thể trạng khỏe mạnh. Ông chỉ có thói quen đơn giản là dùng cồn để súc miệng , ngậm chữa đau răng.

Qua khai thác bệnh sử, bác sĩ Nguyên cho biết, khoảng một tuần trước khi nhập viện, ông bị viêm tủy răng và đã mua chai cồn 70 độ tại một hiệu thuốc gần nhà để xúc miệng, ngậm giảm đau. Ông ngậm cồn liên tục trong khoảng 1h mỗi lần, với tần suất 3-4 lần mỗi ngày.

Khoảng 3 ngày trước khi nhập viện, bệnh nhân bắt đầu xuất hiện các triệu chứng bất thường như ăn uống kém, đau đầu, buồn nôn, chóng mặt, mệt mỏi và nhìn mờ. Ông được đưa vào Trung tâm Thần kinh, Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng vẫn còn tỉnh táo, không rối loạn cảm giác, các chỉ số sinh tồn ổn định.

Tuy nhiên, hình ảnh MRI não cho thấy đã có ổ nhồi máu nhỏ ở nhân bèo trái, dấu hiệu sớm của tổn thương thần kinh trung ương do độc tố.

Cẩn trọng khi sử dụng cồn (Ảnh CACC)

Chỉ sau một thời gian ngắn, bệnh nhân đột ngột suy hô hấp, hôn mê sâu, phải đặt nội khí quản và thở máy. Nghi ngờ ngộ độc methanol, bệnh nhân được chuyển gấp sang Trung tâm Chống độc để lọc máu và điều trị tích cực.

Kết quả xét nghiệm mẫu cồn bệnh nhân sử dụng khiến nhiều bác sĩ giật mình, dù nhãn ghi “Ethanol 70 độ”, sản phẩm này hoàn toàn không chứa ethanol mà đến 77,5% là methanol – loại cồn công nghiệp không được phép dùng sát trùng, gây độc với thần kinh và thị giác.

Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, vết viêm tủy răng nơi niêm mạc bị tổn thương chính là “cửa ngõ” để methanol thấm vào máu. Trong quá trình ngậm, bệnh nhân có thể đã nuốt một phần dung dịch mà không hề hay biết. Cộng với thời gian tiếp xúc kéo dài, lượng methanol tích tụ đủ để gây ngộ độc nặng, ảnh hưởng trực tiếp đến não và thị giác.

“Đây không phải là ca bệnh cá biệt. Trong nhiều năm qua, bệnh viện đã tiếp nhận không ít trường hợp tương tự, từ ngộ độc nhẹ đến mù mắt, di chứng não hoặc tử vong”, bác sĩ Nguyên nhấn mạnh.

Cẩn trọng khi mua cồn

Trong lĩnh vực y tế, loại cồn sát trùng an toàn được phép sử dụng là ethanol hoặc isopropanol. Trong khi đó, methanol là hóa chất độc hại, vốn chỉ sử dụng trong công nghiệp, tuyệt đối không được dùng sát trùng hay sử dụng trên cơ thể người.

Theo bác sĩ Nguyên, một trong những nguy cơ lớn nhất hiện nay là sự nhập nhèm về nhãn mác. Trên thị trường, cồn methanol được đóng chai trông y hệt như các loại cồn y tế thông thường. Thậm chí, một số sản phẩm còn in rõ “Ethanol 70 độ” nhưng thực chất bên trong là methanol.

Thực trạng cồn sát trùng rởm chứa methanol đã kéo dài nhiều năm mà chưa có dấu hiệu được kiểm soát triệt để.

Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, vấn đề nằm ở khâu quản lý hóa chất còn lỏng lẻo. Methanol được nhập khẩu và sản xuất với khối lượng lớn để pha xăng E5 và dùng trong công nghiệp, nhưng một phần không nhỏ đã bị “tuồn” ra thị trường tiêu dùng, biến thành cồn rởm, rượu rởm, gây hại khôn lường.

Hiện Bệnh viện Bạch Mai đã chủ động kiểm tra, xét nghiệm tất cả các loại cồn đang sử dụng trong nội bộ để loại bỏ nguy cơ. Tuy nhiên, để chặn đứng mối hiểm họa này, không thể chỉ dựa vào các cơ sở y tế mà cần sự vào cuộc mạnh mẽ và đồng bộ của các cơ quan chức năng, từ khâu cấp phép, hậu kiểm đến xử lý vi phạm.

“Ở một số quốc gia phát triển, ví dụ như Mỹ, methanol được đánh dấu bằng màu xanh lam đặc trưng để dễ nhận biết, tránh bị sử dụng nhầm như cồn y tế hay pha uống. Đây là một giải pháp thiết thực mà Việt Nam hoàn toàn có thể tham khảo áp dụng”, bác sĩ Nguyên nói.

Bác sĩ Nguyên khuyến cáo người dân cần cẩn trọng khi chọn mua cồn sát trùng. Chỉ nên mua tại hiệu thuốc uy tín và giữ hóa đơn để truy xuất nguồn gốc khi cần; Đọc kỹ nhãn mác: Thành phần phải ghi rõ ethanol hoặc isopropanol, tuyệt đối không chứa methanol; Công dụng phải rõ ràng: Dùng để sát trùng, khử trùng trên người. Nếu ghi chung chung như hỗ trợ sát khuẩn hoặc dùng để lau chùi, cần cảnh giác cao độ; Không dùng cồn để ngậm, súc miệng hay bôi lên vùng niêm mạc bị tổn thương nếu chưa chắc chắn về thành phần.