Nghị định 20 có thể “dồn” doanh nghiệp vào thế khó mới

Nhiều doanh nghiệp cho rằng nội dung quy định tại Khoản 3 Điều 8 của Nghị định 20/2017/NĐ-CP chưa thực sự thống nhất với các quy định tại Luật thuế thu nhập doanh nghiệp, Luật Đầu tư, có thể gây bất lợi cho doanh nghiệp.

Doanh nghiệp muốn sửa đổi Nghị định 20 triệt để hơn.

Nghị định số 20/2017/NĐ-CP (Nghị định 20) quy định về quản lý thuế đối với các doanh nghiệp có giao dịch liên kết được Chính phủ ban hành ngày 24/2/2017. Qua hơn 3 năm áp dụng, Nghị định 20 bị đánh giá có nhiều bất cập. Doanh nghiệp bị tăng lợi nhuận ảo, dẫn đến phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp cao hơn và lợi nhuận thật của doanh nghiệp bị giảm đáng kể.

Cụ thể, quy định tại khoản 3 Điều 8 của Nghị định 20 có thể dẫn đến việc đánh thuế 2 lần trên cùng một giao dịch. Việc hạn chế chi phí lãi vay không vượt quá 20% EBITDA (lợi nhuận hoạt động của doanh nghiệp) của người nộp thuế tại khoản 3 điều 8 Nghị định 20 có thể dẫn đến việc đánh thuế 2 lần đối với cùng một giao dịch trường hợp công ty mẹ phải đứng ra vay vốn ngân hàng sau đó chuyển vốn vay cho công ty con hoạt động, do cả công ty mẹ và công ty con đều bị loại chi phí lãi vay vượt 20% EBITDA.

Trên thực tế, mặc dù cùng là một công ty thành viên trong cùng tập đoàn nhưng không phải công ty thành viên nào cũng có thể tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng để thực hiện dự án mới, do vậy, một công ty thành viên phải vay công ty thành viên khác hoặc công ty mẹ phải huy động vốn, kể cả các nguồn vốn tín dụng ngân hàng hoặc phi ngân hàng cho công ty thành viên. Và như vậy, nếu tổng chi phí lãi vay vượt quá20% EBITDA thì cả công ty mẹ và công ty con đều phải nộp thuế khống 2 lần cho phần chi phí lãi vay vượt quá 20% EBITDA này.

Ngoài ra, nếu công ty phát sinh phí bảo lãnh trên khoản vay với ngân hàng (là bên độc lập) cho bên liên kết thì lãi vay trả cho ngân hàng của bên liên kết cũng bị xem là thuộc phạm vi khống chế không vượt quá 20% EBITDA.

Trong bối cảnh tình hình suy thoái kinh tế trên toàn cầu như hiện nay (chiến tranh thương mại, đại dịch COVID-19, thiên tai bão lũ…), Chính phủ đã đưa ra nhiều giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, Thủ tướng Chính phủ đã triệu tập khẩn cấp nhiều cuộc họp, gặp gỡ các lãnh đạo doanh nghiệp nhằm tìm ra giải pháp tháo gỡ khó khăn, lắng nghe nhiều ý kiến góp ý trực tiếp, bao gồm cả ý kiến liên quan đến những bất cập của Nghị định 20 kể trên.

Vì vậy, mới đây, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 8 Nghị định số 20/2017/NĐ-CP quy định về quản lý thuế đối với các doanh nghiệp có giao dịch liên kết sau khi lấy ý kiến các bên liên quan.

Mặc dù Bộ Tài chính đã sửa đổi, nâng trần chi phí lãi vay từ 20% lên 30% và áp dụng chuyển chi phí lãi vay liên tục không qua 5 năm, nhưng vấn đề cốt lõi vẫn chưa được xử lý triệt để.

Tại kỳ họp Quốc hội đang diễn ra, ngày 3/11, đại biểu Bùi Thanh Tùng, Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố Hải Phòng, đã phát biểu đặt câu hỏi về Nghị định 20.

Dẫn quan điểm của nhiều chuyên gia, đại biểu Bùi Thanh Tùng cho biết: Nội dung quy định tại khoản 3 điều 8 của Nghị định này chưa thực sự thống nhất với các quy định tại Luật thuế thu nhập doanh nghiệp, Luật đầu tư, và thực tế, chưa tạo ra biện pháp hiệu quả để thực thi kế hoạch hành động của tổ chức hợp tác phát triển kinh tế OECD về chống xói mòn cơ sở và chuyển lợi nhuận (gọi là chống chuyển giá) đối với các doanh nghiệp đa quốc gia đang đầu tư tại Việt Nam. Mà thực tế, các doanh nghiệp Việt Nam, nhất là các doanh nghiệp theo mô hình tập đoàn kinh tế, công ty holding, công ty mẹ con bị ảnh hưởng nặng nề.

Đại biểu Quốc hội Bùi Thanh Tùng.

Trước hàng loạt kiến nghị của cộng đồng doanh nghiệp, các doanh nghiệp Nhà nước, đặt biệt là các tập đoàn kinh tế lớn, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Tài chính rà soát và có điều chỉnh phù hợp. Tháng 06/2020, Nghị định số 68 sửa đổi bổ sung Khoản 3 Điều 8 của Nghị 20 đã được ban hành.

Tuy nhiên, đại biểu Bùi Thanh Tùng phản ánh: Theo ý kiến của cộng đồng doanh nghiệp, việc ban hành nghị định mới bổ sung vẫn chưa xử lý được một cách triệt để các bất cập và tiếp tục kiến nghị về dài hạn, cần xem xét thay đổi và chỉ nên áp dụng quy định đối với các doanh nghiệp nước ngoài mà không áp dụng chung cho tất cả các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, mục tiêu của quy định này là chống chuyển giá (tức là chuyển lợi nhuận ra nước ngoài), vì vậy các doanh nghiệp có công ty mẹ công ty con cùng hoạt động tại Việt Nam thì không phải là đối tượng chống chuyển giá. Các doanh nghiệp cho vay mượn qua lại giữa các thành viên cũng nên được loại ra khỏi phạm vi điều chỉnh.

“Đề nghị Chính phủ sớm tiếp tục nghiên cứu để ban hành Nghị định sửa đổi tổng thể, tạo điều kiện thuận lợi và công bằng cho các doanh nghiệp trong sản xuất và kinh doanh, nhất là trong bối cảnh kinh tế gặp bất lợi cho đại dịch Covid-19 và suy thoái kinh tế toàn cầu như hiện nay” – Đại biểu Bùi Thanh Tùng kiến nghị.

Liên quan đến vấn đề này, các chuyên gia cho biết, ở một số nước mức trần này chỉ áp dụng cho chi phí lãi vay chi trả cho các công ty liên kết ở nước ngoài. Ví dụ, Hàn Quốc quy định chi phí lãi vay trả cho các tổ chức liên kết bên nước ngoài vượt quá 30% của thu nhập chịu thuế chưa bao gồm khấu hao và chi phí lãi vay đối với các công ty trong nước. Việc áp dụng này khá phù hợp với nguyên tắc quản lý giao dịch các bên liên kết nhằm mục đích chống xói mòn về thuế.

Tuy nhiên, khi đặt vị thế giữa Việt Nam với các quốc gia khác trong khu vực Đông Nam Á như Singapore, Thái Lan và Myanmar, vốn chưa có quy định về mức khống chế chi phí lãi vay, nên Chính phủ cần nghiên cứu kỹ lưỡng và tham khảo thêm mô hình các nước có cơ cấu và phát triển tương tự như Việt Nam để có thể đồng thời tạo thế cạnh tranh (giữa các doanh nghiệp tại Việt Nam và các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư tại Việt Nam, cũng như thu hút vốn đầu tư từ các quốc gia khác khi cân nhắc giữa Việt Nam và các quốc gia khác trong Đông Nam Á), vừa đảm bảo mục tiêu chống xói mòn cơ sở tính thuế và chuyển lợi nhuận (BEPS) của OECD.