Nghệ sĩ Ái Như: “Chúng tôi có chất riêng, thế mạnh riêng để truyền cho học viên của mình”
Ở t.uổi ngoài 60, nghệ sĩ Ái Như vẫn “đắm đuối” với nghề, không chỉ là các vai diễn dưới ánh đèn sân khấu mà còn cả công tác đào tạo thế hệ diễn viên kế thừa.
Với một người có tới hơn 35 năm khóc cười với từng vai diễn, từng số phận trên sân khấu như nghệ sĩ Ái Như thì bộ môn nghệ thuật biểu diễn chính là m.áu, là thịt, là hơi thở.
Tâm huyết đào tạo thế hệ diễn viên kế thừa
Chào chị Ái Như! Hiện tại, sức khỏe của chị thế nào sau lần bị ngã chấn thương cột sống hồi năm 2020?
Tôi bị ngã hồi tháng 7/2020, cũng khá lâu rồi. Nhờ bơm xi măng sinh học nên nằm 2 tháng thì tôi ổn định, đi lại được bình thường. Tuy nhiên, mỗi khi trở trời thì lưng hơi nhức, thốn.
Về sinh hoạt hàng ngày, tôi cần tránh những động tác có thể gây ảnh hưởng lên cột sống. Chẳng hạn, tôi cần tránh bưng đồ nặng trên 3 kg. Khi cúi xuống nhặt vật gì, cần đứng lên và ngồi xuống theo chiều thẳng đứng.
Trên sân khấu, đối thoại nhiều, chỗ nào cần diễn hình thể, như là té ngã thì mình và bạn diễn phối hợp, không có gì quá nặng nề hay phải lo ngại. Từ hồi nào đến giờ, tôi đã để ý điều đó, giờ để ý hơn chút thôi. Tôi gần như cũng không đi giày cao gót. Giày của tôi, chủ yếu là đế bằng, đế xuồng và cũng chỉ cao từ 3 đến 4 cm.
Nghệ sĩ Ái Như.
Thưa chị, việc sân khấu Hoàng Thái Thanh mở lớp dạy diễn xuất phải chăng để cải thiện tài chính cho sân khấu trong lúc vắng khán giả?
Nếu nói cải thiện kinh tế thì không đúng. Bởi vì hiện tại, chúng tôi chỉ có 2 lớp. Hồi tháng 12/2021, chúng tôi mở lớp đầu tiên, khóa diễn viên cơ bản với hơn chục học viên. Mỗi tuần các em học 3 buổi. Các em vừa tốt nghiệp hồi tháng 7 và đang học tiếp lớp trung cấp.
Với một khóa học như vậy thì học phí học viên đóng chỉ đủ chi cho tất cả các chi phí như phòng học, lương giảng viên…
Tới tháng 8 vừa rồi, chúng tôi tuyển thêm 1 lớp cơ bản nữa. Thời gian học của 2 lớp là từ thứ 2 đến thứ 7, chia đều cho các môn. Mỗi tuần có 4 buổi kỹ thuật biểu diễn, 1 buổi tiếng nói sân khấu và 1 buổi thanh nhạc. Các em học và làm bài cũng rất nhiều nên thời gian giảng viên dành cho các em cũng không kém.
Với 2 lớp như vậy thì không thể cải thiện tài chính sân khấu như bạn nói. Nhưng, việc mở lớp đào tạo diễn viên giúp cho nhân viên của chúng tôi có công việc ổn định hơn, ngoại trừ các giờ diễn. Điều đó tạo cho anh em năng lượng tích cực.
Nghệ sĩ Ái Như rất tâm huyết với công tác đào tạo thế hệ diễn viên kế thừa.
Chiêu sinh nhưng không đại trà
Sân khấu Hoàng Thái Thanh tuyển đầu vào cho các lớp đào tạo có khắt khe hơn các sân khấu khác không, thưa chị?
Chúng tôi cũng như các sân khấu bạn, chiêu sinh chứ không tuyển sinh nên ai đăng ký là học. Tuy nhiên, chúng tôi không chiêu sinh đại trà mà giới hạn số lượng.
Video đang HOT
Một lớp học phải dưới 30 học viên để đảm bảo chất lượng đào tạo. Số lượng đăng ký vượt quá thì phải đợi khóa sau. Chúng tôi cũng không tuyển nhiều lớp vì chúng tôi biết với số lượng đó thì mình đào tạo tốt.
Có những trường hợp, các em xin vào học nhưng còn nhỏ t.uổi quá nên không thể nhận vì chúng tôi chưa mở lớp cho thiếu nhi. Nếu cứ nhận thì tốn t.iền cho phụ huynh mà hiệu quả không tốt. Chúng tôi dạy cho các em theo lộ trình từ cơ bản đến trung cấp, nâng cao.
Các lò đào tạo diễn viên khác thường “đảm bảo” đầu ra, tạo cơ hội làm nghề cho học viên. Còn Hoàng Thái Thanh thì sao thưa chị?
Việc đảm bảo đầu ra là không. Các em có năng khiếu, phù hợp với sân khấu là được mời diễn. Hầu hết các học viên đều đang đi học hoặc đi làm ở công ty, vì các em ham thích nghệ thuật nên mới theo.
Các học viên của sân khấu Hoàng Thái Thanh trong lễ giỗ Tổ nghề 2022.
Có em là giảng viên trường tài chính, có em làm phiên dịch, có em tốt nghiệp đại học ở Canada, có em học đại học kiến trúc, bách khoa nhưng vẫn về đây học. Các em học để “giải phóng mình” và để biết hơn về nghệ thuật biểu diễn. Dù các em là ai thì về đây, đều học từ những nét gạch cơ bản nhất.
Các lớp đào tạo đem tới cho các em kiến thức về sân khấu, về nghệ thuật biểu diễn. Chúng tôi cho rằng, muốn học nghề, làm nghề, muốn đưa thông điệp nhân văn tới khán giả qua nghệ thuật biểu diễn thì trước hết, mình phải có tấm lòng tha thiết với nó. Vậy thì, không thể nói bằng miệng mà phải nói bằng cả tấm lòng và sự thiện chí.
Chúng tôi truyền lửa nghề của mình tới các em nhưng các em có đón nhận và phát triển nó hay không là tùy ở mỗi người. Vậy thì, điều đó, đôi khi không nhất thiết phải đứng trên sân khấu mà các em có thể mang tấm lòng đó đến với công việc riêng của mình bằng những gì đã học được từ nghệ thuật biểu diễn. Trong lớp, chúng tôi vẫn nói điều đó với các học viên.
Cũng có những em học vì mong muốn trở thành diễn viên. Con đường là các em chọn lựa. Còn khi các em đến với chúng tôi, trong quá trình học, nhận thấy em nào có tố chất, phù hợp với sân khấu, với một vai diễn nào đó thì chúng tôi sẽ phân vai cho các em để các em thực hành những gì mình đã học.
Ví dụ, trong vở “Mùi của hạnh phúc” có em Hoàng Trí đóng vai chủ nhà, đang là học viên ở đây. Hoàng Trí là diễn viên lồng tiếng nhiều năm rồi nhưng vẫn quay về đây học. Em Kỳ Thảo đóng con gái tôi trong vở diễn này, hiện đang là diễn viên nhưng vẫn đi học.
Hoặc em Ánh Vân từng diễn “Bàn tay của trời”, Ma Ran Đô từng tham gia vở “Bạch Hải Đường” và “Chờ thêm chút nữa” cũng đang học lớp trung cấp. Cũng có những em đang là diễn viên và quay phim truyền hình nhưng vẫn về đây học lớp cơ bản và trung cấp.
Nghệ sĩ Ái Như, Thành Hội cùng học trò trong đêm công diễn vở “Mùi của hạnh phúc”.
Chúng tôi có chất riêng, thế mạnh riêng về đào tạo
Các sân khấu khác cạnh tranh để thu hút học viên đến với mình. Việc Hoàng Thái Thanh mở lớp đào tạo, chị có lo ngại đồng nghiệp không vui?
Tôi không nghĩ vậy. Theo tôi biết, các sân khấu đang mở lớp đào tạo diễn viên ở thành phố hiện nay đều là các bạn đồng khóa. Mỗi người đều có chất riêng, thế mạnh riêng. Khi đào tạo, họ sẽ truyền cho các học viên chất riêng của họ. Và, chúng tôi cũng có chất riêng, thế mạnh riêng để truyền cho học viên của mình. Cho nên tôi không ngại chuyện đó.
Thứ hai, chúng tôi dạy vừa đủ. Vừa đủ để có sức khỏe. Vừa đủ để có sự minh mẫn, để vừa làm sân khấu vừa làm đào tạo và đạt được chất lượng học tập cho các em.
Với những gì chị đã và đang làm suốt nhiều năm qua, vừa đảm nhận vai trò đạo diễn, diễn viên vừa làm công tác ngoại giao vừa tham gia công tác giảng dạy. Với vóc người nhỏ nhắn, ở đâu chị có năng lượng nhiều đến vậy?
Năng lượng của tôi chỉ là đồ giả thôi (cười). Khi ở sân khấu, tôi bung hết sức làm việc, về nhà là nằm xụi lơ, chèm nhẹp luôn. Trồi bên này sụt bên kia.
Cả đời nghệ sĩ Ái Như, hơn 35 năm qua khóc cười với từng số phận, từng nhân vật trên sân khấu.
Tuy vóc người nhỏ bé nhưng nghệ sĩ Ái Như có nguồn năng lượng dường như bất tận với nghệ thuật.
Kỳ thực ở sân khấu, anh Thành Hội là giám đốc nghệ thuật, chịu trách nhiệm nghệ thuật cho tất cả các vở diễn. Anh Thành Hội cũng là người đứng lớp giảng dạy còn tôi lo kế hoạch sản xuất.
Hơn nữa, để tôi làm được từng đó việc như bạn nói thì sân khấu không chỉ có tôi và anh Thành Hội mà còn có ba trưởng bộ phận. Một người lo chỉ huy biểu diễn, lên kế hoạch luyện tập, liên hệ diễn viên. Một người là trưởng kỹ thuật, chịu trách nhiệm về âm thanh, ánh sáng, hậu trường và một người quản lý các bộ phận, truyền thông, vé…
Trong ba người đó, một người là con tôi, hai người là học trò của tôi. Phải có những người đó và nhân viên trong sân khấu, mỗi người một nhiệm vụ, cùng đồng lòng thì mới thành được. Tôi và anh Thành Hội là đầu tàu nhưng nếu không có mọi người thì không tạo được một guồng máy trơn tru để mang tới sự hài lòng cho khán giả.
Cảm ơn những chia sẻ của chị!
Ái Như: "Không làm sân khấu, tôi đã sắm được vài cái nhà, vài cái xe hơi"
Nghệ sĩ Ái Như đã phải nói rằng: "12 năm nay, nếu tôi và anh Thành Hội không làm sân khấu thì có lẽ đã sắm được vài cái nhà, vài cái xe hơi rồi".
Tối ngày 21/4, sân khấu Hoàng Thái Thanh đã tổ chức buổi họp báo mang tên "Bay trên cánh mỏng". Tại buổi họp báo này, nghệ sĩ Ái Như, Thành Hội đã thừa nhận, sân khấu đang lâm nguy và bắt buộc phải thay đổi để tìm cơ hội... sống sót.
Sân khấu kịch đang lâm nguy
Tại buổi họp báo, nghệ sĩ Thành Hội, Ái Như cho biết, sắp tới sân khấu Hoàng Thái Thanh sẽ không còn diễn định kỳ hàng tuần, mà chỉ biểu diễn hai mùa trong năm. Các vở diễn trước đây của sân khấu sẽ tạm khép lại.
" Chúng tôi sẽ dựng từ 1 đến 2 vở mới và diễn trong một khoảng thời gian nhất định. Hết khoảng thời gian đó, chúng tôi sẽ khép lại, không diễn vở đó nữa. Điều đó cũng đồng nghĩa rằng, Hoàng Thái Thanh sẽ ngưng toàn bộ các vở diễn trước đó", NSƯT Thành Hội nói.
Nghệ sĩ Ái Như cho biết, Hoàng Thái Thanh sẽ chỉ diễn mùa Tết, kéo dài từ 3 đến 5 tháng, và mùa giữa năm, từ 2 đến 3 tháng.
Chia sẻ thêm về quyết định này, NSƯT Thành Hội bày tỏ: " Thói quen là điều đáng sợ của loài người. Thay đổi khó lắm. Hồi xưa, khi bắt đầu có nồi cơm điện, nhiều ông chồng nói với vợ: bà mà đem cái nồi cơm điện về là tôi đ.ập bỏ, nghe lời người ta sắm tầm bậy tầm bạ. Nghĩa là gì, để thay đổi khó lắm. Thay đổi trong nghệ thuật càng khó hơn.
Nếu năm 1960, tôi nói với bà nội tôi, đừng coi hát bội nữa, hát bội sắp dẹp rồi thì chắc bà nội lấy cơi trầu đ.ập đ.ầu tôi nhưng thưa, hát bội giờ đang ở đâu?
Trước giải phóng, có thực trạng giới nghiêm lúc 11 giờ khuya nên các đoàn cải lương không hoạt động được. Sau giải phóng nhiều năm, các đoàn cải lương phát triển rầm rộ, quá trời đoàn cải lương: Sài Gòn1, Sài Gòn 2, Sài Gòn 3, Hương Mùa thu... mỗi tỉnh một đoàn cải lương, rồi mỗi quận 1 đoàn cải lương. Xin hỏi, các đoàn cải lương hiện nay ở đâu?
Vậy thì có khi nào, sau này cháu nội tôi hỏi: kịch là cái gì vậy ông nội? Và tôi chợt nghĩ, có khi nào vì hát bội, cải lương không thay đổi, không chuyển mình nên "biến mất" chăng. Cho nên chúng tôi tìm cách thay đổi, dù chúng tôi rất sợ.
Thật sự là sân khấu kịch đang lâm nguy. Tôi phải dùng từ "lâm nguy". Sân khấu đình đám nhất là IDECAF, giám đốc Huỳnh Anh Tuấn đã nói công khai với mọi người, tôi có 22 căn nhà, tôi đã dùng t.iền của 22 căn nhà đó để bù lỗ cho IDECAF. Nếu không có là đã dẹp rồi.
Cho nên chúng tôi buộc phải thay đổi để tồn tại. Có thể kế hoạch này thành công hoặc thất bại nhưng chúng tôi đã làm hết sức mình, làm bằng cả trái tim mình và bất chấp hậu quả".
Nghệ sĩ Thành Hội
Nếu không làm sân khấu thì đã sắm được vài cái nhà
Cũng tại buổi họp báo, nghệ sĩ Ái Như, Thành Hội đã có những giây phút trải lòng về nỗi trăn trở và thẳng thắn nhìn vào các vấn đề "cốt tử" của sân khấu nhiều năm qua.
12 năm hoạt động với 53 vở diễn là một gia tài lớn về sự sáng tạo, cũng như lao động nghệ thuật của sân khấu Hoàng Thái Thanh nhưng bên cạnh đó, quá nhiều cảnh trí, đạo cụ, phục trang cũng là "nỗi khổ ghê gớm" về kho bãi.
Không chỉ khổ về kho bãi, nghệ sĩ Thành Hội, Ái Như còn khổ về việc tìm kiếm kịch bản và cả câu chuyện bù lỗ liên tục và con số cứ ngày một nhiều hơn. Thậm chí, nhiều vở mới ra mắt, mới chỉ diễn được vài ba suất mà khán phòng đã thưa vắng đi rất nhiều.
Tới nỗi, nghệ sĩ Ái Như đã phải nói rằng: " 12 năm nay, nếu tôi và anh Thành Hội không làm sân khấu thì có lẽ đã sắm được vài cái nhà, vài cái xe hơi rồi".
Không chỉ đau đầu về kịch bản, bù lỗ, kho bãi, nghệ sĩ Ái Như, Thành Hội còn mệt mỏi về chuyện sắp lịch vở diễn.
NSƯT Thành Hội bộc bạch: " Nghệ sĩ Ngọc Giàu năm 16 t.uổi đã ký công tra (hợp đồng - PV) với đoàn cải lương. Sau khi ký xong thì cô Ngọc Giàu đã mua được 1 cái nhà lầu và một chiếc xe hơi. Sau đó, mỗi đêm diễn, cô đều có t.iền lương.
Tất cả các nghệ sĩ cải lương đều ký hợp đồng độc quyền. Nghĩa là, bầu show muốn hát tuồng gì thì nghệ sĩ hát tuồng đó, không thể thay đổi vì đã ký độc quyền rồi. Nghệ sĩ cứ việc đi diễn mà không sợ đói gì hết.
Tại sao bầu show ngày xưa dám làm như vậy? Là vì lúc bấy giờ, chỉ có cải lương thôi, khán giả không coi cải lương thì không còn gì khác nên bầu show mới dám làm vậy.
Ngày hôm nay, chúng ta có rất nhiều cái để coi. Bản thân tôi đây, có thể ngồi nhà coi Youtube từ sáng tới 2, 3 giờ khuya, không rời khỏi ghế. Chúng ta có nhiều lựa chọn và không tốn t.iền thì bầu show làm sao có đủ t.iền để ký hợp đồng độc quyền với nghệ sĩ. Đó là điều không thể. Và điều đó dẫn tới hệ lụy.
Nghệ sĩ Thành Hội chia sẻ tại buổi họp báo. (Ảnh: Phụ nữ)
Những người nghệ sĩ ngày hôm nay, họ không có lỗi gì hết. Họ có cha mẹ, có chồng con, anh em với rất nhiều nỗi lo toan của cuộc đời. Họ phải kiếm sống bằng quay phim, bằng nhiều cách khác để trang trải cuộc sống gia đình của họ nhưng khổ nỗi, điều đó lại gây khổ cho chúng tôi.
Ví dụ 1 tháng, chúng tôi sắp xếp từ 10 đến 12 suất diễn thì người chỉ huy đêm diễn phải gọi điện cho diễn viên của từng tuồng để sắp lịch. 9 người đồng ý mà 1 người kẹt lịch thì phải hủy để sắp xếp vở khác.
Và cứ như thế, người chỉ huy đêm diễn lại phải lặp lại công việc đó với cả chục diễn viên của tuồng khác. Và hậu quả là, toàn bộ quá trình đó không theo sắp xếp của chúng tôi mà theo sự rảnh rỗi hay bận bịu của diễn viên. Chỉ vì lịch diễn thôi mà người sắp lịch diễn của chúng tôi trầm cảm nặng. Kinh khủng lắm. Đổi một vở không dễ dàng đâu.
Ở đây chúng tôi không trách diễn viên mà cuộc đời đưa đẩy như vậy. Đó là khó khăn rất lớn. Có những vở chúng tôi mới ra mắt, diễn được vài suất đã kẹt diễn viên tới 1 năm sau mới diễn lại được. Tới khi diễn lại thì khán giả bảo, tuồng này năm ngoái có rồi, tuồng cũ. Đợi tuồng mới rồi coi. Và vở đó c.hết rất oan uổng".
Thu Trang xác nhận trở lại diễn kịch sân khấu vào đúng ngày sinh nhật Nói về việc trở lại sân khấu sau khoảng thời gian dài vắng bóng, Thu Trang bộc bạch: "Cảm giác như mình đi làm ăn xa, bây giờ về lại mái nhà xưa. Mọi thứ đều thân thuộc". Ngày 23/9 là sinh nhật của diễn viên - nhà sản xuất Thu Trang. Ngay từ 0h ngày 23/9, Tiến Luật và dàn sao Việt...
