Nghệ nhân cuối cùng làm đồ chơi Trung thu
Cách trung tâm Hà Nội chừng 15 km, người nghệ nhân cuối cùng ở làng Hậu Ái vẫn miệt mài, tỉ mỉ dán từng chiến đèn ông sao mỗi dịp trung thu.
Nằm cách trung tâm Hà Nội chừng 15 km, cứ mỗi dịp trung thu hàng năm, gia đình nghệ nhân Nguyễn Thị Tuyến ở làng Hậu Ái (xã Vân Canh, Hoài Đức) lại rộn ràng chuẩn bị đồ chơi. Cả phòng khách, sân nhà chất đầy các món đồ chơi như đèn ông sao, tiến sĩ giấy, ông đán.h gậy trông trăng…
Từng là ngôi làng nổi tiếng về làm đồ chơi trung thu, song hiện Hậu Ái chỉ còn mỗi chị Tuyến là người duy nhất còn theo nghề. Đồ chơi Trung thu của chị được khách hàng ưa thích bởi chúng luôn được cải tiến về mẫu mã để sinh động và hấp dẫn hơn nhưng kết cấu vẫn phải giữ nguyên theo lối cổ. Ngoài những loại đèn cổ truyền chị còn sáng tạo thêm các loại đèn mới như đèn con hươu, con cá, con tôm…
Vừa làm luôn tay, chị vừa kể về sự tích của những loại đồ chơi: “Đèn con thỏ là dựa vào tích truyện Thỏ Ngọc cứu bạn trong đêm rằm tháng 8″ “đèn ông sao vừa là biểu tượng cho ngôi sao vàng năm cánh trên quốc kỳ, vừa thể hiện cho ước muốn hòa bình của người Việt Nam”. Theo chị Tuyến, để có một chiếc đèn ông sao làm đúng theo lối cổ phải qua nhiều công đoạn, từ chọn nứa cho đến cắt, dán. Nan dùng làm đèn ông sao phải được chẻ bằng loại nứa bánh tẻ, đốt dài thì mới có độ dẻo để uốn. Chọn nứa xong, phải chặt thành nhiều đoạn rồi ngâm trong nước vôi trong để chống mối mọt…
Chị Tuyến đang vẽ mặt cho ông đán.h gậy sau khi đã nung từ đất sét và nhuộm màu. Dụng cụ đơn sơ, công việc đơn giản nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn của người thợ.
Video đang HOT
Mỗi động tác hay sự sắp xếp dù nhỏ đều thể hiện sự tinh tế của người nghệ nhân.
Ông đán.h gậy trông trăng là món đồ chơi ít thấy. Khi kết hợp hai ông đán.h gậy với một ông tiến sĩ sẽ thành một bộ hoàn chỉnh tượng trưng cho “quan” và “lính”.
Dù chỉ là đồ chơi cho con trẻ nhưng tiến sĩ giấy cũng được phân thành “cấp bậc”. Bộ to được gọi là “Ông nghè” còn bộ nhỏ chỉ được gọi là “Tiến sĩ” những “ông” mặc áo màu đỏ sẽ có tước vị cao hơn những ông mặc áo xanh. Món đồ chơi thể hiện ước vọng con em sẽ học giỏi, đỗ đạt cao.
Là người thứ theo nghề truyền thống nhiều đời của gia đình, thu nhập cũng không đáng kể, song nghệ nhân này cho biết, nhìn thấy niềm vui và sự háo hức tìm hiểu ý nghĩa từng món đồ chơi của bọn trẻ chị lại có thêm động lực để đeo đuổi nghề.
Đứa cháu ngoại thứ hai của chị Tuyến nằm chơi bên cạnh chồng đèn ông sao đã chuẩn bị cho dịp Tết thiếu nhi. Nhiều năm nay, chị được Bảo tàng Dân tộc học đặt hàng và mời hướng dẫn cho tr.ẻ e.m làm các loại đồ chơi truyền thống. “Có lẽ do thiếu người hướng dẫn, bố mẹ cũng không kể về các sự tích, ý nghĩa gắn đồ chơi ấy nên trẻ con mới quay sang đồ chơi Trung Quốc, đồ chơi ngoại. Nhiều em được tôi chỉ cho cách tự làm đèn ông sao rất thích thú với món đồ mình làm ra”, chị Tuyến tâm sự.
Theo VNE
Người "phải lòng" ông Tiến sĩ giấy
Sắp đến rằm Trung thu, căn nhà nhỏ của cô Nguyễn Thị Tuyến thôn Hậu Ái, Vân Canh, Hoài Đức, Hà Nội lại tất bật vào mùa, đâu đâu cũng thấy sự hiện diện của những đồ chơi truyền thống. Với 52 tuổ.i đời nhưng có đến hơn 40 năm tuổ.i nghề, cô tự nhận mình là người "phải lòng" ông tiến sĩ giấy.
Đi đến thôn Hậu Ái, Vân Canh, Hoài Đức, chúng tôi hỏi thăm nhà cô Tuyến chuyên làm ông Tiến sĩ giấy cho trẻ nhỏ. Được sự chỉ dẫn của người dân, chúng tôi không khó để tìm đến nhà cô.
Với cái quán trà đá nho nhỏ, cô Tuyến vừa bán hàng vừa thoăn thoắt vót những chiếc nan tre. Những chiếc nan trẻ mỏng manh, dẻo dai được đan với nhau, chỉ vài phút đã định hình được phần xương của con giống, đèn ông sao... những đồ chơi làm trẻ con thời xưa mê mệt.
Đầy đủ bộ ông Tiến sĩ giấy trong mâm ngũ quả đêm Rằm Trung thu
Cô Tuyến năm nay 52 tuổ.i mà đã có đến hơn 40 năm tuổ.i nghề. Ngày nay, nghề sản xuất đồ chơi truyền thống không còn đem lại giá trị kinh tế nữa, nhưng đối với cô, nó lại là một niềm vui không thể thiếu. Chẳng phải để kinh doanh mà chỉ làm để cho đỡ nhớ và muốn lưu giữ lại một nét văn hóa truyền thống của dân tộc.
Cô Tuyến có thể làm đồ chơi tr.ẻ e.m ở mọi lúc mọi nơi
Cô kể: "Cả làng Hậu Ái chỉ còn mỗi nhà tôi làm ra những ông Tiến sĩ giấy, đèn ông sao, con giống... để phục vụ các em nhỏ đón rằm Trung thu. Từ năm 10 tuổ.i, những đứ.a tr.ẻ con nhà nghề như chúng tôi đã biết làm những chiếc quần ông tiến sĩ, xâu tay chân, điểm màu trang trí cho sản phẩm thật hợp lý và đẹp mắt. Làm nhiều thành quen, tôi cũng không dứt được, năm nào không làm là nhớ lắm".
Trong nhà cô, đâu đâu cũng thấy trò chơi truyền thống
Làm nên một sản phẩm bằng giấy và tre này quả thực là không khó, người thợ chỉ cần một chút tỉ mỉ, kiên trì và óc sáng tạo là có thể làm được. Với các thể loại đồ chơi to nhỏ đủ kích cỡ, để phục vụ đủ hàng cho trẻ nhỏ quanh khu vực, gia đình cô phải bắt tay làm từ đầu tháng 8. Cô tâm sự: "Chỉ khi rảnh rỗi mới bắt tay làm được, gia đình cũng không dám nhận nhiều đơn đặt hàng, năm nay đã có 3 cơ sở nhận hàng với số lượng lớn. Gia đình 4 người chúng tôi phải làm đến sát ngày rằm mới nghỉ".
Đèn cầy hình chú công này rất hút trẻ vì độ khéo léo, rực rỡ
Trong nhà cô Tuyến, đâu đâu cũng thấy sự hiện diện của ông Tiến sĩ giấy. Cô giải thích về ý nghĩa của món đồ chơi này: "Ông Tiến sĩ giấy đủ bộ thì phải có 3 ông, một ông chính ngồi giữa có ghế và lọng, hai ông nhỏ bên cạnh múa gậy để bảo vệ ông ngồi giữa. Ông Tiến sĩ giấy để bầy mâm ngũ quả cho trẻ vào rằm tháng 8, đúng vào dịp đầu năm học. Ông tiến sĩ tượng trưng cho việc giáo dục trẻ nhỏ chăm ngoan để cuối năm học nhận nhiều bằng khen và đỗ đạt".
Cô Tuyến người duy nhất sót lại với nghề chia sẻ: " Tôi như người phải lòng ông Tiến sĩ giấy vậy"
Giải thích xong, cô Tuyến thở dài, giọng buồn buồn: "Ngày xưa nhộn nhịp với tiếng lộc cộc, với muôn màu của những tấm giấy... thì nay lặng lẽ hẳn. Những món đồ chơi cứ lặng lẽ treo ở đó đến khi bụi phủ kín cũng chẳng còn ai để tâm. Đồ chơi bằng pin, bằng điện của Trung Quốc giờ càng thu hút trẻ con hơn. Rồi cũng đến khi tôi không còn đủ sức để níu giữ chút truyền thống này nữa. Chỉ tội cho những đứ.a tr.ẻ sau này, không biết mùi Trung thu truyền thống".
Đã qua 40 năm, không năm nào cô Tuyến không tự tay làm đủ bộ đồ chơi Trung thu, đặc biệt bộ Tiến sĩ giấy để phục vụ trẻ con làng Hậu Ái. Cô bảo: "Tôi như người phải lòng ông Tiến sĩ giấy vậy".
Theo 24h
Mùa Trung thu: Tràn lan đồ chơi bạo lực Loay hoay tìm kiếm trong hàng chục món đồ chơi đầy màu sắc trên phố Lương Văn Can, chị Hoàng Thu Trang, ở phường Ô Chợ Dừa, quận Đống Đa thất vọng quay ra vì chỉ thấy toàn đồ chơi bạo lực... Đồ chơi ngoại nhập vẫn lấn sân Mặc dù còn gần 1 tháng nữa mới đến rằm Trung thu, song thị...