Nghề “độc, lạ” ở chợ heo lớn và lâu đời nhất miền Trung: Bồng heo

Nằm sát bên Quốc lộ 1, chợ heo Bà Rén thuộc xã Quế Xuân 1 , huyện Quế Sơn , tỉnh Quảng Nam là một địa chỉ khá nổi tiếng được nhiều người biết đến. Đây là chợ heo lớn nhất miền Trung và là một trong những chợ heo lớn và lâu đời nhất nước.

Chợ heo Bà Rén không đơn thuần chỉ là chợ buôn bán heo mà còn gắn với phận đời của những người phụ nữ làm công việc đặc biệt nơi đây.

Chợ heo Bà Rén có lịch sử hơn nửa thế kỷ

Được hình thành từ trước những năm 1970, chợ heo Bà Rén gắn với phận đời của những người phụ nữ làm cái nghề có một không hai , đó là nghề bồng heo .

Khoảng 6 giờ sáng hằng ngày, khi những chiếc xe cub đời cũ chở theo những chiếc rọ, sọt đựng heo từ khắp nơi đổ về chợ Bà Rén cũng là lúc bắt đầu công việc của bà Trần Thị Thảo (57 tuổi; thôn Phù Sa, xã Quế Xuân 1 ). Bà Thảo quê ở một tỉnh tại miền Bắc. Mấy chục năm trước, người con gái tuổi đôi mươi ấy phải lòng chàng trai xứ Quảng ra Bắc tập kết nên đã theo ông vào Quảng Nam sinh sống.

Bà Trần Thị Thảo có thâm niên 31 năm làm nghề bồng heo

Kể từ đó, cuộc đời bà gắn với những chú heo ở chợ Bà Rén này. Cũng vì gốc gác và giọng nói khác người địa phương nên bà Thảo được mọi người biết đến với cái tên “bà Bắc bồng heo”. Bà Thảo cũng là người gắn bó với nghề bồng heo lâu nhất tại Bà Rén với ngót nghét 31 năm.

Công việc của bà hằng ngày là bồng heo thuê cho những chủ buôn. Thường là bồng từ sọt hàng của người bán cho người mua, có khi bồng heo đưa lên cân trọng lượng hoặc bồng heo lên để người mua ngắm nghía, kiểm tra xem vừa ý chưa rồi mới mang về.

Chứng kiến bà Thảo làm việc mới thấy hết sự vất vả của cái nghề có cái tên rất lạ này. Suốt phiên chợ kéo dài gần 4 giờ, bà Thảo mồ hôi nhễ nhại di chuyển như con thoi từ chỗ này qua chỗ khác để cố gắng bồng được nhiều heo kiếm thêm thu nhập cũng như muốn công việc của mọi người được diễn ra trôi chảy hơn.

Bà Thảo nói rằng đã mười mấy năm nay, mọi thứ xung quanh thay đổi nhiều nhưng dường như giá bồng heo vẫn giữ nguyên. Theo đó, giá bồng mỗi con heo từ loại nhỏ nhất đến 20 kg chỉ được 500 đồng, những con heo lớn tầm 30 kg mới được từ 1.000 đến 2.000 đồng.

Chính vì vậy, dù vất vả cả buổi sáng nhưng mỗi ngày bà Thảo chỉ kiếm được từ 70.000 đến 80.000 đồng. “Tuy nghề này vất vả, thu nhập không cao nhưng cũng nhờ vào nó để có đồng ra đồng vào chi tiêu hằng ngày. Xong phiên chợ, tôi phải về nhà làm công việc đồng áng phụ giúp chồng chứ chỉ nhờ vào nghề này sao nuôi được các con ăn học” – bà Thảo chia sẻ.

Chợ heo Bà Rén tấp nập kẻ bán người mua

Cũng theo bà Thảo, vì công việc vất vả, thu nhập thấp nên trước đây có hơn 10 người làm nghề bồng heo thì nay chỉ còn 4-5 người gắn bó với nghề. Ở chợ Bà Rén hiện nay, ngoài bà Thảo còn có những phụ nữ làm nghề bồng heo như chị T., chị H., bà Q, bà P.

Họ có những hoàn cảnh, thân phận khác nhau nhưng đã gắn cả một quãng đời dài với chợ heo Bà Rén. Dù biết nghề mình làm không mấy cao sang, thu nhập không cao nhưng họ vẫn luôn vui vẻ với công việc hằng ngày. Chính những người phụ nữ này đang góp một phần công sức tạo nên bức tranh văn hóa đa dạng của cộng đồng người dân xứ Quảng…

Bước chân vào chợ sẽ gặp ngay hình ảnh những chú heo eng éc, ụt ịt đủ các loại.

Chợ heo ở đây mua bán rất nhanh chóng, người buôn heo mua heo từ những người dân ở các vùng xung quanh đem đến hay của các lái buôn sau đó gom hàng, bán lại cho các lái buôn khác.

Cùng xem hình ảnh chị em rón rén bồng heo:

Chuyện kể rằng, sở dĩ có cái tên Bà Rén là bởi trước đây ở bên sông của làng có bà tên Rén chèo đò. Khách sang sông hễ cứ đến bến đò gọi tên bà là bà đi sang ngay dù cho trời sáng hay tối, mưa hay nắng. Sau khi bà mất, người dân vùng này lấy tên bà đặt tên cho làng, nay trở thành thôn Bà Rén, xã Quế Xuân 1.

Những chú heo trong chợ heo này có khi được chuyền qua tay mấy bà chủ rồi mới được các lái buôn đưa lên xe vào Nam ra Bắc hoặc tỏa lại về các chợ quê khác của xứ Quảng để bán. Nghề bồng heo cũng hình thành từ đó…

Công việc của bà Trần Thị Thảo bắt đầu từ khoảng 6 giờ sáng hằng ngày

Công việc vất vả, nặng nhọc

Mỗi ngày, bà Thảo chỉ kiếm được tầm 70.000 – 80.000 đồng

Vất vả, thu nhập thấp nhưng bà Thảo gắn bó với nghề đã 31 năm nay

Tại chợ Bà Rén hiện nay có 4-5 phụ nữ làm nghề bồng heo như bà Thảo

Theo Trần Thường (Người Lao động)

Chợ bế heo 'độc nhất' xứ Quảng

Ngôi chợ chỉ bán độc mặt hàng duy nhất là heo, với cảnh những người bế... heo đứng trên bàn cân đến nay đã tồn tại gần nửa thế kỷ. Ở đó có những người đã gắn bó gần trọn cuộc đời mình trong cuộc mưu sinh.

Chợ heo Bà Rén

Ai về bà Rén ghé chợ heo

Chợ heo Bà Rén nằm bên sông Bà Rén, thuộc xã Quế Xuân 1, huyện Quế Sơn (Quảng Nam). Đây được xem là chợ đầu mối heo lớn nhất nhì cả nước. Chợ họp vào sáng sớm, thương lái khắp nơi đổ về. Kẻ mua, người bán, xen lẫn tiếng heo kêu nhộn cả khu xóm đầu ngày. Nét đặc trưng này của vùng quê xứ Quảng, dân gian vẫn truyền nhau câu ca: Ai về Bà Rén ghé chợ heo/Vui tai, bắt mắt, chuyện tầm phèo/Heo ré người xung vung bao chuyện/Trưa tan buổi chợ đã lèo nhèo...

Trong câu chuyện của người xưa kể lại, chợ có từ những năm 1970. Cũng như những ngôi chợ khác, chợ Bà Rén là nơi tập trung bán mua các mặt hàng, trong đó người ta dành một khoảnh đất trống cho những người bán - mua heo. Sau đó, nhu cầu buôn bán mặt hàng này tăng lên, dần tách hẳn khu chợ riêng gọi là chợ heo Bà Rén. Chợ chỉ kinh doanh một mặt hàng duy nhất đó là heo.

Trưởng Ban quản lý chợ Phạm Cư cho hay, mỗi ngày tại chợ có khoảng 2.000 con heo từ các vùng lân cận như Duy Xuyên, Điện Bàn, Quế Sơn...sau đó được các tiểu thương đem đi tiêu thụ hoặc bán trực tiếp cho các lái buôn. Heo đến chợ Bà Rén được các tay buôn mua lại rồi chở đi khắp các tỉnh trong cả nước như Đà Nẵng, Hà Nội, TPHCM, các tỉnh miền Tây..., có khi heo theo các lái buôn sang tận nước bạn Lào, Campuchia. Heo tại chợ Bà Rén được quản lý chặt, ít dịch bệnh nên rất được các thương lái tin tưởng.

Anh Tiến - một thương lái nhiều năm mua heo tại chợ cho hay, hầu như phiên chợ nào anh cũng có mặt để lựa mua heo về bán lại cho bạn hàng tỉnh thành khác. "Heo ở đây phần đa khỏe mạnh, không bị dịch bệnh nên an tâm trong bán buôn, tạo được uy tín với bạn hàng" - anh chia sẻ.
Biệt đội bế heo thuê

Nếu chợ heo được gọi là chợ "hàng độc" thì tại đây cũng tồn tại một nghề khá độc, lạ đó là nghề bế heo thuê. Cách để tính trọng lượng của heo ở đây rất đặc biệt. Người ta bế từng chú heo đứng lên cân sau đó trừ đi số cân người bế để biết số cân của heo! Ngoài ra, những người được thuê bế heo có nhiệm vụ chuyển heo từ giỏ lên xe hoặc ngược lại. Mỗi lần bồng heo được trả 500 đồng. Ở chợ có khoảng 10 phụ nữ hành nghề bế heo. Họ thường là những người đến sớm nhất và ra về khi chợ vãn hẳn.

Nhà cách chợ hơn 2 cây số nên từ 5 giờ sáng chị Trần Thị Thảo (55 tuổi, ở thôn Phù Sa, xã Quế Xuân 1) đã đạp xe ra chợ. Trong cái lạnh chớm đông, bàn tay nhỏ gầy thoăn thoắt dọn lồng heo, rải rơm khô chuẩn bị cho phiên chợ. Cái nghề nhọc nhằn nhưng thu nhập thì chỉ là những đồng tiền lẻ. Ngoài bế heo, chị cho thuê ghế ngồi, giỏ heo, bốc rải rơm để kiếm thêm thu nhập. "Tiền bế heo thì 500 đồng/ con, thuê ghế thì 2 ngàn, lồng heo thì 5 ngàn cho mỗi buổi chợ. Mỗi thứ mỗi tí rồi gom góp lại cũng đủ sống" - chị bộc bạch.

Những cụ già có thâm niên trong nghề kể rằng, họ bắt đầu làm công việc này cách đây 30 năm. Khi lượng người đến bán - mua tại chợ ngày càng đông, số lượng heo được giao dịch tại chợ cũng theo đó tăng lên thì người ta không còn đủ sức để tự mình đưa những chú heo từ giỏ lên xe. Nghề bế heo thuê từ đó ra đời. Cụ bà Lưu Thị Liên (78 tuổi), tên thường gọi là bà Chín Quýt - một trong những người đầu tiên "hành nghề" bế heo, nói "làm được nghề này trước hết phải có sức khỏe, chịu khó, chịu hôi bôi bẩn. Cả buổi ôm heo vào người nên phân heo, nước tiểu cũng bôi bết lên áo quần, thậm chí vấy lên cả tóc. Không ít người mới vào nghề phải đóng học phí bằng những lần sẩy tay khiến heo tháo chạy cuối cùng phải đền tiền. Cũng có những tai nạn nghề nghiệp như trượt chân, gãy tay nên phải bỏ nghề".

Cụ Lưu có ngót 30 năm bế heo thuê tại chợ. Khi còn làm nghề, cụ nổi tiếng là người "giỏi tay nghề" nhất chợ. Chồng mất từ năm 32 tuổi, một tay cụ nuôi 3 người con cũng nhờ nghề bế heo. Nay không còn đủ sức bồng cả con heo, cụ ra chợ đỡ heo, bán rơm đổi đắp lon gạo và cũng là để được gặp những hình ảnh thân quen gắn bó cả quãng đời mình.

Chị Thảo vốn là người Bắc vào đây lập nghiệp. Chồng mất sớm, một nách 3 người con. Giữa chốn đất khách quê người, chính bà cụ Lưu là người bao bọc, truyền nghề bế heo để chị mưu sinh. Trời càng sáng chợ càng đông, đôi chân chị Thảo thoăn thoắt không ngưng nghỉ. Nhác thấy bạn hàng vừa trờ xe đến, nhanh như cắt chị chạy đến giúp dựng xe, bồng từng chú heo trên xe đến những chiếc giỏ đã được rải rơm khô trước đó. Bàn tay nhỏ dứt khoát nắm một chân chú heo, tay kia vòng qua lưng rồi ôm gọn chú heo vào người. Chốc lát những chú heo xúm xít trong rọ ngoan ngoãn trong giỏ mới.

Cân nặng chỉ vẻn vẹn 43 kg nhưng chị Thảo có khi bồng những con heo nặng đến 20kg. Tính cả phiên chợ chị bồng khoảng gần 100 con heo, cộng cả tiền cho thuê ghế, giỏ được hơn 70 ngàn đồng. Chị nói thu nhập như ngày hôm nay là cao rồi. Với số tiền này chị dành 20 ngàn đồng đi chợ, số còn lại chia ra nhiều khoản nào tiền điện nước, tiền gạo hàng tháng rồi tiết kiệm nhỡ ngày đau ốm.

Tôi nhẩm tính chỉ trong 15 phút chị Thảo bồng hơn hai chục con heo lớn nhỏ. "Mệt lắm chứ nhưng riết rồi cũng quen. Nghề này không nhanh, không khỏe thì không trụ được", Chị chia sẻ .

Chị Trần Thị Thảo hơn 25 năm mưu sinh bằng nghề bồng heo thuê ở chợ

Bồng heo thuê - nghề độc lạ ở chợ heo Bà Rén

HOÀI VĂN

Theo TPO