Ngành viễn thông thế giới đang vật lộn để tìm cách thoát suy thoái ra sao?

9 năm trước, khi Telia ra mắt dịch vụ 3G trên đỉnh Everest với một trạm cơ sở ở độ cao 5.200m, công ty này đã khẳng định đây là mạng viễn thông “đỉnh cao nhất thế giới”. Đó cũng là đỉnh cao của ngành viễn thông châu Âu với khát vọng “cắm cờ” khắp hành tinh.

Giờ đây, giấc mơ dẫn đầu của ngành viễn thông nói chung và của châu Âu nói riêng đã lỡ dở. Họ không thể tiếp tục tăng trưởng mạnh với sự phát triển của các ứng dụng OTT, các công ty công nghệ mới, trong khi phải “cõng” trên vai cơ sở hạ tầng đồ sộ đặc thù.

Theo báo cáo viễn thông “Ngành công nghiệp ở ngã tư đường (Industry at a crossroads), tăng trưởng doanh thu toàn cầu của dịch vụ di động những năm 2010 giảm dần từ 4,4% xuống còn 1,8% trong năm 2013. Từ năm 2014 trở lại đây, tăng trưởng ngành này thường xuyên âm hoặc dương không quá 1%.

Chris Gent, cựu Giám đốc điều hành Vodafone, nói rằng ngành viễn thông đã bỏ lỡ cơ hội chinh phục thế giới. Trong khi ông Jose María Álvarez-Pallete, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Telefónica, nói rằng tham vọng của ngành bị ảnh hưởng bởi sự gián đoạn công nghệ của mô hình viễn thông truyền thống. Ông nói với Financial Times: “Nguồn doanh thu của chúng tôi đã cạn kiệt. Công nghệ đang thay đổi mọi thứ”.

Viễn thông là một trong những lĩnh vực hoạt động yếu nhất đối với các nhà đầu tư trong 5 năm qua. Sự thống trị đã chuyển sang một lĩnh vực khác – dẫn đầu bởi Google, Apple và Facebook. Đó là những gã khổng lồ đang sử dụng chính hạ tầng của các hãng viễn thông trên khắp thế giới để thu về phần lợi nhuận kỹ thuật số.

Chris Gent, người từng điều hành Vodafone trong thời kỳ hoàng kim toàn cầu, cho rằng ngành viễn thông khó còn cơ hội chinh phục thế giới. Chính các công ty nền tảng như Facebook và Google mới có sức hấp dẫn toàn cầu đối với người tiêu dùng.

“Khách hàng cảm thấy được kết nối với iPhone nhưng không kết nối với một mạng [viễn thông] nào cụ thể”, ông nói. Các OTT như Netflix, Amazon Prime Video và Sky Go đã mọc lên như nấm trên toàn cầu. Nguồn doanh thu cao hơn và hệ thống kiểm soát dữ liệu tốt hơn đã giúp các OTT liên tục tăng trưởng.

Financial Times cho rằng, tương lai của các công ty viễn thông toàn cầu nằm ở cơ sở hạ tầng mạng – các đường ống và dây cáp chạy ngầm – những thứ cần thiết cho việc truyền dữ liệu trên toàn thế giới. Trong kịch bản này, công ty viễn thông là nền móng quan trọng khi những công ty như Google mới là kẻ gặt hái hầu hết giá trị.

Từ năm 2010-2018, các OTT/dịch vụ kỹ thuật số đã tăng trưởng doanh thu gấp 5 lần, trong khi các telcos chỉ tăng 1%. Giá trị vốn thị trường của các công ty kỹ thuật số /OTT tăng 5,4 lần và đã bằng 189% telcos ngày nay.

Sau đó, các nhà điều hành đã theo đuổi nhiều con đường để khôi phục lợi nhuận và tăng trưởng. Họ nỗ lực rộng rãi để thiết lập các nguồn doanh thu mới trong cả B2C và B2B hoặc tái cấu trúc. Một vài cái tên đã thực sự thành công như AT&T, Telefonia, T-Mobile…

Tuy nhiên, kinh doanh dịch vụ kết nối cốt lõi khó có thể tăng trưởng nhanh hơn lạm phát, ngay cả ở các thị trường mới nổi. Chỉ có Indonesia và Canada là ngoại lệ.

Vậy, có con đường nào cho tăng trưởng của Telcos?

Trên mặt trận B2C, lựa chọn nổi bật của các telcos là hướng đến việc phát triển các siêu ứng dụng (super app).

Tại sao các nhà khai thác viễn thông có thể giành chiến thắng? Họ có cơ sở khách hàng lớn, các kênh, dữ liệu khách hàng và thương hiệu mạnh. Đây chính là những yếu tố có thể giúp siêu ứng dụng của họ tăng quy mô thông qua việc thu hút khách hàng nhanh chóng.

Một ví dụ thành công của nhà khai thác xây dựng super app là Turkcell – telco đã kiếm tiền thành công nhờ hệ sinh thái ứng dụng “cây nhà lá vườn”. Nền tảng đăng nhập và nhắn tin của họ đóng vai trò là mỏ neo của hệ sinh thái, gắn kết các dịch vụ với nhau. Nhà mạng này kiếm tiền nhờ cung cấp các gói dịch vụ kỹ thuật số chất lượng cao hơn. Turkcell đạt được 5-10% tăng trưởng doanh thu liên tục trong 3 năm qua, 20% doanh thu đến từ các dịch vụ kỹ thuật số.

Còn với B2B, 5G đang là một thời cơ lớn. Trên toàn cầu, 5G dự kiến là con đường tăng trưởng nhanh nhất cho telco ở các thị trường có quy mô B2B lớn, phần nhiều là các thị trường phát triển – nơi giá trị gia tăng được tạo ra từ 5G là đáng kể.