Ngành ô tô toàn cầu rung chuyển trước đòn thuế quan của Mỹ

Ngành sản xuất ô tô toàn cầu đang trải qua một “cơn địa chấn” sau khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố áp đặt mức thuế quan 25% đối với tất cả các phương tiện và phụ tùng ô tô nhập khẩu Mỹ.

Ô tô tại một đại lý của hãng Ford ở Libertyville, bang Illinois, Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN

Quyết định này, nếu duy trì trong thời gian dài, sẽ đẩy giá xe trung bình tại Mỹ tăng thêm hàng nghìn USD, đồng thời gây xáo trộn chuỗi sản xuất liên kết chặt chẽ giữa Canada, Mexico và Mỹ trong suốt 30 năm qua.

Theo số liệu từ công ty nghiên cứu GlobalData, gần 50% số xe bán ra tại Mỹ trong năm 2024 là xe nhập khẩu. Điều này cho thấy mức độ phụ thuộc lớn của thị trường Mỹ vào nguồn cung từ nước ngoài.

Sau khi Chính phủ Mỹ thông báo quyết định trên, cổ phiếu của hãng General Motors lao dốc 8%, trong khi Ford và Stellantis (công ty mẹ của Chrysler) cũng chứng kiến cổ phiếu giảm khoảng 4,5%.

Ngay cả Tesla – hãng xe điện của Mỹ với một số phụ tùng nhập khẩu – cũng không tránh khỏi “cơn bão” thuế quan, khi cổ phiếu của họ giảm 1,3%. Dù Tổng thống Trump khẳng định thuế quan có thể mang lại lợi ích cho Tesla, nhưng trong một bài đăng trên mạng xã hội X, Giám đốc điều hành (CEO) Elon Musk vẫn cảnh báo về tác động tiêu cực đến giá thành phụ tùng và chi phí sản xuất. Ông nêu rõ: “Điều này sẽ ảnh hưởng đến giá các phụ tùng xe Tesla nhập từ các quốc gia khác. Tác động chi phí này không hề nhỏ”.

Tổng thống Trump nhấn mạnh rằng mục tiêu của thuế quan là thúc đẩy các nhà sản xuất ô tô tăng cường đầu tư vào Mỹ thay vì Canada hoặc Mexico. Tuy nhiên, các hiệp hội sản xuất ô tô như Autos Drive America, đại diện cho các hãng xe nước ngoài như Honda, Hyundai, Toyota và Volkswagen, cảnh báo rằng thuế quan sẽ làm tăng chi phí sản xuất và bán xe tại Mỹ, dẫn đến giá cả cao hơn cho người tiêu dùng và giảm số lượng việc làm trong ngành sản xuất.

Ngành sản xuất ô tô Bắc Mỹ đã được hưởng lợi từ cơ chế thương mại tự do kể từ năm 1994. Thỏa thuận Mỹ – Mexico – Canada (USMCA) năm 2020 của chính quyền Tổng thống Trump thời bấy giờ chỉ đặt ra các quy tắc mới nhằm thúc đẩy sản xuất nội địa. Sau khi áp thuế 25% đối với Mexico và Canada vào đầu tháng 3, Tổng thống Trump đã cho phép miễn trừ 1 tháng đối với xe sản xuất mới tuân thủ các điều khoản của USMCA, mang lại lợi ích cho các công ty Mỹ. Tuy nhiên, các quy định mới đã xóa bỏ sự miễn trừ này.

Ông Sam Fiorani – chuyên gia phân tích tại AutoForecast Solutions – nhận định: “Các công ty đã đầu tư hàng trăm triệu và hàng tỷ USD vào các nhà máy ở Canada và Mexico có thể sẽ thấy lợi nhuận của họ giảm mạnh trong vài quý tới, thậm chí là vài năm. Chúng tôi sẽ phải điều chỉnh dự báo doanh số và sản xuất vì điều này sẽ gây ra hỗn loạn”.

Nhà Trắng cho biết mức thuế quan 25% đối với phụ tùng ô tô nhập khẩu sẽ có hiệu lực muộn nhất vào ngày 3/5 tới, đánh thuế vào các mặt hàng quan trọng như động cơ, hộp số, hệ thống truyền động và linh kiện điện tử. Các nhà nhập khẩu ô tô theo USMCA sẽ có cơ hội chứng nhận hàm lượng nội địa của họ, qua đó chỉ những bộ phận không phải của Mỹ bị đánh thuế.

Trước khi quyết định thuế quan trên được công bố, Cox Automotive – một nhà cung cấp dịch vụ ô tô – dự đoán rằng điều này sẽ làm tăng thêm 3.000 USD vào chi phí của một chiếc xe sản xuất tại Mỹ và 6.000 USD đối với xe sản xuất tại Canada hoặc Mexico, nếu không có miễn trừ. Đến giữa tháng 4, Cox Automotive dự kiến sẽ gây ra gián đoạn cho “hầu như tất cả” sản lượng ô tô ở Bắc Mỹ, dẫn đến việc giảm 20.000 xe/ngày, tương đương với sự sụt giảm 30% trong sản xuất.

Trong khi đó, Liên đoàn Công nhân ô tô (UAW) – đại diện cho công nhân nhà máy tại Big Three Detroit, hoan nghênh quyết định của ông Trump. Chủ tịch UAW Shawn Fain nhấn mạnh điều này cho thấy Chính phủ Mỹ quan tâm đến việc phục hồi kinh tế và tạo việc làm trong ngành sản xuất ô tô “bằng cách thêm các ca làm việc hoặc dây chuyền bổ sung trong một số nhà máy ô tô chưa được sử dụng hết công suất”.

Các nhà sản xuất ô tô Đức cảnh báo rằng thuế quan của Mỹ có thể là “đòn chí mạng” cho thương mại tự do. Liên đoàn các nhà sản xuất ô tô Đức cho biết rằng mức thuế 25% đối với xe nước ngoài “gây ra gánh nặng đáng kể cho các doanh nghiệp và chuỗi cung ứng toàn cầu” trong ngành công nghiệp ô tô, với “hậu quả tiêu cực, đặc biệt là đối với người tiêu dùng, kể cả ở Bắc Mỹ”.

Thị trường chứng khoán châu Á cũng chứng kiến sự sụt giảm mạnh mẽ, đặc biệt là trong lĩnh vực ô tô. Tại thị trường Tokyo (Nhật Bản), cổ phiếu của Toyota giảm 2%, Honda giảm 2,5%, Nissan giảm 1,7%. Mitsubishi giảm hơn 3%, Mazda giảm 6% và Subaru giảm 5%. Tại thị trường Seoul (Hàn Quốc), Hyundai giảm hơn 4%. Tại Ấn Độ, cổ phiếu của công ty Tata Motors, đơn vị xuất khẩu thương hiệu Jaguar Land Rovers sang Mỹ, cũng giảm hơn 5%.

Nhà phân tích Stephen Innes thuộc SPI Asset Management nhận định: “Đây là một lời nhắc nhở rõ ràng rằng: Ông Trump không hề nói suông”. Ông Innes cảnh báo nếu Mỹ áp đặt toàn bộ mức thuế quan – đặc biệt là các biện pháp đáp trả dự kiến vào ngày 2/4 tới – thị trường sẽ phải đối mặt với kịch bản vĩ mô tồi tệ nhất, đó là lạm phát cao hơn, tăng trưởng chậm và một làn sóng biến động mới.