Ngành mía đường “mãi không chịu lớn” và nỗi oan khó giải
Trao đổi với phóng viên Báo NTNN, nhiều chuyên gia về kinh tế và mía đường cho rằng: Sau gần 20 năm ngành mía đường Việt Nam sống chung với định kiến “dù được bảo hộ nhưng mãi không chịu lớn”.
Đã đến lúc dư luận cần có một cách nhìn khách quan hơn, nhà nước cần có cơ chế, chính sách bài bản hơn để ngành mía đường có thể cạnh tranh, hội nhập công bằng, bình đẳng.
Đừng đổ lỗi do bảo hộ
Liên tiếp những năm gần đây, ngành mía đường gặp khó khăn lớn do giá đường xuống thấp, đường nhập lậu, tồn kho nhiều. Đặc biệt, niên vụ mía đường 2018-2019 là năm thứ ba liên tiếp chịu sự tác động tiêu cực của khí hậu, thời tiết, giá cả, thị trường trong nước và quốc tế. Hàng vạn hộ nông dân trồng mía khốn đốn, sản xuất mía chỉ có thu nhập thấp, một số vùng thua lỗ nặng, nông dân phải bỏ ruộng hoặc chuyển sang cây trồng khác…
10 năm qua ngành mía đường đã đầu tư hơn 20.000 tỷ đồng để cải tiến máy móc công nghệ nhằm đón đầu hội nhập. Ảnh: T.L
Theo số liệu của Hiệp hội Mía đường Việt Nam, diện tích mía nguyên liệu hiện đã giảm từ 30 – 60% tổng diện tích. Thiếu mía nguyên liệu buộc các nhà máy duy trì sản xuất công suất thấp. Tới nay đã có 17/30 nhà máy đường thua lỗ, mất vốn chủ sở hữu, một số nhà máy phải tạm dừng hoặc có thể phá sản vào cuối năm 2019 và trong năm 2020.
Nhìn nhận về những khó khăn, yếu kém của ngành mía đường, một số ý kiến cho rằng nguyên nhân chính là do công nghệ sản xuất lạc hậu, chi phí sản xuất cao, diện tích nhỏ lẻ, không cơ giới hóa… cộng với thói quen được “nuông chiều”, ỉ lại vào chính sách bảo hộ với ngành hàng thiết yếu…
Tuy nhiên, Hiệp hội Mía đường Việt Nam khẳng định, 10 năm qua ngành mía đường đã đầu tư hơn 20.000 tỷ đồng để cải tiến máy móc công nghệ nhằm đón đầu hội nhập. Đến nay, hầu hết các nhà máy đường trong nước đều có nền tảng công nghệ, kỹ thuật tự động và đạt tầm quốc tế.
“Nói ngành mía đường Việt Nam yếu kém, nhưng trong khu vực Đông Á và Đông Nam Á, giá đường của chúng ta cạnh tranh hơn tất cả các quốc gia, trừ Thái Lan. Và nhìn rộng ra tầm thế giới, chúng ta cũng chỉ thua các cường quốc về mía đường như Brazil do họ có quá nhiều điều kiện tự nhiên ưu đãi” – ông Lê Hồng Thái, Phó Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Mía đường Cần Thơ so sánh.
Về vấn đề bảo hộ, theo lãnh đạo Hiệp hội Mía đường, thực tế hiện nay, trong số 120 quốc gia sản xuất đường trên thế giới, hầu như tất cả các nước đều bảo hộ và trợ giá cho ngành mía đường. Đặc biệt, như Thái Lan, chính sách về đường của nước này can dự sâu vào nhiều khâu quan trọng trong chuỗi sản xuất. Điển hình là trực tiếp chỉ đạo khu vực canh tác, thanh toán trực tiếp cho người trồng mía, cho vay ưu đãi, trợ cấp đầu vào cho các nhà sản xuất, trợ cấp xuất khẩu gián tiếp thông qua giá cả đường nội địa…
“Như vậy, nếu so với các nước, đặc biệt so với Thái Lan, Việt Nam với chính sách bảo hộ không trợ giá, trợ cấp là hoàn toàn tuân thủ luật pháp quốc tế, thuộc top đầu về hiệu quả so với nhiều quốc gia khác” – ông Đặng Việt Anh – Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Mía đường Sơn La và Kon Tum, nêu quan điểm.
Sẵn sàng hội nhập nếu…
Theo lộ trình cam kết của Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA), kể từ ngày 1/1/2018, mặt hàng đường từ các nước trong khối ASEAN vào Việt Nam sẽ được xóa bỏ hạn ngạch nhập khẩu, với thuế suất nhập khẩu chỉ là 5%.
Thừa nhận việc gia nhập, thực thi Hiệp định ATIGA đối với ngành mía đường là phù hợp, là xu thế tất yếu, tuy nhiên đại diện nhiều doanh nghiệp cho rằng trong bối cảnh ngành mía đường đang chịu nhiều sức ép, đặc biệt là tình trạng gian lận thương mại, buôn lậu đường ngày càng gia tăng, không thể kiểm soát… thì việc gia nhập và thực thi Hiệp định ATIGA theo lộ trình từ 1/1/2020 chắc chắn sẽ càng tạo ra những áp lực lớn hơn đối với ngành mía đường Việt Nam.
Video đang HOT
Tại văn bản kiến nghị gửi tới Thủ tướng Chính phủ hôm 24/5 vừa qua, Hiệp hội Mía đường Việt Nam khẳng định nguyên nhân gây ra khó khăn trầm trọng của ngành mía đường Việt Nam tập trung ở việc đối tác chính trong ngành mía đường ASEAN là Thái Lan đã gian lận thương mại ở quy mô quốc tế.
Theo các doanh nghiệp hoạt động lâu năm trong ngành mía đường, chính sách về đường của Thái Lan can dự sâu vào nhiều khâu quan trọng trong chuỗi sản xuất. Điển hình là trực tiếp chỉ đạo khu vực canh tác, thanh toán trực tiếp cho người trồng mía, cho vay ưu đãi, trợ cấp đầu vào cho các nhà sản xuất, trợ cấp xuất khẩu gián tiếp thông qua giá cả đường nội địa…
“Đường nội địa của Thái Lan được bán và tiêu thụ với giá cao hơn rất nhiều (khoảng 19.000 đồng/kg) so với giá thế giới và gần gấp đôi giá xuất khẩu (khoảng 9.000-10.000 đồng/kg), cho phép các nhà máy đường của họ dư sức xuất khẩu đường ra thị trường quốc tế với bất kỳ mức giá nào” – đại diện của Hiệp hội Mía đường dẫn chứng.
Trong bối cảnh như vậy, nếu thực hiện loại bỏ hạn ngạch thuế quan để thực thi ATIGA đồng nghĩa với việc ngành mía đường Việt Nam phải đối mặt trực diện với sự cạnh tranh bất bình đẳng của đường Thái Lan. Các hộ nông dân trồng mía, doanh nghiệp chế biến đường chắc chắn sẽ chịu tổn hại to lớn, thậm chí ngành mía đường Việt Nam đứng trước nguy cơ bị xoá sổ. Thị trường gần 100 triệu người tiêu dùng Việt Nam sẽ hoàn toàn phụ thuộc vào đường nhập khẩu.
Trước tình thế này, theo đại diện Hiệp hội Mía đường Việt Nam và nhiều doanh nghiệp ngành mía đường, vấn đề đặt ra là các cơ quan chức năng cần phải tính toán, phân tích một cách đầy đủ, sâu sắc hệ lụy của việc thực thi ATIGA đến lợi ích người nông dân, công nhân lao động và doanh nghiệp trong ngành mía đường nói riêng, và các ngành hàng khác trên quy mô toàn quốc.
Hôm nay (1.6), Báo NTNN tổ chức tọa đàm:
Làm gì để ngành mía đường vượt “bẫy” hội nhập?
Làm gì đế gỡ khó cho ngành mía đường, để người nông dân trồng mía yên tâm sản xuất, ổn định đời sống? Làm gì để ngành mía đường Việt Nam thoát ra khỏi “bẫy” hội nhập?… Những câu hỏi này sẽ được đặt ra với các nhà quản lý, các chuyên gia kinh tế và chính các doanh nghiệp ngành mía đường tại buổi tọa đàm với chủ đề “Làm gì để ngành mía đường vượt “bẫy” hội nhập?”, do Báo NTNN/Dân Việt tổ chức sáng 1/6, tại Hà Nội.
Tham dự tọa đàm có lãnh đạo Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, đại diện Bộ Công Thương, Bộ NNPTNT, các chuyên gia kinh tế, đại diện Hiệp hội Mía đường Việt Nam, nông dân trồng mía và các doanh nghiệp sản xuất mía đường…
P.V
Theo Danviet
"Sóng gió" ngành mía đường: Giá tụt dốc, doanh nghiệp lao đao
Ngành mía đường đang đối diện với những "sóng gió" khi giá đường trên thị trường hiện giảm khoảng 20% so với cùng kỳ năm trước, nhiều doanh nghiệp (DN) ngành mía đường lao đao vì lợi nhuận sụt giảm, phải đóng cửa nhà máy. Hơn thế nữa, nguồn nguyên liệu đầu vào được dự báo gặp khó khăn khi nông dân đang từ bỏ trồng mía do thua lỗ.
Giá đường sụt giảm khiến nhiều DN ngành mía đường lao đao (Ảnh: IT)
Trong khi đó, đến năm 2020, Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) sẽ chính thức được áp dụng đầy đủ sẽ khiến "sân chơi" ngành mía đường khu vực Đông Nam Á trở nên khốc liệt hơn bao giờ hết khi các đối thủ chính đến từ Thái Lan đang có rất nhiều lợi thế cạnh tranh so với các DN mía đường Việt.
Tăng sản lượng, sụt lợi nhuận
Theo báo cáo tài chính quý II từ Công ty CP Mía đường Sơn La (HNX: SLS - năm tài chính của SLS bắt đầu từ 1.7 và kết thúc vào 30.6 năm sau), cho thấy sản lượng đường tiêu thụ trong quý II năm 2018 đạt 24.781 tấn, tăng gấp hơn 3 lần so với cùng kỳ năm trước.
Tương tự, sản lượng tiêu thụ mật rỉ cũng tăng đột biến lên 3.984 tấn (quý II.2017 chỉ đạt 102 tấn). Qua đó, giúp doanh thu của SLS trong quý tăng trưởng 144% so với cùng kỳ, từ 100,7 tỷ đồng (quý II.2017) lên 245,6 tỷ đồng (quý II.2018)
Tính chung nửa đầu năm tài chính 2018 - 2019 (từ 1.7 đến 31.12.2018), doanh thu Mía đường Sơn La đạt 446,7 tỷ đồng, tăng đến 82% so với nửa đầu năm ngoái (đạt 245,5 tỷ đồng). Đáng nói, dù doanh thu tăng mạnh nhưng lợi nhuận sau thuế chỉ đạt 36,33 tỷ đồng, giảm 37% so với cùng kỳ.
Nguyên nhân theo lý giải của SLS là do giá đường giảm sâu. Trong khi giá mật rỉ bán ra quý II.2018 tăng nhẹ, thì giá đường lại giảm tới 20% so với cùng kỳ năm trước, từ mức bình quân 12.399 đồng/kg xuống còn 9.911 đồng/kg.
Giá đường giảm sâu cũng ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của Công ty CP Đường Kon Tum (HNX: KTS). Theo báo cáo tài chính được công bố, công ty ghi nhận khoản lợi nhuận sau thuế (từ ngày 1.7.2018 đến 31.12.2018) là 1,7 tỷ đồng. Đây là kết quả có được khi giá đường bình quân trong 6 tháng cuối năm 2018 giảm 24,5%, từ mức 13.112 đồng/kg xuống còn 9.904 đồng/kg; còn giá mật rỉ giảm từ 2.380 đồng/kg xuống còn 1.841 đồng/kg.
Dù vậy, so với cùng kỳ năm trước thì khoản lợi nhuận 1,7 tỷ đồng này đã rất khả quan so với con số 16,1 triệu đồng trong nửa đầu năm tài chính 2017 của KTS (tăng 1,69 tỷ đồng).
Tại Công ty CP Mía đường Lam Sơn (HoSE: LSS), hiện chưa thấy báo cáo tài chính mà DN này công bố, nhưng theo giải trình của LSS gửi Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (Công văn 214, ký ngày 6.12.2018, giải trình về kết quả kinh doanh của báo cáo tài chính đã kiểm toán niên độ 2017-2018), cho thấy tại báo cáo tài chính hợp nhất, lợi nhuận sau thuế của LSS chỉ đạt 4.09 tỷ đồng, giạm mạnh so với con số 137,7 tỷ đồng của niên độ 2016 - 2017.
Được biết, niên độ 2018 - 2019, LSS đặt kế hoạch đạt 1.600 tỷ đồng doanh thu, 95 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế, chia cổ tức 7%.
Lợi nhuận nhiều DN mía đường sụt giảm (Ảnh: IT)
Riêng với "ông lớn" ngành đường Việt Nam là Công ty CP Thành Thành Công - Biên Hòa (HoSE: SBT), theo báo cáo tài chính hợp nhất quý II (niên độ 2018-2019), SBT đạt 2.777 tỷ đồng doanh thu thuần, giảm 29% so với cùng kì năm trước. Trong đó, giá vốn và các khoản chi phí khác (chi phí tài chính, chi phí bán hàng, quản lí doanh nghiệp) đều giảm so với cùng kỳ. Riêng khoản mục đầu tư vào công ty liên kết ghi nhận lỗ 1,2 tỷ đồng, trong khi cùng kì lãi 53,3 tỷ đồng.
Kết quả, SBT ghi nhận lỗ ròng hơn 23 tỷ đồng trong khi cùng kỳ niên độ tài chính trước công ty mẹ lãi 167,7 tỷ đồng. Theo giải trình kết quả kinh doanh mà Thành Thành Công - Biên Hòa đưa ra, một trong những nguyên nhân dẫn đến sụt giảm lợi nhuận là đơn giá bán bình quân thấp hơn so với cùng kỳ năm trước.
Ngoài ra, đường tồn kho vụ trước vẫn còn chuyển qua. Đây cũng là quý đầu tiên trong 10 năm qua, Thành Thành Công - Biên Hòa ghi nhận kinh doanh thua lỗ.
Như vậy, lũy kế hết quý II, doanh thu thuần của SBT đạt 5.300 tỷ đồng, giảm 3% so với cùng kì. Lãi sau thuế của cổ đông công ty mẹ hơn 14,8 tỷ đồng, giảm 94%.
Thách thức lớn của ngành đường
Trong một cuộc trao đổi hồi cuối năm 2018, liên quan đến ngành đường Việt Nam, ông Đặng Văn Thành - Chủ tịch Tập đoàn TTC cho biết, có 4 yếu tố là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng tiêu thụ đường của các nhà máy tại Việt Nam gặp khó khăn.
Thứ nhất, tồn kho từ các năm trước cộng dồn khiến DN chịu áp lực. Thứ hai, tình trạng đường nhập lậu số lượng lớn, giá thành rẻ tràn lan. Thứ ba, một số đối tác lớn của các nhà máy chuyển sang sử dụng đường lỏng thay đường kính, vì đường lỏng có giá tốt hơn do hưởng ưu đãi thuế tiêu thụ đặc biệt và cuối cùng, hiệu ứng từ ATIGA khiến nhiều đại lý kinh doanh lớn tạm dừng mua đường nội từ các nhà máy để chờ diễn biến mới.
Thế nên, để tự đứng vững trước áp lực, ngành mía đường của TTC đã có nhiều chiến lược như: Hỗ trợ người nông dân giống tốt, từ đó nâng năng suất, trữ lượng đường, cải tiến quy trình canh tác, đẩy mạnh cơ giới hóa nhằm giảm lao động thủ công, hạ giá thành...
Trong đó, nổi bật là việc TTC đứng ra hợp tác với Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB) để tài trợ vốn cho nông dân với điều kiện và lãi suất 9,6%/năm (Số tiền vay tối đa lên đến 3 tỷ đồng, thời gian vay cao nhất 36 tháng, tương đương 2 vụ trồng mía. Gốc và lãi được trả vào cuối vụ thu hoạch).
Tất nhiên, cách làm này của TTC không phải DN mía đường nào cũng làm được. Vì vậy, theo dự báo của nhiều chuyên gia chứng khoán, trong thời gian tới, các hoạt động mua bán, sáp nhập có thể sẽ diễn ra với nhiều doanh nghiệp ngành mía đường nếu các DN này không "đủ sức" cạnh tranh trên thị trường.
Nên nhớ, thời gian qua đã có không ít các thương vụ M&A ngành mía đường gây chú ý trên thị trường, như: TH Truemilk đầu tư vào Mía đường Nghệ An, Mía đường Biên Hòa về chung một nhà với Mía đường Thành Thành Công; Nhà máy đường Khánh Hòa về với Vinamilk,...
Được biết, trước tình hình tiếp tục khó khăn của ngành đường trong niên vụ 2018 - 2019, một số DN ngành mía đường đang niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán đã có kế hoạch kinh doanh khá thận trọng, thậm chí điều chỉnh lợi nhuận giảm so với niên vụ trước.
Chẳng hạn, tại Mía đường Sơn La (SLS), DN này đề ra kế hoạch doanh thu 900 tỷ đồng, tăng 50%, nhưng lợi nhuận sau thuế dự kiến hơn 20 tỷ đồng, tương đương 17% niên độ trước. Tương tự, Đường Kon Tum (KTS) cũng dự kiến doanh thu đạt 763 tỷ đồng, tăng 50%, nhưng lợi nhuận dự kiến 6,64 tỷ đồng, giảm hơn 25% so với niên vụ trước.
Theo báo cáo phân tích ngành đường của Công ty CP Chứng khoán FPT (FPTS), biên lợi nhuận hoạt động (tỷ lệ lợi nhuận trước thuế và lãi vay trên doanh thu) của các công ty đường Việt Nam đều thấp hơn so với các doanh nghiệp Thái Lan.
Cụ thể, các doanh nghiệp mía đường hàng đầu của Việt Nam là Công ty CP Mía đường Thành Thành Công Tây Ninh, Công ty CP Đường Biên Hòa và Công ty CP Mía đường Lam Sơn đều có biên lợi nhuận quanh mức 6 - 9%. Trong khi đó, 3 công ty sản xuất đường hàng đầu Thái Lan là Buriram Sugar PCL, KTIS Group và MitrPhol Sugar Corporation đều có biên lợi nhuận hoạt động dao động ở mức từ 13 - 17%, cao hơn hẳn so với các doanh nghiệp Việt Nam.
Điều này cho thấy, các doanh nghiệp Thái Lan có nhiều dư địa hơn doanh nghiệp Việt trong việc cạnh tranh, giảm giá bán.
Theo Danviet
Điêu đứng vì không có người mua mía, nông dân cay đắng đốt cả ruộng Người nông dân Quảng Ngãi đang điêu đứng vì mía đến kỳ thu hoạch nhưng vẫn chưa thấy thương lái đến thu mua. Nhiều người phải đốt cháy ruộng mía để trồng cây khác kịp thời vụ. Hơn 20ha mía trồng tại thôn Thọ Lộc Đông và Thọ Lộc Tây, xã Tịnh Kỳ, huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi đã quá kỳ thu...