Ngành dược với giá trị 6,5 tỷ USD: Chuỗi nhà thuốc đang dần thất thế trước chính sách mới

Thong tu 02/2018 kiêm soat viẹc lam dung thuôc ke đon va thuôc khong ro nguôn gôc tai kenh OTC; theo đó mạc du vân tang truơng cung vơi thi truơng chung, tang truơng doanh sô OTC ( chuỗi nhà thuốc) đuơc dư bao se thâp hon ETC.

Dân số già hoá, thu nhập gia tăng đi kèm sự quan tâm ngày càng nhiều của người dân về vấn đề chăm sóc sức khoẻ là những yếu tố khiến ngành dược Việt Nam hấp dẫn. Minh chứng, không chỉ nhiều sản phẩm ngoại được nhập về nhằm đáp ứng cao hơn nhu cầu khách hàng mà còn sự thâm nhập ngày càng sâu của nhà đầu tư nước ngoài vào những doanh nghiệp trong nước (từ sản xuất đến thương mại, phân phối).

Trong diễn biến khác, giới hạn năng lực sản xuất ngày càng khiến công ty nội địa thất thế trên sân nhà, khi tỷ trọng thuốc nhập khẩu trúng thầu tiếp tục tăng (đâu đó đã chạm mức 75%). Đặc biệt, chính sách thay đổi những năm gần đây khiến cuộc chơi giữa kênh OTC – ETC cũng xoay chuyển đáng chú ý.

Phân tích sâu, điểm qua về giá trị ngành dược Việt Nam tính đến năm 2019. Theo Fitch Solutions, doanh sô nganh duơc nước ta uơc tinh khoang 6,5 ty USD vao nam 2019, dự báo tiếp tục tăng trong tương lai. Bởi, mặc dù Việt Nam vẫn còn trong cơ cấu dân số vàng, nhưng đã bước vào giai đoạn già hóa từ năm 2017. Báo cáo từ World Bank cũng nhận định quá trình già hóa tại Việt Nam sẽ diễn ra trong một khoảng thời gian rất ngắn, dự kiến hoàn tất trước 2040.

Dân số già, trong khi tầng lớp trung lưu tăng trưởng đáng kể dẫn đến thực tế nhu cầu chi tiêu chăm sóc sức khỏe nhiều hơn, thậm chí chú trọng vào chất lượng – tức cao cấp hơn. Thị trường cũng chứng kiến sự sôi động những năm gần đây, đơn cử Taisho cuối cùng cũng chính thức thâu tóm Dược Hậu Giang (DHG) và mới đây tiếp tục đưa người vào HĐQT, hay sự tham gia kênh OTC của những ‘tay chơi’ ngoại ( Pharmacity, Matsumoto Kiyoshi…).

Song, cạnh tranh công bằng trong miếng bánh màu mỡ ấy là câu chuyện kéo dài, giữa nhà cung cấp nội với ngoại, giữa kênh ETC và OTC. Đáng chú ý, những thay đổi mới trong chính sách đang co lơi cho cac nha san xuât thuôc tạp trung vao kenh bẹnh viẹn (ETC), ngược lại tao them ap lưc len cac cong ty chu yêu ban hang qua kenh OTC.

Doanh thu theo kênh (tỷ USD) và tỷ trọng ETC/OTC tại Việt Nam

Nguồn: Fitch Solutions, VDSC.

Chuỗi nhà thuốc (OTC) sẽ tăng trưởng chậm lại trước chính sách mới, kỳ vọng từ Pharmacity và Long Châu

Nhớ lại những năm 2015-2017, trong xu hướng tiêu dùng hiện đại, kênh bán lẻ thuốc, dược phẩm… (OTC) được săn đuổi bởi nhiều đại gia, từ Thế giới Di động (MWG, Phúc An Khang), FPT Retail (FRT, Long Châu), Vingroup (Vinfa) đến tên tuổi nước ngoài như Pharmacity, Waston, Guardian.

Không chỉ nhu cầu tăng, thi truơng ban le duơc phâm tại nước ta cưc ky phan manh với khoảng 57.000 nhà thuốc nhỏ lẻ (tính đến hiện tại), đại diện Pharmacity trong lần chia sẻ mới đây cũng nhận định dư địa phát triển rất lớn. Tuy nhiên, kể từ Thông tư 02/2018 đang khiến qua trinh chuyên dich sang kênh OTC mât nhiêu thơi gian hơn kỳ vọng ban đầu.

Trong đó, Thong tu 02/2018 kiêm soat viẹc lam dung thuôc ke đon va thuôc khong ro nguôn gôc tai kenh OTC; theo đó mạc du vân tang truơng cung vơi thi truơng chung, tang truơng doanh sô OTC đuơc dư bao se thâp hon ETC.

Chưa kể, Chính phủ sẽ phải tăng chi tiêu cho chăm sóc sức khỏe trong những năm tới, tương tự điều đã diễn ra ở Trung Quốc: đồng nghĩa các công ty dược tập trung bán hàng vào kênh bệnh viện sẽ hưởng lợi nhiều hơn, Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) nhận định trong báo cáo gần đây.

Tính đến nay, doanh thu cho kenh bẹnh viẹn (ETC) chiêm 75% va đang trong xu huơng tang. Chinh phu đong vai tro quan trong nhât vơi hang loat cac chinh sach thuc đây BHXH; ghi nhận ty lẹ dan sô tham gia BHXH đa tang tư 76% nam 2015 len 89% vao nam 2019 va đang tiên tơi muc tieu 90,7% vao nam 2020 (Quyêt đinh sô 1167/QĐ-TTg nam 2016).

Mặc dù thất thế, quá trình phát triển của kênh OTC vẫn diễn ra, trong đó việc mơ rọng cua cac chuôi nha thuôc hiẹn đai nhu Pharmacity va Long Chau se đây nhanh qua trinh nay.

Tính đến tháng 11/2019, Long Châu đã hoàn tất kế hoạch mở rộng 70 nhà thuốc, doanh thu 3 quý đầu năm vào mức 496 tỷ đồng. Năm 2020, chuỗi dự kiến tăng số lượng cửa hàng hơn 3 lần so với cuối năm 2019 lên 220 đơn vị, doanh thu dự kiến tăng 500 tỷ lên 1.900 tỷ đồng. Sang năm 2021, Long Châu mục tiêu sẽ chính thức có lãi và bước vào giai đoạn bùng nổ.

Hay Pharmacity, với sự đồng hành bởi Mekong Capital cũng không giấu tham vọng lớn. Tính đến tháng 6/2019, hãng mở được 200 cửa hàng đồng thời lên kế hoạch huy động tối đa 150 tỷ đồng để phục vụ kế hoạch mở rộng, mục tiêu có lợi nhuận ròng từ giai đoạn 2020-2021 và đạt 1.000 cửa hàng tại tất cả các tỉnh thành vào năm 2021.

Thông tư 15 mở ra điểm sáng cho thuốc nội

Câu chuyện thứ hai, mặc dù toàn ngành trong xu hướng tăng trưởng, tuy nhiên nhóm doanh nghiệp trong nước luôn chịu áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt từ các công ty đa quốc gia trong việc đấu thầu thuốc generic – tỷ lệ ngoại trúng thầu ước tính 60%.

Nhìn chung, Viẹt Nam phu thuọc rât nhiêu vao thuôc nhạp khâu, hâu hêt la thuôc tieu chuân cao va đăt tiên (thuôc biẹt duơc gôc va Nhom đâu thâu sô 1 & 2). Đi cùng sự phụ thuộc vào nguyên liệu từ nước ngoài (đặc biệt Trung Quốc) với nhóm sản xuất lý giải phần nào tình hình kinh doanh ảm đạm của doanh nghiệp dược nội địa những năm gần đây.

Chính phủ theo đó phải ban hành Thong tu 15 (co hiẹu lưc tư thang 10/2019) nhằm đây nhanh qua trinh chuyên đôi từ thuốc ngoại sang thuốc nội, thong qua cac thay đôi co lơi cho cac co sơ san xuât tieu chuân EU-GMP; trong khi nhiêu loai thuôc ngoai đuơc san xuât theo tieu chuân PIC/S-GMP khong đuơc câp bơi nuơc tham gia ICH se bi loai trong đâu thâu Nhom sô 2.

Đê thuc đây bao hiêm xa họi cung nhu kiêm soat lam phat, mọt trong nhưng viẹc Chinh phu cân thưc hiẹn la giam chi tieu y tê. Theo giới phân tích, thay thê thuôc ngoai băng thuôc san xuât trong nuơc, đạc biẹt la ơ phan khuc tieu chuân cao (Nhom 1 va 2) noi chi thuôc đuơc san xuât theo tieu chuân EU-GMP hoạc PIC/S-GMP mơi co thê đâu thâu.

Kết quả, doanh nghiẹp trong nuơc vơi dong san phâm tieu chuân EU-GMP se đuơc huơng lơi tư nhưng thay đôi tren, theo VDSC. Vơi cung mọt tieu chuân, cu thê la EU-GMP, thuôc Viẹt Nam re hon 20-30% do chi phi lao đọng, xay dưng va vạn hanh nha may thâp hon so vơi cac nuơc phat triên.

Trong sô cac cong ty duơc niem yêt, chi co PME va IMP co nha may theo tieu chuân EU-GMP trong khi nha may mơi cua Dược Bình Định (DBD) vân đang chơ đuơc phe duyẹt tieu chuân EU-GMP.

Đôi vơi tieu chuân PIC/S-GMP đuơc câp bơi nuơc tham gia ICH, co 2 doanh nghiẹp la Dược Hậu Giang (DHG) va Mekophar (MKP) co nha may san xuât đat chuân, nhung ca hai đêu khong tạp trung vao kenh ETC. Trong khi DHG co danh muc san phâm tạp trung vao kenh OTC thi MKP đi theo huơng gia cong cho đôi tac Nhạt Ban la Nipro.

Kết thúc 3 quý đầu năm, mặc dù doanh thu nhóm dược niêm yết vẫn giảm, tuy nhiên lợi nhuận ghi nhận cải thiện so với cùng kỳ.

Tri Túc

Theo Trí thức trẻ