Ngành cá tra ‘rục rịch’ phục hồi nhưng khó thoát tăng trưởng âm

Tháng 9/2020, xuất khẩu (XK) cá tra mặc dù tiếp tục giảm nhưng đã bớt sâu hơn so với các tháng trước, dấu hiệu khả quan ‘nhen nhóm’ trở lại ở những thị trường lớn. Tuy nhiên, dự báo cả năm nay XK cá tra vẫn giảm hai con số.

Từ đầu năm đến nay, XK cá tra Việt Nam trầm lắng theo COVID-19 khi giá trị XK sang nhiều thị trường lớn chìm trong mức tăng trưởng âm. Trong đó, XK sang 3 thị trường lớn nhất là Trung Quốc, Mỹ và ASEAN đều giảm ở mức hai con số, trong khi thị phần tại Trung Quốc chiếm đến hơn 30% tổng XK cá tra Việt Nam.

Đây là đợt giảm kỷ lục của ngành cá tra và là mặt hàng giảm sâu nhất trong các sản phẩm thủy sản XK. Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam ( VASEP) cho biết, XK cá tra quý I giảm 29%, quý II giảm 32%, tiếp tục giảm 27% trong tháng 7 và giảm 29% vào tháng 8. Sang tháng 9 có khả quan hơn khi đạt 135 triệu USD (giảm 14%), đưa tổng XK cá tra 9 tháng đầu năm đạt hơn 1 tỷ USD, giảm 28,2%.

Nhu cầu cá tra sụt giảm mạnh tại các thị trường chính như Mỹ, EU, Trung Quốc, ASEAN do giãn cách xã hội, trong khi nguồn cung trong nước, lượng tồn kho tăng khiến XK càng khó khăn.

Dấu hiệu phục hồi ‘le lói’ khi giá trị XK cá tra sang thị trường Mỹ bắt đầu có chiều hướng tăng trở lại trong tháng 7 (tăng 4,4%) và tháng 8 (tăng 2,4%). Theo ông Ong Hàng Văn – Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Thủy sản Trường Giang, từ tháng 2-7/2020, các nhà máy thường chỉ xuất được khoảng 50% sản lượng so cùng kỳ 2019. Sang tháng 8, tình hình chuyển biến tích cực trở lại ở các thị trường lớn như Mỹ, EU và Trung Quốc.

Chế biến cá tra xuất khẩu. ẢNH: CK

Nếu như trước thời điểm tháng 8, DN này chỉ xuất khoảng 2.000 tấn/tháng thì sang tháng 8 đã tăng lên khoảng 2.500 tấn và tháng 9 tăng lên 3.000 tấn. Mặc dù vẫn còn thấp hơn khối lượng XK bình quân của DN năm trước (khoảng 4.000 tấn/tháng) nhưng đã cho thấy tín hiệu tích cực và đại diện DN này kỳ vọng trong những tháng tới, tình hình sẽ tiếp tục khả quan.

Đại diện một DN XK cá tra khác cũng xác nhận, hơn một tháng trở lại đây, tình hình đã khởi sắc trở lại, sức mua của thị trường tăng khoảng 15% so với những tháng trước đó. Lý do được cho là dịch COVID-19 đã ổn định hơn (như ở Trung Quốc), bên cạnh đó nhu cầu tiêu dùng trong những tháng cuối năm thường tăng cao nên các nhà nhập khẩu gia tăng mua hàng.

Một điểm sáng là XK cá tra sang thị trường Anh tăng trưởng 24% sẽ bù đắp phần nào cho sự sụt giảm của các thị trường khác trong những tháng cuối năm, cùng với thị trường Mỹ cũng có xu hướng hồi phục từ tháng 7 dù chỉ tăng nhẹ 2-4%.

Theo tìm hiểu của PV Tiền phong, giá cá tra nguyên liệu ở ĐBSCL hiện ở mức 17.500-18.500 đồng/kg trong khi giá thành sản xuất gần 21.000 đồng/kg, tức người nuôi lỗ từ 2.500-3.500 đồng/kg. Tình trạng này đã kéo dài từ năm 2019 đến nay.

Theo VASEP, sản phẩm cá tra tập trung chủ yếu vào kênh dịch vụ thực phẩm (không chế biến ở nhà hàng, khách sạn, trường học, bệnh viện…) nên đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch COVID-19.

Dự báo XK cá tra quý IV đạt 365 triệu USD, giảm 31% và cả năm 2020 sẽ đạt hơn 1,4 tỷ USD, giảm 29,5% so với năm 2019.