Ngắm vẻ đẹp bình minh trên đỉnh Sa Mu

Theo dõi VGT trên

Đỉnh Sa Mu có độ cao 2.890m so với mực nước biển, cách thành phố Sơn La khoảng hơn 100 km, trên ranh giới giữa hai tỉnh Sơn La và Yên Bái.

Đỉnh Sa Mu – U Bò (thường gọi là đỉnh Sa Mu) có độ cao 2.890m so với mực nước biển. Đỉnh này nằm cách thành phố Sơn La khoảng hơn 100 km, trên ranh giới giữa hai tỉnh Sơn La và Yên Bái, thuộc rừng đặc dụng Tà Xùa – một phần kéo dài của dãy Hoàng Liên về phía Nam.

Ngắm vẻ đẹp bình minh trên đỉnh Sa Mu - Hình 1

Đỉnh Sa Mu thuộc rừng đặc dụng Tà Xùa. Ảnh: TT

Thời điểm trekking (Đi bộ đường dài kết hợp du lịch thể thao mạo hiểm hoặc trải nghiệm khám phá thiên nhiên) thuận lợi nhất trong năm bắt đầu vào mùa khô, khoảng từ tháng 9 đến giữa tháng 4 năm sau. Khoảng thời gian đẹp nhất để l.ên đ.ỉnh Sa Mu cũng không phải là ngoại lệ.

Vào những tháng này, trên đỉnh Sa Mu, khách du lịch và dân trekker có cơ hội chiêm ngưỡng biển mây bồng bềnh, đón hoàng hôn, săn dải ngân hà (milky way) tuyệt đẹp về đêm.

Tuy nhiên, vào cuối tháng 4, khu rừng nguyên sinh dẫn l.ên đ.ỉnh Sa Mu vẫn gây vấn vương, làm lưu luyến dấu chân của giới leo núi.

Ngắm vẻ đẹp bình minh trên đỉnh Sa Mu - Hình 2

Sa Mu là đỉnh núi hoang sơ ở Tà Xùa.

Ngắm vẻ đẹp bình minh trên đỉnh Sa Mu - Hình 3

Đỉnh Sa Mu được cắm chóp vào tháng 12-2022. Kể từ đây, dòng người mê núi, những tâm hồn xê dịch tìm đến ngày càng nhiều, vùng đất này trở nên nhộn nhịp.

Ngắm vẻ đẹp bình minh trên đỉnh Sa Mu - Hình 4

Video đang HOT

Ngắm vẻ đẹp bình minh trên đỉnh Sa Mu - Hình 5

Ngắm vẻ đẹp bình minh trên đỉnh Sa Mu - Hình 6

Thảm thực vật độc đáo toát lên vẻ đẹp lạ kỳ mà quyến rũ. Rêu phong phủ kín những thân cây già trăm t.uổi càng làm tăng thêm sự bí ẩn, nhiệm màu của thiên nhiên.

Ngắm vẻ đẹp bình minh trên đỉnh Sa Mu - Hình 7

Ngắm vẻ đẹp bình minh trên đỉnh Sa Mu - Hình 8

Cuối tháng 4, đường lên Sa Mu mở ra không gian ngút ngàn với lớp lớp cây xanh hút tầm mắt.

Ngắm vẻ đẹp bình minh trên đỉnh Sa Mu - Hình 9

Đường l.ên đ.ỉnh Sa Mu được giới leo núi đ.ánh giá là không khó để đi, nhưng cũng không quá dễ dàng cho những người lần đầu trekking…

Ngắm vẻ đẹp bình minh trên đỉnh Sa Mu - Hình 10

Nhưng dù dễ hay khó, hành trình về rừng này chắc chắn chẳng bao giờ gây thất vọng. Tiếng chim hót rộn ràng, tiếng lá cây xào xạc trong rừng, tiếng gió thổi lúc thì vi vu như nâng cánh diều, khi lại rít lên từng cơn đầy mãnh liệt…

Ngắm vẻ đẹp bình minh trên đỉnh Sa Mu - Hình 11

Vẻ hoang sơ, kỳ vĩ của núi rừng Tây Bắc.

Ngắm vẻ đẹp bình minh trên đỉnh Sa Mu - Hình 12

Ngắm vẻ đẹp bình minh trên đỉnh Sa Mu - Hình 13

Sau khi trải qua 7-8 tiếng trong rừng, khoảng cách đến đỉnh Sa Mu rút ngắn lại. Lên đến đỉnh, sự kỳ vĩ của núi rừng dần hiện lên chiếm trọn tầm mắt, mọi cảm xúc dường như được kéo đến cực đại.

Ngắm vẻ đẹp bình minh trên đỉnh Sa Mu - Hình 14

Từ đỉnh Sa Mu nhìn xuống là một bức tranh rạng rỡ, mê hoặc được dệt bằng sắc màu của tạo hóa.

Ngắm vẻ đẹp bình minh trên đỉnh Sa Mu - Hình 15

Vào cuối tháng 4, đỉnh Sa Mu không còn ngập trong biển mây mỗi buổi sáng. Thay vào đó, là nắng nhẹ, gió lộng.

Ngắm vẻ đẹp bình minh trên đỉnh Sa Mu - Hình 16

Hành trình l.ên đ.ỉnh Sa Mu thường kéo dài 2 ngày 1 đêm. Đó là khoảng thời gian trên núi, giữa rừng không ồn ào, cũng không có sóng điện thoại. Ở Sa Mu, mọi thứ cứ nhẹ nhàng trôi…

Xuyên rừng nguyên sinh chinh phục đỉnh U Bò

Thuộc rừng đặc dụng Tà Xùa (huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La), đỉnh Sa Mu (hay còn gọi U Bò) trở thành điểm leo núi yêu thích gần đây đối với "dân phượt" và những người ưa khám phá.

Mới được cắm chóp đ.ánh dấu độ cao cuối năm 2022, đỉnh Sa Mu không chỉ lý tưởng để săn mây mà hành trình băng rừng nguyên sinh là trải nghiệm hấp dẫn xen lẫn nhiều bất ngờ.

Pha Luông - "Nóc nhà" của Mộc Châu

Xuyên rừng nguyên sinh chinh phục đỉnh U Bò - Hình 1

Ảnh minh họa

Cách Hà Nội gần 250 km, nằm ở ranh giới hai tỉnh Sơn La và Yên Bái, đỉnh Sa Mu có độ cao 2.756m so với mực nước biển, nơi cứ vào độ tháng 3, tháng 4, hoa đỗ quyên tím rực tràn ngập các triền núi đầy nắng và gió. Đây cũng là thời gian lý tưởng để thiên đường mây Tà Xùa hút khách du lịch chiêm ngưỡng cảnh thiên nhiên hùng vĩ, đón bình minh, ngắm hoàng hôn và sao đêm, thậm chí săn dải ngân hà.

Để chinh phục đỉnh Sa Mu, du khách có thể chọn hướng xuất phát từ chân núi thuộc xã Xím Vàng hoặc bắt đầu từ bản Chống Tra, xã Háng Đồng của huyện Bắc Yên. Chọn hướng đi từ bản Chống Tra, trên những chiếc xe máy, do thanh niên người bản địa điều khiển, chúng tôi vượt qua con đường độc đạo, chênh vênh đến bìa rừng và bắt đầu hành trình đi bộ vượt dốc, xuyên rừng, leo núi.

Trải dài dần theo độ cao 2.600m lên tới đỉnh, bước chân của chúng tôi tiến dần vào khu rừng nguyên sinh. Càng đi sâu, đường đi càng khó, bầu trời càng thu hẹp lại, khoảng xanh vời vợi dần thay thế bằng những tán cây già rộng lớn tầng thấp, tầng cao đan nhau che phủ. Quang cảnh vừa hùng vĩ vừa nên thơ với thảm rêu mềm mại miên man theo lối đi, phủ vàng từ dưới đất lên các thân cây cổ thụ, đại thụ ba bốn người ôm, rễ chằng chịt, hình dáng độc đáo, kỳ quái. Những cây chè cổ thụ vài trăm năm t.uổi, thân cây xù xì, địa y phủ kín đang bật ra những búp chè xanh non. Những tảng đá cũng biến hình thành những cây rêu dày đặc với hình dáng phong phú. Thảm thực vật xanh mướt với nhiều loại dị thảo, hoa dại, dương xỉ. Độ hoang sơ, kỳ bí trong khu rừng tăng dần theo độ cao của hành trình leo núi. Vạt rừng xanh thẫm, lúc lại ngả vàng bởi những vạt phong non, hoa tớ dày điểm xuyết, hoa sơn tra trắng muốt.

Lững thững dạo bộ dưới những tán cây trong sự ngỡ ngàng, tôi ngồi xuống cạnh các gốc cây già, nhắm mắt lại, thấy mình bé lại, lọt thỏm trong rừng già, cảm nhận một thứ không khí mát lạnh, trong lành bao quanh, ánh nắng mặt trời xuyên qua những tán lá, những âm thanh của rừng lúc xa lúc gần, tiếng chim hót rít rít, tán cây xào xạc đôi khi lại rơi vào một khoảng không gian tĩnh lặng như tuyệt đối. Thời tiết trong rừng lúc nắng, lúc mưa, lúc sương mây dày đặc cùng gió ào xuống rất nhanh, lúc nắng xuyên qua tán lá vừa thơ mộng vừa ma mị.

Chuyến đi bộ đường dài trở thành cuộc thư giãn, tắm rừng gột rửa mỏi mệt và nạp năng lượng cho tinh thần và thể chất. Cung đường dài lúc bằng phẳng, lúc lên dốc cao, lúc chùn chân xuống đèo, lúc dò dẫm, bó gối, lúc phóng khoáng lao nhanh trên những đoạn bằng phẳng, tuy độ dốc không quá gắt nhưng để chạm tay vào chóp, chụp những bức ảnh đẹp check-in, mồ hôi vã ra, lấm tấm trên trán, trên tóc những khách bộ hành.

Sau khoảng 5 km băng rừng, chúng tôi nghỉ chân tại một thảm cỏ bằng phẳng, dùng bữa trưa trước khi tiếp tục hành trình chạm đỉnh. Tiếng chim lích chích chuyền cành, tiếng côn trùng lan trong không gian. Gió mơn man, nhẹ nhẹ. Người bạn đồng hành, dẫn đường cho nhóm chúng tôi chinh phục đỉnh Sa Mu là Mùa A Tánh, người H'Mông bản địa thông thạo địa hình. Vốn làm ruộng cùng gia đình, ngày nhỏ chăn trâu bò ăn cỏ trong rừng nguyên sinh nên Tánh quen thuộc từng đoạn cua, khúc rẽ trong rừng.

Du lịch mở ra cơ hội cho Tánh tiếp cận công việc mới, dẫn khách tham quan các điểm trong bản. Nhanh nhẹn trải bạt, đốt củi, nướng gà, đun nước, Tánh chuẩn bị bữa trưa cho đoàn chúng tôi. Bữa ăn nhẹ nhàng, ấm bụng với xôi nương, gà bản nướng, khoai lang và trứng luộc... cũng là dịp Tánh chia sẻ với chúng tôi về vẻ đẹp vùng đất anh được sinh ra và lớn lên: Thời điểm thích hợp để khám phá cung xuyên rừng là từ tháng 12 đến tháng 3, tháng 4. Tầm này hoa đỗ quyên đang nở rực rỡ, đến tầm tháng 9, tháng 10, cả cánh rừng được nhuộm đỏ bởi các tán lá phong.

Lý tưởng nhất để trải nghiệm cung đường này là trong hai ngày một đêm, tuy nhiên nhiều du khách eo hẹp về thời gian, nên có đoàn đi về trong ngày, xuất phát từ sáng sớm và tối muộn quay trở lại. Hành trình leo núi không quá khó nhưng do đây là cung mới, chưa cắm biển chỉ dẫn đường đi nên chỉ cần lơ đễnh, hoặc thiếu kinh nghiệm đi rừng, người leo núi có thể lạc sang cánh rừng khác.

Dẫn đường cho du khách không chỉ giúp Tánh tăng thêm thu nhập, cải thiện đời sống mà còn giúp anh và các thanh niên bản địa học thêm các kỹ năng giao tiếp, chụp ảnh, quay clip, xây dựng các nội dung số trên Facebook, TikTok quảng bá các điểm đến như bản Làng Sáng, thác Háng Đồng của xã mình.

Chị Nguyễn Bích Vân, một khách du lịch đến từ Hà Nội đã từng có nhiều chuyến du lịch leo núi hào hứng cho biết: So với các đỉnh như Pu Ta Leng, Bạch Mộc Lương Tử (Lai Châu), Nhìu Cồ San (Lào Cai), đỉnh Sa Mu không quá cao và khó leo, độ khó khoảng 6/10 rất phù hợp những người lần đầu leo núi. Tuy nhiên, sự hấp dẫn của cung đi bộ đường dài này là hành trình xuyên rừng, chúng tôi ai nấy đều choáng ngợp trước phong cảnh rừng rêu quá hoang sơ và nguyên sinh. Khung cảnh thần bí của khu rừng có thể trở thành bối cảnh để các đoàn làm phim thiết kế các cảnh quay.

Hiện tại, rừng đặc dụng Tà Xùa rất sạch sẽ, hoang sơ bởi chưa có sự tác động nhiều của con người, của ngành du lịch công nghiệp. Những chuyến trải nghiệm đi bộ leo núi hiện nay hoàn toàn do cá nhân tự túc. Với tiềm năng, lợi thế vừa phát triển kinh tế du lịch, vừa tạo sinh kế cho đồng bào, chính quyền địa phương cần sớm có những giải pháp toàn diện để cung đường khám phá đỉnh Sa Mu vừa là hành trình hấp dẫn, vừa bảo vệ cảnh quan, tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ rừng đồng thời góp phần phát triển du lịch địa phương bền vững.

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Một điểm đến ở Việt Nam vào danh sách những nơi bỏ hoang nhưng đẹp kỳ lạ
00:16:45 28/06/2024
Những công trình trăm t.uổi độc đáo ở vùng đất mở
23:43:24 27/06/2024
Măng đen: Miền đất của những giai thoại thu hút du khách
11:59:20 27/06/2024
Gợi ý 11 trải nghiệm nên thử khi đến Hàn Quốc
23:30:39 27/06/2024
Thăm Thạch động tự xứ Quảng
14:53:43 26/06/2024
Chiêm ngưỡng vẻ đẹp Hòn Nẹ Thanh Hóa
14:12:16 27/06/2024
Thung lũng ở Thuỵ Sĩ đẹp tới mức chỉ nhìn thôi du khách đã thấy được "chữa lành"
11:32:14 27/06/2024
Ngọn thác 'ngàn dòng' nằm dưới chân núi lửa ở Indonesia
10:35:47 27/06/2024

Tin đang nóng

Dàn nam thần Hoa ngữ bị vợ công khai "nói xấu": Người bị chê khô khan, người bị nói diễn từ trong phim ra đời thực
23:04:13 27/06/2024
Hồ Ngọc Hà - Kim Lý kỷ niệm 7 năm cứ ngỡ cầu hôn lần nữa, gọi nhau bằng danh xưng đặc biệt
23:40:22 27/06/2024
Cách đáp trả từ bạn trai kém t.uổi của Thiều Bảo Trâm khi đi đâu cũng bị quay lại cảnh tình tứ
22:27:29 27/06/2024
Lý do con gái Tom Cruise bỏ họ cha
23:14:50 27/06/2024
Phùng Ngọc Huy xin lỗi bảo mẫu của bé Lavie
22:06:28 27/06/2024
Sao nam đình đám gây tranh cãi khi nhận quà của fan giữa nghi vấn đột nhập nhà Goo Hara
22:54:40 27/06/2024
Tiến Đạt kể lý do rời showbiz và cuộc sống kín tiếng bên vợ kém 10 t.uổi
23:17:26 27/06/2024
MC Thành Trung tiết lộ cuộc sống hôn nhân với vợ là cựu tiếp viên hàng không
23:29:23 27/06/2024

Tin mới nhất

Báo ngoại viết thị trấn Hội An đẹp nhất Việt Nam

00:04:31 28/06/2024
Tờ nhật báo NzHerald của New Zealand vừa có bài viết chia sẻ về những trải nghiệm thú vị và đưa ra những gợi ý cho khách du lịch quốc tế khi khám phá Hội An.

Cát Bà tham vọng phát triển đảo sinh thái thông minh

00:01:39 28/06/2024
Đảo sinh thái thông minh đã trở thành khuynh hướng trên thế giới, quần đảo Cát Bà đang đứng ở ngưỡng cửa trở thành đảo sinh thái thông minh nếu được đầu tư đúng.

Bảo tàng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu: Điểm đến ý nghĩa của du khách

23:57:50 27/06/2024
Bảo tàng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu không chỉ là một địa danh nổi tiếng của thành phố biển mà còn là điểm đến hấp dẫn, đầy ý nghĩa đối với du khách khi đến với Vũng Tàu.

Nhiều điểm du lịch miền Tây có lượng khách là học sinh tăng vọt

23:55:28 27/06/2024
Nghỉ hè là dịp để nhiều học sinh ở miền Tây được cha mẹ đưa đi du lịch. Hè năm nay, phần lớn các em được đi du lịch sinh thái ở các đ.iểm gần nhà.

Cò Là, dòng thác hoang sơ ít người biết ở Cao Bằng

23:52:23 27/06/2024
Thuộc địa phận xã Chí Viễn, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng, thác Cò Là mang vẻ đẹp còn hoang sơ, chưa nhiều du khách tìm đến khám phá.

10 thiên đường nghỉ dưỡng biển đảo tuyệt vời nhất cho du lịch hè

23:40:27 27/06/2024
Từ InterContinental Danang Sun Peninsula Resort ẩn mình giữa thiên nhiên hoang sơ đến Four Seasons Resort The Nam Hai thanh lịch giữa biển xanh, mỗi khu nghỉ dưỡng đều sở hữu nét đẹp và đặc trưng riêng, đáp ứng mọi nhu cầu của du khách.

Lênh đênh ở Tràng An, sửng sốt với đền, chùa cổ và hang động kỳ bí

23:37:04 27/06/2024
Tráng lệ , mê hoặc là những từ tôi nghĩ ngay đến để miêu tả cảnh đẹp nơi đây. Núi non trùng trùng điệp điệp, những hang động huyền bí cùng các đền, chùa cổ đã tạo cho Tràng An vẻ đẹp hùng vĩ và kỳ ảo.

Vườn nho ở Hà Nội chín mọng thu hút nhiều người dân tới chụp hình

23:33:48 27/06/2024
Thời điểm này, những vườn nho hạ đen ở huyện Đan Phượng, Hà Nội đang trong giai đoạn chín mọng, thu hút nhiều bạn trẻ và người dân Thủ đô tới check-in, chụp hình.

Hé lộ công viên nước lớn nhất miền Bắc sắp khai trương

22:57:02 27/06/2024
Công viên nước Sầm Sơn với quy mô lớn nhất miền Bắc dự kiến khai trương, đưa vào hoạt động từ ngày 30/6 tới đây.

Hùng vĩ Mã Pì Lèng Hà Giang

15:12:00 27/06/2024
Hà Giang, vùng đất xa xôi nơi địa đầu Tổ quốc được biết đến không chỉ là bạt ngàn hoa tam giác mạch, sự trùng điệp của cao nguyên đá Đồng Văn mà còn là những vách núi cheo leo

Khám phá vẻ đẹp kỳ thú động Ngườm Ngao, Cao Bằng

15:10:17 27/06/2024
Khi nói đến Cao Bằng thì nhiều người thường sẽ nhắc đến thác Bản Giốc, khu di tích Pác Bó... nhưng Cao Bằng còn một điểm tham quan rất thú vị và hấp dẫn khác đó là động Ngườm Ngao thuộc địa phận Bản Gun

Cổng Trời vẻ đẹp của thiên nhiên hùng vĩ

15:08:26 27/06/2024
Cổng Trời còn có tên gọi khác là Đèo Ô Quy Hồ hay Đèo Hoàng Liên Sơn cắt ngang dãy Hoàng Liên Sơn, nối liền hai tỉnh Lào Cai và Lai Châu, là một trong những cung đường đèo dài

Có thể bạn quan tâm

Mỹ truy quét gian lận ngành y tế, gần 200 người bị buộc tội

Thế giới

07:55:30 28/06/2024
Bộ Tư pháp Mỹ mới đây công bố gần 200 người đã bị buộc tội liên quan đến gian lận trong các chương trình chăm sóc sức khỏe trên toàn quốc, với số t.iền bị chiếm đoạt lên đến 2,7 tỷ USD.

Đã có 2 con nhưng chồng vẫn không ngừng mơ tưởng cưới cô đồng nghiệp

Góc tâm tình

07:50:00 28/06/2024
Luôn giả vờ làm người chồng, người cha tốt nhưng anh vẫn lén lút ngoại tình nhiều năm nay, lại còn mơ tưởng cưới cô đồng nghiệp xinh đẹp, thành đạt.

Những nẻo đường gần xa - Tập 24: Hùng thương người nhưng lại bị lợi dụng?

Phim việt

07:45:34 28/06/2024
Thấy hoàn cảnh của Dân tội nghiệp, Hùng không nỡ khoanh tay đứng nhìn. Anh cho Dân vay t.iền để trả t.iền viện phí cho mẹ khi nhập viện, nhưng liệu đây có phải một cú lừa?

Mỹ nhân là "báu vật" của showbiz đổi đời nhờ body n.óng b.ỏng, thành công cưới được "trai xấu" siêu giàu

Sao châu á

07:35:50 28/06/2024
Thời điểm hiện tại, 5 năm sau đám cưới ồn ào, Claudia đã là mẹ của một cô con gái đáng yêu. Cô và chồng vẫn hạnh phúc bên nhau và Claudia thì tránh né toàn bộ những lời đàm tiếu xoay quanh chồng mình.

Khống chế ổ dịch viêm màng não mô cầu ở Bắc Kạn

Sức khỏe

07:17:11 28/06/2024
Theo thông tin từ Sở Y tế tỉnh Bắc Kạn, ổ dịch viêm màng não do khuẩn não mô cầu tại xã Yến Dương, huyện Ba Bể đã cơ bản được khống chế khi không phát sinh ca nhiễm mới trong 10 ngày qua.

Kai Đinh, Min, Hoàng Dũng kết hợp trong ca khúc 'Điều vô tri nhất'

Nhạc việt

07:10:58 28/06/2024
Tối ngày 26/6, Kai Đinh đã chính thức phát hành sản phẩm âm nhạc Điều vô tri nhất , kết hợp cùng hai nghệ sĩ Min và Hoàng Dũng.

Hiền Thục tung ảnh trẻ trung như đôi mươi, hóa ra dành đến 4 tiếng mỗi ngày để dưỡng nhan

Làm đẹp

07:09:55 28/06/2024
Ở độ t.uổi tứ tuần, mỗi lần xuất hiện khán giả lại không khỏi trầm trồ xuýt xoa bởi vẻ ngoài tươi trẻ đầy năng lượng của Hiền Thục

Sàn diễn cuối cùng của Dries Van Noten là một cuộc hành trình xuyên không gian và thời gian

Thời trang

07:07:57 28/06/2024
Nhà thiết kế người Bỉ đã giới thiệu bộ sưu tập thứ 150 của mình cho Ngôi nhà ở ngoại ô Paris, gợi lại sự nghiệp sâu rộng của mình qua 69 vẻ ngoài tinh tế.

Đội hình hay nhất vòng bảng EURO 2024

Sao thể thao

06:51:14 28/06/2024
Goal chọn đội hình 11 cầu thủ có màn thể hiện tốt nhất tại vòng bảng EURO 2024. Cristiano Ronaldo, Kylian Mbappe hay Harry Kane không góp mặt.

Dàn nhạc giao hưởng Quốc gia Nga biểu diễn tại Hà Nội

Nhạc quốc tế

06:46:17 28/06/2024
Hanoi Concert 2024 hứa hẹn mang đến cho khán giả các tiết mục độc đáo được trình diễn bởi Dàn nhạc Giao hưởng Quốc gia Nga, nghệ sĩ dương cầm Eva Gevorgyan và những vũ công đến từ Nhà hát Bolshoi.

Nghi ngờ gò đất lớn có kho báu, chuyên gia cho nổ mìn, khai quật suốt nhiều ngày đêm: Hơn 100 báu vật 1.700 năm t.uổi được tìm thấy

Lạ vui

06:44:54 28/06/2024
Trong quá trình xây dựng đường sắt, đội công nhân Trung Quốc vô tình phát hiện kho báu cổ xưa nằm trong lòng đất.