Nga và Trung Quốc có thể đặt nền móng cho trật tự thế giới mới

Sự phối hợp chính sách Nga – Trung Quốc có thể thay đổi cán cân quyền lực toàn cầu và vai trò Hội đồng Bảo an LHQ.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) trong cuộc gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Moskva, ngày 8/5/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Bình luận trên kênh RT (Nga), Giáo sư, Tiến sĩ Kirill Babaev, Giám đốc Viện Trung Quốc và châu Á hiện đại thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga cho rằng, chuyến công du 4 ngày của Tổng thống Nga Vladimir Putin tới Trung Quốc bắt đầu từ ngày 31/8 không chỉ đơn thuần là một nghi thức dự lễ kỷ niệm. Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với những biến động sâu sắc, cuộc gặp giữa Tổng thống Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình được xem là một sự kiện mang tính biểu tượng, đặt nền móng cho một trật tự thế giới đa cực, thách thức vị thế bá quyền lâu nay của phương Tây.

Tiến sĩ Kirill Babaev lưu ý, chuyến thăm này mang ý nghĩa lịch sử sâu sắc đối với cả hai quốc gia. Đối với Trung Quốc, việc Nga công nhận những hy sinh trong cuộc đấu tranh chống lại sự thống trị từ giữa thế kỷ 19 cho đến chiến thắng năm 1945 có ý nghĩa biểu tượng to lớn. Tuy nhiên, vượt ra ngoài ý nghĩa lịch sử, đây là một tín hiệu mạnh mẽ về sự đoàn kết, thể hiện một tầm nhìn chung về tương lai.

Cụ thể, chuyến thăm của ông Putin mang thông điệp rõ ràng tới thế giới, đặc biệt là các quốc gia ở “Nam bán cầu”: có một lựa chọn thay thế cho trật tự thế giới do phương Tây dẫn dắt. Đối với phương Tây, đây là một lời nhắc nhở rằng sự trỗi dậy của lựa chọn thay thế này không thể bị xem nhẹ. Sự phối hợp chính sách đối ngoại giữa Nga và Trung Quốc đã trở nên chặt chẽ hơn bất kỳ thời điểm nào trong nửa thế kỷ qua. Tiến sĩ Babaev chỉ ra rằng, nỗ lực chia rẽ Moskva và Bắc Kinh của chính quyền Tổng thống Trump trước đây có thể là cơ hội để Washington duy trì vị thế bá chủ toàn cầu, nhưng cơ hội đó đã không còn. Chuyến thăm này chỉ củng cố thêm thực tế đó.

Tiến sĩ Babaev cho rằng, không nằm ngoài dự đoán, cuộc xung đột ở Ukraine chắc chắn là một trong những trọng tâm thảo luận giữa 2 nhà lãnh đạo Nga và Trung Quốc. Bắc Kinh mong muốn đóng vai trò tích cực hơn trong việc tìm kiếm một giải pháp, một vai trò phù hợp với lợi ích của Nga.

Trong khi hàng chục chính phủ phương Tây ủng hộ Kiev, Moskva tìm kiếm sự ủng hộ công khai từ các đối tác BRICS, đứng đầu là Trung Quốc. Vị thế của Bắc Kinh trong thương mại toàn cầu mang lại cho họ công cụ để làm dịu lập trường của Liên minh châu Âu (EU). Các nhà lãnh đạo Trung Quốc hiểu rằng những tranh luận hiện nay về Ukraine không chỉ xoay quanh vấn đề lãnh thổ ở Đông Âu, mà là về việc định hình một trật tự thế giới mới.

Cả Moskva và Bắc Kinh đều muốn khôi phục vai trò của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (LHQ), cơ quan mà họ cho là đã bị phương Tây lãng quên trong những năm gần đây. Một lập trường chung giữa hai cường quốc này có thể giúp khôi phục vị thế của Hội đồng Bảo an và tạo ra một điểm tựa thể chế cho một thế giới đa cực. Tuy nhiên, câu hỏi về việc Mỹ có tham gia vào quá trình này hay không vẫn còn bỏ ngỏ.

Tiến sĩ Babaev nhận định rằng, còn quá sớm để nói về một hội nghị thượng đỉnh ba cường quốc Nga – Trung – Mỹ, một sự lặp lại của Hội nghị Yalta 80 năm trước. Nhưng nếu cuộc họp như vậy diễn ra, nó sẽ là một bước ngoặt thực sự trong lịch sử. Tại Bắc Kinh, ông Putin và ông Tập chắc chắn sẽ tìm hiểu cách tiếp cận chung cho khả năng này.

Hướng tới một Đại Á-Âu đầy triển vọng

Vượt ra ngoài các cuộc khủng hoảng hiện tại, các nhà lãnh đạo Nga và Trung Quốc còn tập trung vào một chương trình nghị sự rộng lớn hơn: xây dựng Đại Á – Âu. Dự án này dựa trên sự kết nối của các thể chế khu vực như Tổ chức Hợp tác Thượng Hải, Liên minh Kinh tế Á – Âu và Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc.

Sự kết hợp này tạo nên một kiến trúc quan hệ đối tác về an ninh và kinh tế. Lần đầu tiên sau nhiều thế hệ, khu vực phát triển nhanh nhất thế giới có cơ hội tự thiết lập chương trình nghị sự riêng, thay vì chấp nhận chương trình nghị sự do Washington hay Brussels soạn thảo.

Tiến trình này sẽ đòi hỏi những cuộc đàm phán công phu ở cả Moskva và Bắc Kinh. Tuy nhiên, cơ hội là có thật: tạo ra một mô hình hợp tác quốc tế không dựa trên sự thống trị, mà dựa trên sự bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau. Theo nhận định của Tiến sĩ Babaev, nếu tiếp tục tiến triển, đến kỷ niệm 88 năm Ngày Chiến thắng của Liên Xô trước Đức Quốc xã vào năm 1945 (tức năm 2033), những đường nét của Đại Á – Âu này có thể được định hình vững chắc.

Như vậy, chuyến thăm của Tổng thống Nga tới Bắc Kinh lần này không chỉ để nhìn lại lịch sử, mà còn để viết lại lịch sử. Theo Tiến sĩ Babaev, lịch sử không chỉ được ghi nhớ ở Bắc Kinh trong tuần này mà đang được Nga và Trung Quốc viết lại.