Nga, Thổ Nhĩ Kỳ thảo luận kế hoạch mở hành lang xuất khẩu ngũ cốc từ Ukraine
Ngày 31/5, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu thông báo Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov sẽ thăm Ankara vào tuần tới và thảo luận việc mở một hành lang an ninh ở Biển Đen để phục vụ hoạt động xuất khẩu ngũ cốc từ Ukraine.
Ngũ cốc sau khi được thu hoạch tại một nông trang ở vùng Odessa, Ukraine, ngày 22/5/2022. Ảnh: AFP/TTXVN
Phát biểu với báo giới, ông Cavusoglu nêu rõ: “Ngoại trưởng Lavrov sẽ tới Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 8/6 tới để thảo luận việc mở một hành lang an ninh ở Biển Đen, trong đó có vấn đề vận chuyển ngũ cốc ở khu vực này. Ngoại trưởng Cavusoglu khẳng định đây là vấn đề quan trọng nhất, và cho biết Thổ Nhĩ Kỳ có kế hoạch thành lập một trung tâm ở thành phố Istanbul để giám sát hành lang biển. Ông Lavrov sẽ được một phái đoàn quân sự tháp tùng trong chuyến thăm sắp tới.
Thông báo trên được đưa ra một ngày sau khi Tổng thống Nga Vladimir Putin có cuộc điện đàm với người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan, trong đó ông Putin tuyên bố Moskva sẵn sàng tạo điều kiện cho việc vận chuyển hàng hóa bằng đường biển, bao gồm ngũ cốc từ các cảng của Ukraine.
Hồi tháng 3 vừa qua, Thổ Nhĩ Kỳ cảnh báo sẽ không cho bất kỳ tàu chiến nào đi qua 2 eo biển chiến lược Bosphorus và Dardanelles của mình. Theo Công ước Montreux năm 1936, Thổ Nhĩ Kỳ được quyền kiểm soát 2 eo biển Bosphorus và Dardanelles, đồng thời có thể hạn chế tàu chiến qua lại trong thời chiến hoặc nếu bị đe dọa. Hiện tại, Ankara đã cấm cả tàu quân sự Nga và Ukraine đi qua các eo biển này để vào Biển Đen.
Video đang HOT
Sau khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine và phương Tây áp đặt các lệnh trừng phạt chống Nga, nguồn cung lúa mì và nhiều mặt hàng khác xuất khẩu từ hai nước này đã bị gián đoạn. Hàng chục tàu container cùng với lúa mì, dầu hướng dương và nhiều loại thực phẩm khác cũng như phân bón mắc kẹt tại nhiều cảng của Ukraine. Trước tình hình này, giới chuyên gia cảnh báo nguy cơ thực phẩm thiếu hụt và nạn đói xảy ra trên khắp thế giới. Trước khi xung đột nổ ra, Nga và Ukraine cung cấp tổng cộng 30% lượng lúa mì trên toàn cầu.
Tại sao Odessa lại quan trọng với cả Ukraine và Nga?
Odessa là cảng biển lớn nhất ở Ukraine, tuyến giao thương huyết mạch kết nối nước này với kinh tế toàn cầu.
Nhiều tuyến tường bao tải cát được dựng lên ở khu trung tâm Odessa. Ảnh: Getty Images
Đường phố ở Odessa lại hối hả, nhưng lần này là do các đợt tấn công bằng tên lửa thi thoảng dội xuống, phá vỡ nhịp sống thường nhật của thành phố. Các tòa nhà ốp đá lộng lẫy thuộc khu trung tâm lịch sử giờ được gia cố thêm bao tải cát. Hầu như chẳng còn ai lui tới những bãi biển trên Biển Đen, khu vực hiện được rải thủy lôi dày đặc. Lệnh giới nghiêm được áp đặt sau 10 giờ tối, khiến gần 500.000 dân trong thành phố phải ở trong nhà.
Ở thời điểm hiện tại, Odesssa có được chút êm ả. Nga giảm tham vọng trong chiến lược quân sự ở Ukraine, tập trung vào mục tiêu ở khu vực Donbass miền đông. Nhưng điều tội tệ hơn có thể vẫn còn ở phía trước. Odessa có tầm quan trọng rất lớn về chiến thuật, kinh tế và biểu tượng. Cảng Odessa giữ vai trò quyết định giúp xử lý khủng hoảng lương thực ngày một lộ rõ trên phạm vi toàn cầu. Vậy tại sao Odessa lại thiết yếu với cả Nga và Ukraine?
Được mệnh danh là "hòn ngọc Biển Đen", thành phố cảng lớn thứ ba tại Ukraine này từng là được coi là "vương miện" của đế chế Nga. Odessa được thành lập vào năm 1794, theo sắc lệnh của Nữ hoàng Catherine Đại đế và nhanh chóng trở thành trung tâm thương mại của Nga.
Tầm quan trọng lịch sử của Odessa có thể chính là nhân tố giúp thành phố tránh được các đợt tấn công tồi tệ nhất từ Nga, khắc hẳn với số phận của Mariupol, cảng biển lớn nhất ở Biển Azov, cách Odessa 500 km về phía đông. Như nhiều khu vực khác ở miền đông, Odessa có cộng đồng người nói tiếng Nga chiếm đa số.
Odessa cũng rất quan trọng về mặt kinh tế. Bốn cảng biển lớn dọc Biển Đen gồm Odessa, Pivdennyi, Chornomorsk và Mykolaiv chuyên chở 70% sản lượng hàng xuất khẩu của Ukraine. Trong đó, Pivdennyi và Chornomorsk đã bị đóng cửa. Việc Nga phong tỏa Biển Đen cùng với hoạt động rải thủy lôi phòng thủ của Ukraine khiến mọi hoạt động vận tải biển ở những khu vực này bị đình trệ, trong đó có xuất khẩu lúa mỳ - mặt hàng Ukraine đứng thứ năm thế giới về xuất khẩu.
Chính điều này là một tác nhân đẩy giá lúa mỳ trên thị trường thế giới tăng 50% kể từ đầu năm. Giới chức phương Tây cáo buộc Nga sử dụng đòn phong tỏa này để "đe dọa" thế giới, lấy khan hiếm thị trường làm lá bài mặc cả giữa bỏ cấm vận chống Moskva với dỡ phong tỏa cảng biển ở Ukraine.
Về phần mình, Moskva khẳng định giá lương thực tăng cao hiện nay là do hệ quả của lệnh trừng phạt phương Tây dựng lên chống Nga. Phát biểu trước báo giới ngày 23/5, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov nói rằng chính trừng phạt chống Nga là nguyên nhân gốc rễ gây ra nguy cơ khủng hoảng lương thực toàn cầu.
Sức ép mở cửa trở lại hoạt động các cảng biển trên Biển Đen sẽ ngày một lớn. Nông dân Ukraine bước vào vụ gieo hạt mới khoảng một tháng trước, nhưng thách thức nằm ở chỗ quốc gia này không còn đủ kho chứa. Theo học giả Slawomir Matuszak thuộc Trung tâm Nghiên cứu Đông Âu có trụ sở ở Warsaw, Ba Lan, vụ mùa tới tạo thêm cho Ukraine 30 triệu tấn lương thực xuất khẩu, chưa kể hơn 20 triệu tấn khác đang ùn ứ trong các kho chứa silo.
30 triệu tấn lương thực này lớn hơn gấp 50 lần lượng hàng Ukraine xuất đi trong tháng 4 vừa qua. Giải pháp vận tải xuất khẩu thay thế bằng đường sắt và đường bộ chỉ có thể xử lý một phần nhỏ lượng hàng tồn kho, với mức chi phí đắt đỏ hơn so với vận tải bằng đường biển. Giới lãnh đạo thế giới rốt ráo tìm kiếm cách thức giúp giải phóng xuất khẩu ngũ cốc cho Ukraine, nhưng đến giờ vẫn chưa thành công.
Ở thời điểm hiện tại, Nga dồn nỗ lực quân sự vào vùng Donbass. Nhưng trước đó, quân Nga cũng đã dập tắt kháng cự của Ukraine ở Mariupol.
Một trong những cách Nga có thể triển khai là tiến quân về phía tây qua ngả Mykolaiv, để từ Odessa tiến đến Transnistria, một khu vực có thiên hướng ly khai thân Nga ở Moldova.
Các đòn tấn công tên lửa của Nga dội xuống Odessa chủ yếu nhằm đánh sập hạ tầng của thành phố, trong đó có khu vực sân bay và cây cầu Zatoka - cầu đường sắt huyết mạch đối với hoạt động giao thương giữa Ukraine với Romania và Bulgaria.
Odessa hiện vẫn trụ vững trước các đòn đánh từ Nga, chiếm giữ thành phố này có thể là phần công việc khó khăn nhất trong chiến dịch quân sự của Nga. Số phận của Odessa ra sao sẽ có tác động lan tỏa vượt khỏi biên giới Ukraine.
Thổ Nhĩ Kỳ đề xuất đăng cai vòng đàm phán mới giữa Nga và Ukraine, đại diện LHQ có thể tham gia Ngày 30/5, Thổ Nhĩ Kỳ đã đề xuất đứng ra đăng cai vòng đàm phán hòa bình mới giữa Nga và Ukraine nhằm tiến tới chấm dứt cuộc xung đột hiện nay. Hai phái đoàn Nga và Ukraine tại vòng đàm phán trực tiếp đầu tiên giữa hai nước ở Thổ Nhĩ Kỳ hồi tháng 3/2022. Ảnh: RT Theo hãng tin RT (Nga),...