Nga tăng cường quan hệ với Pakistan, mở rộng ảnh hưởng tại Nam Á

Moskva coi Pakistan là một đối tác khu vực Nam Á đầy triển vọng và đã xúc tiến hợp tác trong lĩnh vực an ninh và thương mại.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (bên phải) và Thủ tướng Pakistan Shehbaz Sharif (bên trái) tham dự một cuộc họp bên lề hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) tại Astana, Kazakhstan. Ảnh: Sputnik

Quan hệ Nga – Pakistan đã trở thành tâm điểm chú ý trong những tháng gần đây với hàng loạt chuyến thăm của các đoàn đại biểu cấp cao, ký kết nhiều thỏa thuận hợp tác, các giao dịch thương mại và thậm chí là diễn tập chống khủng bố chung. Những diễn biến này cho thấy Moskva đang ngày càng coi Pakistan là một đối tác tiềm năng tại Nam Á.

Đầu tháng này, Đại sứ Nga tại Pakistan Albert Khorev tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn với hãng thông tấn TASS rằng Điện Kremlin chia sẻ mối lo ngại của Islamabad về sự gia tăng hoạt động khủng bố.

Đây là vấn đề gây căng thẳng giữa Pakistan và Ấn Độ – đối tác chính của Nga trong khu vực. Ông Khorev khẳng định Nga ủng hộ mạnh mẽ quyết tâm của Pakistan trong cuộc chiến chống khủng bố, đồng thời cam kết tăng cường hợp tác với cả Islamabad và nước láng giềng Afghanistan để đối phó với những thách thức an ninh ngày càng gia tăng.

Đại sứ Khorev nhấn mạnh sự hợp tác hiệu quả giữa Nga và Pakistan trong lĩnh vực chống khủng bố, đặc biệt là các cuộc tham vấn cấp thứ trưởng ngoại giao. Các cuộc đối thoại cấp cao này đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy nỗ lực chung chống lại chủ nghĩa khủng bố.

Bên cạnh hợp tác an ninh, hai nước cũng đang đẩy nhanh tiến độ thực hiện các thỏa thuận kinh tế quan trọng. Theo tuyên bố mới đây của Bộ Giao thông vận tải Nga, hoạt động vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt giữa hai nước dự kiến bắt đầu vào tháng 3/2025.

Thỏa thuận này được ký kết tại Diễn đàn kinh tế Caspi lần thứ ba tổ chức ở Tehran, trong đó Nga và Pakistan cam kết thiết lập tuyến giao thông kết nối hai nước qua lãnh thổ Iran. Tuyến đường này sẽ là phần mở rộng của Hành lang vận tải Bắc – Nam (INSTC), dự án mà Nga đang phát triển cùng với Iran và Ấn Độ nhằm thay thế các tuyến thương mại truyền thống như kênh đào Suez.

Những thách thức chính trị nội bộ của Pakistan

Mặc dù quan hệ Nga – Pakistan đang phát triển tích cực, Moskva vẫn nhận thức rõ những thách thức chính trị, kinh tế và an ninh nội bộ của Islamabad. Cuộc tổng tuyển cử tại Pakistan vào tháng 2/2024 là sự kiện chính trị quan trọng nhất của nước này, với ba đảng lớn tranh cử: Liên đoàn Hồi giáo Pakistan (PML-N), Đảng Nhân dân Pakistan (PPP) và Phong trào Công lý Pakistan (PTI) của cựu Thủ tướng Imran Khan. Trong khi PML-N và PPP nhận được sự ủng hộ từ giới quân sự, PTI và ông Khan lại gặp nhiều khó khăn khi lãnh đạo của họ bị bắt giữ và đối mặt với các cáo buộc tham nhũng.

Bất chấp những nỗ lực của phe đối lập, liên minh PML-N và PPP vẫn giành được quyền kiểm soát chính phủ nhờ vào các thỏa thuận liên minh và phân bổ ghế cho phụ nữ, các nhóm thiểu số tôn giáo. Điều này khiến phe đối lập không công nhận kết quả bầu cử, cáo buộc chính quyền gian lận và thông đồng với quân đội.

Tình trạng đối đầu giữa chính phủ và những người ủng hộ ông Khan đã dẫn đến các cuộc biểu tình bạo lực vào cuối năm 2024. Sau khi kêu gọi biểu tình, Khan và các lãnh đạo đảng đã rút lui, khiến nhiều người biểu tình cảm thấy thất vọng. Tuy nhiên, Imran Khan vẫn duy trì ảnh hưởng chính trị từ trong tù, tuyên bố sẽ phát động một phong trào phản đối mới sau tháng Ramadan để “khôi phục dân chủ” tại Pakistan.

Kinh tế Pakistan: Ổn định nhưng chưa bền vững

Người dân mua sắm tại một chợ ở Pakistan. Ảnh: AFP/TTXVN

Dù đối mặt với nhiều thách thức, nền kinh tế Pakistan đã có dấu hiệu ổn định trong năm 2024, với mức thâm hụt ngân sách, nợ công và lạm phát giảm. Sự ổn định này phần lớn nhờ vào chương trình hỗ trợ của Quỹ Tiền tệ Quốc tế ( IMF ). Vào tháng 7/2024, IMF đã thông qua gói cứu trợ 7 tỷ USD cho Pakistan với điều kiện nước này tiếp tục thực hiện cải cách kinh tế, bao gồm cải thiện hệ thống thuế và cắt giảm trợ cấp năng lượng.

Tuy nhiên, việc phụ thuộc vào IMF đặt ra hai vấn đề lớn. Thứ nhất, Pakistan vẫn chưa có giải pháp thay thế nguồn vốn bên ngoài. Thứ hai, các điều kiện của IMF, như cắt giảm ngân sách và tăng thuế có thể khiến đời sống người dân thêm khó khăn, gia tăng căng thẳng xã hội .

Trong năm 2024, chính phủ Pakistan đặc biệt lo ngại về tình trạng gia tăng hoạt động khủng bố tại các tỉnh Khyber Pakhtunkhwa và Balochistan. Islamabad cáo buộc chính quyền Afghanistan không hợp tác trong việc trấn áp tổ chức Tehreek-e-Taliban Pakistan (TTP). Trong khi đó, tại Balochistan, nhóm Quân đội Giải phóng Balochistan (BLA) tiếp tục tấn công các công nhân và kỹ sư Trung Quốc tham gia dự án Hành lang Kinh tế Trung Quốc – Pakistan (CPEC).

Để đối phó với các mối đe dọa này, vào tháng 6/2024, chính quyền Pakistan đã triển khai chiến dịch chống khủng bố mang tên “Quyết tâm ổn định”. Theo các quan chức quân sự, chiến dịch này không chỉ tập trung vào các cuộc tấn công quân sự mà còn hướng tới giải quyết tận gốc vấn đề khủng bố bằng các biện pháp dài hạn.

Trong bối cảnh đó, việc khôi phục các cuộc diễn tập chống khủng bố chung giữa Nga và Pakistan là một tín hiệu đáng chú ý. Điều này vừa giúp hai nước tăng cường hợp tác an ninh, vừa không ảnh hưởng đến lợi ích của các nước khác trong khu vực.

Triển vọng hợp tác Nga – Pakistan

Dù hợp tác an ninh giữa hai nước đã có những bước tiến đáng kể, lĩnh vực kinh tế vẫn còn nhiều khoảng trống. Tuy nhiên, với sự gia tăng các cuộc tiếp xúc cấp cao gần đây, cả hai bên đều đang tìm cách thiết lập nền tảng kinh tế vững chắc cho mối quan hệ song phương. Các thỏa thuận được ký kết tại kỳ họp lần thứ 9 của Ủy ban Liên chính phủ Nga – Pakistan về Thương mại, Kinh tế, Khoa học và Kỹ thuật năm ngoái, bao gồm năng lượng, phát triển công nghiệp, logistics, thương mại và giáo dục, mang đến hy vọng về một sự hợp tác sâu rộng hơn trong tương lai.

Câu hỏi quan trọng đặt ra là liệu những thỏa thuận này có thể chuyển thành các hợp đồng thương mại thực tế hay không. Nếu hai nước chỉ dừng lại ở tuyên bố thiện chí mà không có dự án cụ thể, mối quan hệ song phương sẽ khó đạt được bước đột phá. Ngược lại, nếu Moskva và Islamabad có thể triển khai các dự án hợp tác thực chất, điều đó sẽ đưa quan hệ Nga – Pakistan lên một tầm cao mới.