Nga phản ứng về quyết định đình chỉ hợp tác với IAEA của Iran

Sau khi các cơ sở hạt nhân bị tấn công, Iran đình chỉ hợp tác với IAEA. Nga gọi hành động của Iran là “dễ hiểu” và cáo buộc Mỹ-Israel gây ra hành động “bất đắc dĩ” từ Tehran.

Hình ảnh vệ tinh Maxar cho thấy cơ sở hạt nhân Fordow ngày 20/6/2025, trước khi Mỹ không kích các cơ sở hạt nhân của Iran. Ảnh: Insider/TTXVN

Theo hãng thông tấn TASS (Nga) ngày 26/6, Nga đã chính thức lên tiếng về quyết định gây sốc của Quốc hội Iran khi thông qua dự luật tạm thời đình chỉ hợp tác với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA). Đại diện thường trực của Nga tại Vienna, ông Mikhail Ulyanov, cho rằng đây là một diễn biến đã được dự đoán trước, là “tình huống duy nhất có thể xảy ra” sau các cuộc tấn công từ Mỹ và Israel vào các cơ sở hạt nhân của Iran – những nơi vốn đang được IAEA giám sát.

Về phần mình, người phát ngôn của Tổng thống Nga, ông Dmitry Peskov khi phát biểu tại một cuộc họp báo, nhấn mạnh rằng quyết định cắt đứt hợp tác của Iran là “hậu quả trực tiếp của cuộc tấn công vô cớ” vào các cơ sở hạt nhân, điều chưa từng có tiền lệ.

Trước đó, vào sáng sớm ngày 13/6, Israel đã phát động một chiến dịch quân sự nhằm vào Iran. Tehran đã trả đũa sau chưa đầy 24 giờ. Chín ngày sau đó, vào ngày 22/6, máy bay phản lực của Mỹ đã tham gia vào cuộc đối đầu, tấn công ba cơ sở hạt nhân của Iran. Đáp lại, Tehran đã tiến hành một cuộc tấn công bằng tên lửa vào căn cứ không quân Al Udeid của Mỹ ở Qatar.

Sau 11 ngày căng thẳng, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Israel và Iran đã đồng ý ngừng bắn hoàn toàn. Cả hai bên đều tuyên bố đã đạt được mục tiêu của mình: Israel nói đã hoàn thành chiến dịch, còn Iran khẳng định đã buộc Tel Aviv phải đơn phương dừng hành động tấn công.

Tuy nhiên, hậu quả của các cuộc tấn công vẫn còn đó. Quốc hội Iran đã quyết định đình chỉ hợp tác với IAEA và cấm các thanh tra viên của cơ quan này nhập cảnh, trừ khi an ninh của các cơ sở hạt nhân được đảm bảo. Lý do được Tehran đưa ra là IAEA đã không làm gì để ngăn chặn hoặc lên án các cuộc tấn công của Israel và Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của họ, mặc dù những địa điểm này đều nằm dưới sự giám sát và bảo vệ chính thức của tổ chức trên.

Phản ứng trước sự rạn nứt này, Điện Kremlin bày tỏ lo ngại sâu sắc. Ông Peskov lưu ý rằng việc IAEA không có bất kỳ hành động nào trước cuộc tấn công của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của Iran đã “ảnh hưởng nghiêm trọng đến danh tiếng của chính cơ quan này”.

Trong khi đó, Phó phái viên thường trực của Nga tại các tổ chức quốc tế ở Vienna, Roman Ustinov, đã phát biểu trên kênh truyền hình Rossiya-24, cáo buộc hành động của Mỹ và Israel đã làm suy yếu nghiêm trọng chế độ không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT). Ông cũng đặt câu hỏi về sự im lặng của IAEA, một tổ chức “uy tín và được kính trọng”, trước các sự kiện này, đồng thời cho rằng “hậu quả tiêu cực” của chúng vẫn chưa được đánh giá hết.

Khi được hỏi liệu Mỹ và Israel có đang tự làm suy yếu nỗ lực giám sát chương trình hạt nhân của Iran hay không, ông Ustinov đã trả lời thẳng thắn: “Hoàn toàn đúng”.

IAEA mất dấu vật liệu hạt nhân của Iran

Trong một diễn biến liên quan, Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi đã tiết lộ những thông tin đáng lo ngại. Ông cho biết cơ quan này đã mất dấu 400 kg urani làm giàu 60% của Iran sau khi các cuộc giao tranh nổ ra. Ông Grossi nhấn mạnh rằng vật liệu này “được lưu trữ ở đâu đó nhưng cơ quan này đã mất dấu”.

Bình luận về quyết định đình chỉ hợp tác của Iran, ông Grossi khẳng định vấn đề không phải là một sự “ưu ái” của Iran đối với IAEA mà là một “cam kết pháp lý” theo Hiệp ước NPT. Ông nhấn mạnh rằng các hoạt động của IAEA tại Iran phải được nối lại càng sớm càng tốt.

Về các cuộc tấn công vào các cơ sở hạt nhân, ông Grossi khẳng định “những hành động tấn công vào các địa điểm hạt nhân bị luật pháp quốc tế nghiêm cấm”. Ông cũng bác bỏ các cáo buộc cho rằng Iran đã sở hữu vũ khí hạt nhân, nói rằng “ngay cả khi Iran có các thành phần và vật liệu riêng biệt, chúng tôi không thể tuyên bố rằng họ sở hữu vũ khí hạt nhân”.