Nga – Iran sắp ký kết thỏa thuận nâng tầm quan hệ

Nga và Iran chuẩn bị ký kết thỏa thuận đối tác chiến lược toàn diện, mở ra triển vọng hợp tác sâu rộng trong an ninh mạng, công nghệ quân sự và thương mại.

Với kim ngạch dự kiến tăng 70% vào năm 2030, liên minh Moskva-Tehran được đán.h giá sẽ định hình lại cục diện chính trị khu vực.

Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian (phải) và Phó Thủ tướng phụ trách Giao thông vận tải của Nga Vitaly Savelyev tại cuộc gặp ở Tehran ngày 23/12/2024. Ảnh: IRNA/TTXVN

Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian dự kiến sẽ có chuyến thăm tới Moskva vào ngày 17/1/2025 để ký kết thỏa thuận đối tác chiến lược toàn diện với Nga. Thông tin này được một nguồn tin cấp cao trong Chính phủ Iran tiết lộ với báo Izvestia (Nga) ngày 28/12 và đã được Đại sứ quán Iran tại Moskva xác nhận.

Mặc dù người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov chưa chính thức xác nhận ngày cụ thể của chuyến thăm, ông cho biết Nga sẽ thông báo về lịch trình vào thời điểm thích hợp. Trước đó, vào ngày 23/12, phái đoàn chính phủ Nga do hai Phó Thủ tướng Vitaly Savelyev và Alexei Overchuk dẫn đầu đã thăm Tehran và chuyển lời mời chính thức tới Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian.

Theo các nguồn tin ngoại giao, hiệp ước đối tác chiến lược này đã được chuẩn bị từ nhiều năm trước và dự kiến được ký kết vào mùa hè năm nay. Tuy nhiên, kế hoạch đã bị hoãn lại do Tổng thống Iran Ebrahim Raisi bất ngờ thiệ.t mạn.g trong một vụ ta.i nạ.n máy bay. Ban đầu có những đồn đoán rằng chính phủ cải cách của Tổng thống Pezeshkian có thể sẽ tránh ký kết thỏa thuận này – vốn được xây dựng dưới thời chính quyền bảo thủ Raisi. Tuy nhiên, thực tế cho thấy Moskva vẫn giữ vị trí then chốt trong chính sách đối ngoại của Tehran.

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nhận định thỏa thuận mới sẽ là “nhân tố quan trọng trong việc tăng cường quan hệ Nga – Iran”, thể hiện mong muốn hợp tác chặt chẽ hơn giữa hai bên trong lĩnh vực quốc phòng, tương tác vì lợi ích hòa bình và an ninh ở cấp khu vực và toàn cầu. Hiện tại, quan hệ song phương giữa Nga và Iran đang được điều chỉnh bởi Hiệp ước năm 2001 về các nguyên tắc cơ bản của quan hệ và hợp tác.

Nhà phân tích người Nga về Trung Đông Leonid Tsukanov đán.h giá: “Thỏa thuận đối tác chiến lược toàn diện sẽ nâng quan hệ Nga – Iran lên tầm cao mới về chất. Việc ký kết thể hiện tầm quan trọng và sự sẵn sàng tăng cường hợp tác trong mọi lĩnh vực, bao gồm các lĩnh vực nhạy cảm như an ninh mạng và công nghệ quân sự”.

Trong những năm gần đây, quan hệ Nga – Iran đã đạt được nhiều bước tiến quan trọng. Moskva ủng hộ Tehran gia nhập BRICS và SCO (Tổ chức Hợp tác Thượng Hải). Vào tháng 12/2024, Iran đã ký hiệp định thương mại tự do toàn diện với Liên minh Kinh tế Á-Âu (EAEU), dự kiến có hiệu lực năm 2025.

Về thương mại song phương, trong 9 tháng đầu năm 2024, kim ngạch Nga – Iran đạt 3,3 tỷ USD, tăng 14,7%. Năm 2023, kim ngạch song phương đã đạt mức kỷ lục 5 tỷ USD.

Chính phủ Nga kỳ vọng sau khi hiệp định FTA với EAEU có hiệu lực, thương mại song phương sẽ tăng 27% vào năm 2025 và gần 70% vào năm 2030.

Farhad Ibragimov, chuyên gia tại Trung tâm Nghiên cứu Trung Đông và giảng viên Khoa Kinh tế Đại học Hữu nghị nhân dân Nga nhấn mạnh: “Hợp tác chống lại các lệnh trừng phạt và áp lực chính trị, đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân mới, phát triển và củng cố chủ quyền công nghệ vẫn là những lĩnh vực quan trọng”. Ông Ibragimo cũng cho rằng hai bên cần đặt trọng tâm vào hợp tác kinh tế và các dự án đầu tư, thúc đẩy doanh nghiệp hai nước mở rộng thị trường.

Theo chuyên gia Tsukanov, Moskva và Tehran có quan điểm tương đồng về tình hình chính trị-quân sự ở Trung Đông, với các thách thức chung như mối đ.e dọ.a khủng bố và bất ổn khu vực góp phần thúc đẩy quan hệ đối tác. Tuy nhiên, Iran vẫn duy trì chính sách đối ngoại độc lập, không tham gia các liên minh chính thức mà chỉ thiết lập quan hệ chặt chẽ với các nước thân thiện.

Về vấn đề Ukraine, Iran ủng hộ lập trường của Nga và kêu gọi giải quyết xung đột thông qua đối thoại hòa bình. Bộ Ngoại giao Iran khẳng định một trong những nguyên nhân khiến khủng hoảng trầm trọng hơn là sự can thiệp của phương Tây.