Nga bắt đầu dừng tham gia thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen, cam kết tiếp tục đối thoại

Ngày 30/10, Trung tâm điều phối chung (JCC) việc thực hiện thỏa thuận ngũ cốc trên Biển Đen thông báo Nga đã tạm dừng tham gia vào hoạt động của nhóm này nhưng cam kết tiếp tục đối thoại cùng các phái đoàn của Liên hợp quốc và Thổ Nhĩ Kỳ về các vấn đề liên quan.

Tàu chở ngũ cốc của Ukraine đi qua Eo biển Bosphorus ở Istanbul , Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 7/8/2022. Ảnh tư liệu: AFP/ TTXVN

Thông báo của JCC xác nhận phái đoàn của LB Nga đã thông tin về việc dừng tham gia triển khai các hoạt động của thỏa thuận, bao gồm cả việc giám sát chung trong JCC, trong một khoảng thời gian không xác định. Trước đó cùng ngày, Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ cho biết việc giám sát hoạt động vận chuyển ngũ cốc Ukraine sẽ được duy trì trong các ngày 30-31/10 tại Istanbul. JCC cũng đã tiến hành giám sát 11 tàu vận chuyển hàng hóa trong ngày 30/10 trước khi đưa ra thông báo về quyết định của Nga.

Trong khi đó, Bộ Cơ sở hạ tầng của Ukraine cho biết trên thực tế, lộ trình di chuyển của 218 tàu liên quan đến thỏa thuận ngũ cốc đã bị ảnh hưởng. Trong bài đăng trên Telegram, bộ trên cho biết do phía Ukraine chưa được sự cho cho phép của JCC để đi qua hành lang an toàn và thực hiện kiểm tra nên có khoảng 218 tàu đã bị phong tỏa tại chỗ, trong đó có 101 tàu trống đang chờ kiểm tra để cập cảng Ukraine, 22 tàu đang đợi rời cảng, 95 tàu đã có hàng đang chờ kiểm định để lên đường vận chuyển.

Thỏa thuận có tên gọi là Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen được Nga và Ukraine ký kết hồi tháng 7 dưới sự trung gian của Liên hợp quốc và Thổ Nhĩ Kỳ để nối lại việc xuất khẩu lương thực của Ukraine, cũng như phân bón của Nga ra thị trường quốc tế. Từ khi thỏa thuận được triển khai, hơn 9 tấn ngũ cốc Ukraine đã được xuất khẩu. Dự kiến, thỏa thuận sẽ được tự động gia hạn vào ngày 19/11 tới nếu không có bên nào phản đối. Tuy nhiên, ngày 29/10, Bộ Quốc phòng Nga thông báo Moskva đã quyết định đình chỉ việc tham gia thỏa thuận sau cuộc tấn công nhằm vào các tàu Nga tại bán đảo Crimea. Phó Đại diện thường trực của Nga tại LHQ Dmitry Polyanskiy cho biết nước này đã đề nghị họp Hội đồng Bảo an vào ngày 31/10 để thảo luận về cáo buộc Ukraine sử dụng phương tiện không người lái tấn công tàu và hạ tầng Hạm đội Biển Đen tại bán đảo Crimea, khiến Moskva đưa ra quyết định ngừng tham gia thỏa thuận ngũ cốc.

Hiện các bên còn lại trong thỏa thuận đang tìm cách để tạo điều kiện cho 16 tàu hàng có thể lưu thông an toàn trong ngày 31/10. Trong ngày 30/10, không có tàu nào lưu thông trong hàng lang an toàn hàng hải được vạch ra theo thỏa thuận. LHQ cho biết đã nhất trí với Thổ Nhĩ Kỳ và Ukraine về một kế hoạch di chuyển cho 16 tàu trong ngày 31/10, trong đó có 12 tàu rời cảng và 4 tàu cập cảng. Theo LHQ, các quan chức Nga trong JCC đã được thông báo về kế hoạch trên, cùng với dự định giám sát 40 tàu rời càng trong ngày 31/10, lưu ý rằng tất cả các bên phối hợp trong quyền hạn cho phép để đảm bảo an toàn cho các tàu thương mại qua tuyến đã định.

Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres đã hoãn chuyến công tác nước ngoài để ở lại tìm cách khôi phục thỏa thuận. Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar đang liên lạc với những người đồng cấp Nga và Ukraine để nỗ lực tìm cách cứu vãn thỏa thuận. Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và Liên minh châu Âu (EU) kêu gọi Nga xem xét lại quyết định.

Ngay sau các thông tin trên, giá lúa mì giao kỳ hạn tại Chicago đã tăng hơn 5%. Theo đó, giá lúa mì trên sàn giao dịch CBOT tăng 5,8% lên hơn 8 USD/giạ (25,4 kg) trong khi đó giá ngô cũng tăng 2,3% lên hơn 6 USD/giạ (25,4kg).