Nét xưa ở làng cổ ven đô Triều Khúc

Làng Triều Khúc (Thanh Trì, Hà Nội) nằm giữa hai triền sông Tô Lịch và sông Nhuệ, cho đến nay vẫn mang sắc thái đậm nét của một làng cổ ven đô với mái đình, mái chùa, cây đa, giếng nước.

Làng Triều Khúc vốn có tên nôm là Kẻ Đơ, lại lừng danh kinh kỳ với nghề làm nón quai thao nên được gọi là làng Đơ Thao. Ngoài ra, làng còn nổi tiếng bởi nghề thêu may các đồ thờ tự như lọng, tàn, trướng, y môn, tán tía.Tương truyền vào khoảng năm 779-780, khi Phùng Hưng đem quân đóng đại bản doanh ở làng Triều Khúc, nơi đây vẫn còn là một vùng đất rừng rậm hoang vu. Vì tin tưởng theo sự lãnh đạo của ngài, dân làng đã di chuyển từ vùng đất khác lên theo, hỗ trợ binh lính đánh giặc. Cuộc kháng chiến của Phùng Hưng giành thắng lợi, quân lính rời đi nhưng người dân vẫn còn ở lại, từ đó lập ra làng Triều Khúc ngày nay.

Tương truyền nghề này do một người họ Vũ truyền dạy nên ông được đặt ban thờ tại đình Lớn bên cạnh bài vị Thành hoàng Phùng Hưng. Hằng năm, dân làng tổ chức lễ hội tại đình Lớn để tưởng nhớ công ơn của Tổ nghề và múa rồng diễn lại chiến thắng oanh liệt của Bố Cái đại vương Phùng Hưng.

Quần thể di tích đình chùa làng Triều Khúc là điểm nhấn của làng cổ ven đô này.

Tuy nhiên, người ta biết đến Triều Khúc nhiều hơn cả qua “đĩ đánh bồng” – một điệu múa cổ do những cặp trai tơ đóng giả gái biểu diễn tại đình Lớn. Họ mặc áo tứ thân thướt tha, chít khăn mỏ quạ, má đánh phấn, môi tô son, tít mắt lá răm liếc nhau, miệng cười hé lộ những chiếc răng đen hạt na duyên dáng. Khi múa, chân họ nhún nhảy tiến lùi đều tăm tắp, tay nhịp nhàng vỗ trống bồng đeo trước bụng trông thật nhí nhảnh và yêu đời.

Ngoài những nét nổi bật về văn hoá phi vật thể, quần thể di tích đình chùa làng Triều Khúc cũng là điểm nhấn của làng cổ ven đô này. Đình Triều Khúc gồm có ngôi đình Lớn (tức đình Đại) và đền thờ Sắc (hay đình Trên) nằm cách xa nhau đến vài trăm bước.

Toàn bộ khuôn viên đình có quy mô khá đồ sộ. Sau khi trải qua nhiều đợt trùng tu và mở rộng, hiện nay các công trình chủ yếu mang phong cách nghệ thuật kiến trúc của thời Nguyễn với những mảng chạm khắc đặc trưng và rất cầu kỳ.

Nhà Thuỷ tạ ven hồ làng Triều Khúc nơi người dân thường đứng câu cá và đón gió.

Tiền đình 3 gian của đền Sắc trông sang nhà Thủy tạ ven hồ nước rộng hình vuông ở hướng Tây Nam. Hồ nước này có thế đất mang hình dáng một con rùa, quanh năm nước trong xanh dịu mát. Nhà thuỷ tạ với 5 gian 2 dĩ, xây không cửa rất hợp để câu cá và đón gió. Sân giữa Thủy tạ và đền nay trở thành đường phố.

Mé bên phải hồ là ngôi chùa làng khá lớn cùng với miếu thờ Tam giáo đồng lưu và nhà thờ Mẫu làm thành một quần thể di tích. Chùa Triều Khúc được xây dựng theo trục trung tâm quay về hướng Nam, nhìn một cách tổng thể, là công trình đồ sộ và bề thế. Hệ thống kiến trúc chùa bao gồm nhiều lớp: Cổng tam quan, lư hương, thượng điện, hai dãy nhà tả vu, hữu vu, nhà thờ Tổ, nhà thờ Mẫu và tăng phòng.

Kiến trúc của quần thể di tích đình đền chùa làng Triều Khúc là sự kết hợp tinh tế giữa các loại vật liệu gạch , gỗ và đá. Một số chi tiết trên hệ thống kiến trúc được kết hợp gạch gốm và các vật liệu tạo màu khác, nhằm tô điểm nhẹ nhàng cho công trình nổi bật với tương quan chung của đình, chùa, nhà Thuỷ tạ trong cảnh quan ngôi làng cổ.

Không gian bao quanh nơi đây vẫn được bảo tồn nguyên vẹn với những gốc đa cổ thụ tỏa rợp khoảng sân rộng và giếng nước đầu làng trong veo. Đường làng nay tuy đã tráng bê-tông, nhưng vẫn giữ nét mềm mại bởi những ngõ nhỏ, uốn khúc bao quanh những ngôi nhà gỗ lợp ngói cổ xưa nằm xen lẫn với những ngôi nhà mới được xây dựng, tạo nên một Triều Khúc vừa cổ kính vừa mang hơi thở cuộc sống thời đại.

Theo laodongthudo.vn