‘Nên tăng giới hạn tuổi tối thiểu mua thuốc lá’

Tiến sĩ Carrie Wade, giám đốc phụ trách chính sách giảm thiểu tác hại và nghiên cứu viên cao cấp tại Viện nghiên cứu R Street ở Washington, DC (Mỹ), đã tới Việt Nam để tìm hiểu về thực trạng hút thuốc lá nói chung và của giới trẻ nói riêng.

Vô tư nhả khói thuốc trong khuôn viên Bệnh viện Nhi Đồng 2 (TP.HCM) – Ảnh: DUYÊN PHAN

PV Tuổi Trẻ đã có cuộc trao đổi với bà Carrie Wade.

* Theo dữ liệu và nghiên cứu của bà cũng như từ các nghiên cứu khác bà nắm được, những ảnh hưởng nguy hiểm nhất của thuốc lá với thanh thiếu niên là gì?

- Tác động nguy hiểm nhất của các loại thuốc lá nói chung là những ảnh hưởng của nicotin lên sự phát triển của não và gây căng thẳng (stress).

Nicotin, giống như mọi hóa chất gây nghiện khác, sẽ gây tác động tiêu cực tới hệ thần kinh kiểm soát căng thẳng, khiến chúng ta mẫn cảm hơn trước những yếu tố gây căng thẳng nhỏ, dễ tổn thương hơn trước những khó khăn vì ta dễ bị bốc đồng hơn trong khả năng kiểm soát thần kinh.

Những ảnh hưởng này tác động mạnh hơn ở lứa tuổi thanh thiếu niên vì các khu vực trong não chịu trách nhiệm điều khiển những kiểm soát đó lại là một trong những phần cuối cùng sẽ được phát triển toàn diện ở giai đoạn trưởng thành.

* Về phương diện chính sách, bà có chia sẻ nào giúp các nhà quản lý Việt Nam kiểm soát thuốc lá phù hợp hơn trong việc ngăn ngừa thanh thiếu niên sử dụng sản phẩm này?

- Tăng giới hạn tuổi tối thiểu được mua thuốc lá sẽ đặt ra được rào cản lớn hơn, khiến các thanh thiếu niên khó mua thuốc lá hơn, ngăn được một bộ phận lớn trong xã hội tiếp cận các sản phẩm này.

Các nhà quản lý cũng nên thực thi chính sách xử phạt nghiêm khắc hơn với việc bán thuốc lá trái phép cho người vị thành niên. Ngoài ra, chúng ta cần có thêm các hình thức giáo dục sức khỏe cộng đồng được thiết kế phù hợp hơn nhắm tới thanh thiếu niên, đây là khu vực khó khăn nhưng khi làm đúng sẽ mang lại hiệu quả tích cực.

Ngoài việc có thể nâng mức giới hạn độ tuổi dùng thuốc lá, quảng cáo, phát thông điệp tuyên truyền về sức khỏe cộng đồng, tất cả những biện pháp này đều đã phát huy hiệu quả trong việc giảm nhu cầu dùng thuốc lá.

Tiến sĩ Carrie Wade – Ảnh: CONCORDIA

* Như bà biết, việc kiểm soát hoạt động bán thuốc lá qua mạng không đơn giản. Theo bà, làm cách nào để kiểm soát thị trường đó?

- Ở Mỹ việc bán hàng loại này trên mạng thực sự lại không phải vấn đề đáng lo. Là vì các hệ thống xác minh độ tuổi người mua hàng hoạt động khá tốt, và những người bán lẻ cũng rất quan tâm đến việc thực hiện đúng quy định của pháp luật.

Vấn đề đáng lo hơn lại là các thị trường bên thứ ba, giống như những người bán hàng trên e-Bay, họ rất có thể bán những sản phẩm bị giả và đây mới là yếu tố khó kiểm soát. E-Bay khó kiểm soát vấn đề đó. Nên hợp tác với các cơ quan thực thi pháp luật có lẽ là giải pháp tốt nhất.

* Việc điều trị các chứng nghiện ở thanh thiếu niên nói chung và thuốc lá nói riêng, có dễ hơn với người trưởng thành không và tại sao?

- Việc điều trị cai nghiện luôn khó khăn với mọi độ tuổi. Nhưng riêng với nicotin và hầu hết các loại ma túy, nếu một người tìm cách điều trị sớm, có thể cai được thì khả năng thành công sẽ cao hơn.

Bà Chelsea Boyd (thạc sĩ, nghiên cứu viên về chính sách giảm thiểu tác hại tại Viện nghiên cứu R Street ở Washington, DC, Mỹ):

Cần tập trung giúp đỡ người trẻ bỏ thuốc lá

Tác động nguy hiểm nhất của hút thuốc lá với thanh thiếu niên là khi việc đó trở thành một thói quen. Tôi không quá lo lắng về chuyện một số bạn trẻ hút thuốc một hoặc hai lần mỗi tháng khi dự tiệc hay sự kiện nào đó, nhưng tôi lo ngại nhiều hơn với trường hợp các bạn trẻ có quá nhiều nhân tố nguy cơ sẽ khiến họ thành con nghiện của thuốc lá như cha mẹ họ hút thuốc, bạn bè họ cũng hút, vị thế kinh tế xã hội yếu kém…

Như chúng ta biết, hầu hết các bệnh liên quan tới thuốc lá thường phát sinh sau một quá trình sử dụng. Việc ngăn người trẻ không dùng thử các sản phẩm này để không thành những con nghiện là đúng, song tôi nghĩ chúng ta cần tập trung hơn vào việc giúp đỡ bỏ thuốc với những người trẻ đã nghiện thuốc lá hoặc có nguy cơ cao chuyển từ việc thử cho biết thành người hút thuốc thường xuyên.

Đề nghị tăng thuế đối với thuốc lá

Bà Phan Thị Hải, Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá, cho biết còn nhiều khó khăn ảnh hưởng đến việc phòng chống tác hại thuốc lá. Thuế các loại thuốc lá phổ biến chỉ tương đương 36,7% giá bán lẻ tại Việt Nam, trong khi trung bình toàn cầu là 58,3%, càng thấp hơn so với khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (75%/giá bán lẻ).

“Để hạn chế tiêu dùng và tiếp cận sản phẩm thuốc lá, đặc biệt là ở học sinh, sinh viên, người có thu nhập thấp, đề nghị sửa đổi Luật thuế tiêu thụ đặc biệt trong đó tăng thuế đối với thuốc lá, góp phần đạt mục tiêu quốc gia về giảm tỉ lệ hút thuốc, giảm tỉ lệ mắc bệnh và tử vong do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá”- bà Hải đề xuất.Lan Anh