NATO làm gì khi Nga mở chiến dịch quân sự ở vùng Donbass của Ukraine?

Sau khi Nga phát lệnh tấn công vào Donbass, tình hình Ukraine trở nên khó lường. Sự leo thang đã đặt trọng tâm mới vào liên minh quân sự xuyên Đại Tây Dương NATO 73 năm tuổi.

Gần đây nhất vào năm 2019, NATO là một tổ chức rạn nứt. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron than vãn về “cái chết não” của NATO trong bối cảnh nước Mỹ do Trump lãnh đạo tập trung vào ngân sách hơn là tầm quan trọng địa chính trị.

NATO là gì?

Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương là một liên minh chính trị và quân sự của 30 quốc gia. NATO được thành lập vào năm 1949 để bảo vệ các thành viên chống lại Liên Xô, với 12 quốc gia ban đầu ký kết Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương tại Washington DC. Các quốc gia này là Mỹ, Canada, Anh, Bỉ, Đan Mạch, Pháp, Iceland, Ý, Luxembourg, Hà Lan, Na Uy và Bồ Đào Nha.

Các mục tiêu chính trị của NATO là “thúc đẩy các giá trị dân chủ”, “cho phép các thành viên tham vấn và hợp tác về các vấn đề liên quan đến quốc phòng và an ninh”, và “ngăn chặn xung đột”.

Tổ chức này cho biết họ “cam kết giải quyết hòa bình các tranh chấp”, nhưng nếu ngoại giao thất bại, tổ chức này sẽ sử dụng sức mạnh quân sự của mình “để thực hiện các hoạt động xử lý khủng hoảng”.

NATO có bốn nhóm chiến đấu quy mô tiểu đoàn đa quốc gia, hoặc khoảng 4.000 binh sĩ, dẫn đầu bởi Canada, Đức, Anh và Mỹ ở Latvia, Lithuania, Estonia và Ba Lan.

Lực lượng này đóng vai trò như một “kiềng ba chân” để lực lượng phản ứng mạnh 40.000 người của NATO nhanh chóng tiến vào và đưa thêm quân đội và vũ khí của Mỹ từ khắp Đại Tây Dương.

Tổng thống Ukraine Zelensky và Tổng thư ký NATO Stoltenberg.

Nato có những quốc gia nào, và họ tham gia vào ngày tháng năm nào?

Năm 1949: Bỉ, Canada, Đan Mạch, Pháp, Iceland, Ý, Luxembourg, Hà Lan, Na Uy, Bồ Đào Nha, Anh, Mỹ.

1952: Hy Lạp, Thổ Nhĩ Kỳ

Năm 1955: Đức

1982: Tây Ban Nha

1999: Cộng hòa Séc, Hungary, Ba Lan

2004: Bulgaria, Estonia, Latvia, Litva, Romania, Slovakia, Slovenia

2009: Albania, Croatia

2017: Montenegro

2020: Bắc Macedonia

Tại sao ông Putin coi NATO là một mối đe dọa?

Kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, NATO đã mở rộng về phía đông bằng cách tiếp nhận 14 quốc gia mới, bao gồm các quốc gia thuộc Hiệp ước Warsaw trước đây và ba quốc gia Baltic từng thuộc Liên bang Xô viết.

Nga coi đây là một sự xâm phạm đầy đe dọa đối với biên giới của mình và tiếp tục nói rằng đó là sự phản bội những lời hứa của phương Tây vào đầu những năm 1990 – điều mà NATO phủ nhận.

Ukraine không phải là thành viên NATO nhưng có lời hứa từ năm 2008 rằng cuối cùng sẽ tham gia.

Kể từ khi lật đổ một tổng thống thân Nga vào năm 2014, Ukraine đã trở nên gần gũi hơn về mặt chính trị với phương Tây, tổ chức các cuộc tập trận quân sự chung với NATO và nhận giao vũ khí.

Kiev và Washington coi đây là những động thái hợp pháp nhằm tăng cường khả năng phòng thủ của Ukraine sau khi Nga chiếm giữ khu vực này vào năm 2014 và hỗ trợ lực lượng ly khai ở miền đông Ukraine.

Ông Putin tin rằng mối quan hệ ngày càng tăng của Ukraine với liên minh có thể khiến nước này trở thành bệ phóng cho các tên lửa NATO nhắm vào Nga.

Ông cho rằng Nga cần vạch ra “lằn ranh đỏ” để ngăn chặn điều đó.

Trong bài phát biểu hôm thứ Hai đầu tuần, ông Putin nói: “Trong các tài liệu của NATO, đất nước chúng tôi bị chính thức và trực tiếp coi là mối đe dọa chính đối với an ninh Bắc Đại Tây Dương. Và Ukraine sẽ đóng vai trò là bàn đạp cho cuộc tấn công”.

Tuy nhiên, yêu cầu của ông về việc Ukraine từ bỏ mục tiêu dài hạn là gia nhập liên minh quân sự Đại Tây Dương đã bị Ukraine và NATO liên tục từ chối.

Điều gì xảy ra nếu một quốc gia NATO bị tấn công?

Điều khoản phòng thủ tập thể của hiệp ước thành lập NATO – Điều 5 của Hiệp ước Washington – là một điều khoản có nghĩa là một cuộc tấn công chống lại một thành viên được coi là một cuộc tấn công chống lại tất cả họ.

Đây là một phần cơ bản của NATO và tại sao nó nói rằng nó là một liên minh phòng thủ.

NATO nói rằng các hoạt động quân sự được thực hiện theo Điều 5 hoặc theo sự ủy quyền của Liên Hợp Quốc, một mình hoặc hợp tác với các quốc gia và tổ chức quốc tế khác.

Ukraine không phải là thành viên của NATO và liên minh không bị ràng buộc bởi hiệp ước để bảo vệ Kiev.

Tổng thống Mỹ Joe Biden tuyên bố sẽ không cử quân đội Mỹ hoặc đồng minh đến chiến đấu với Nga ở Ukraine. Tuy nhiên, Kiev là một đối tác thân thiết và được hứa hẹn là thành viên cuối cùng của liên minh.

NATO gồm 30 thành viên làm việc với Ukraine để hiện đại hóa các lực lượng vũ trang của mình.