Nâng tầm cho di tích miếu Ông – miếu Bà

Khoảng chục năm trước, dường như chỉ những ai hay qua lại trên dòng sông Ba Chẽ mới quan tâm đến 2 ngôi miếu nhỏ, được xây dựng thô, nằm đối xứng nhau bên đôi bờ sông Ba Chẽ, đó là miếu Ông – miếu Bà. Chỉ khi tuyến đường 29B nối từ cầu Ba Chẽ vào trung tâm huyện được hình thành năm 2012 thì việc tiếp cận 2 ngôi miếu này mới dễ dàng hơn, nhiều người quan tâm đến tham quan, thờ phụng tại miếu.

Di tích miếu Ông.

Năm 2013, miếu Ông – miếu Bà được thu thập tài liệu, hiện vật, nghiên cứu khoa học, hình thành lý lịch trích ngang cho di tích và được UBND tỉnh cấp bằng xếp hạng di tích. Năm 2014, từ nguồn lực của tỉnh và huyện Ba Chẽ, miếu Ông – miếu Bà được tôn tạo, phục dựng kiến trúc và lễ hội. Đây là nền tảng căn bản để di tích miếu Ông – miếu Bà của Ba Chẽ là di tích duy nhất của Quảng Ninh được Chính phủ cấp bằng di tích quốc gia đợt cuối tháng 10 vừa qua.

Giờ đây giá trị văn hóa, lịch sử của miếu Ông – miếu Bà đã được làm rõ. Là di tích có từ thời Trần, được tôn tạo và tồn tại qua nhiều giai đoạn lịch sử, kéo dài đến ngày nay… Miếu Ông – miếu Bà có tên cổ là Tam Trĩ linh từ, thờ Đức thánh phù Trần, tả tướng quân Lê Bá Đức. Ông có công phò 2 vua Trần Nhân Tông và Trần Thánh Tông cùng tướng quân Trần Quốc Tuấn xuôi dòng Ba Chẽ tạm lánh thời điểm khoảng năm 1285 để sau đó tính kế chống giặc Nguyên Mông dài lâu, giữ nguyên bờ cõi.

Hiện nay miếu Ông ngoài thờ Đức thánh phù Trần, tả tướng quân Lê Bá Đức còn phối thờ vua Trần Nhân Tông và Trần Thánh Tông; miếu Bà thờ mẫu Thượng Ngàn – bà chúa của rừng xanh. Lễ hội miếu Ông – miếu Bà được tổ chức vào ngày 1/3 âm lịch cũng được đánh giá đặc sắc, riêng có với lễ rước nước, tắm tượng, hội đua thuyền bằng chân…

Di tích miếu Bà.

Có thể thấy di tích miếu Ông – miếu Bà được tôn tạo, phục dựng, từng bước trở thành di tích cấp tỉnh, di tích cấp quốc gia, là niềm tự hào lớn của người dân Ba Chẽ, cho thấy một vùng đất và con người Ba Chẽ từ hàng trăm năm trước đã ghi những dấu ấn lịch sử. Từ chỗ chủ yếu dành cho những người đi lại trên sông Ba Chẽ, dân tộc Kinh đến thờ cúng cầu may thì nay miếu Ông – miếu Bà trở thành địa chỉ tín ngưỡng tâm linh linh thiêng của toàn thể người dân thuộc 10 dân tộc anh em trên địa bàn huyện Ba Chẽ.

Lễ hội miếu Ông – miếu Bà được tổ chức hàng năm vào ngày 1/3 âm lịch luôn là ngày hội lớn của anh em các dân tộc Ba Chẽ, đặc biệt cùng với người Kinh, bà con dân tộc Dao, dân tộc đông dân nhất của Ba Chẽ đã trở thành nòng cốt của các hoạt động lễ và hội…

Với di tích miếu Ông – miếu Bà, ngoài là điểm tín ngưỡng linh thiêng, huyện Ba Chẽ còn kỳ vọng hình thành tuyến du lịch tâm linh, sinh thái dọc theo dòng sông Ba Chẽ. Trong đó miếu Ông – miếu Bà là trung tâm nối với đảo nổi Nô Tôn Chuông cách đó 1km, Làng văn hóa dân tộc Dao Sơn Hải cách đó 4km, khu đất ngập nước Đồng Rui cách đó 4km với dải rừng ngập mặn xanh ngút ngàn, mũi Lòng Vàng thoai thoải bờ cát trắng và hệ động vật biển vô cùng phong phú.

Lễ rước nước di tích miếu Ông, miếu Bà. Ảnh Công Thành

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, huyện vẫn còn rất nhiều việc phải làm. Ước mơ về cây cầu vòm ngang sông, nối 2 điểm miếu Ông – miếu Bà được đặt ra ngay từ thời điểm phục dựng di tích song đến nay chưa thực hiện được. Việc bảo vệ cảnh quan dòng sông Ba Chẽ cũng như thảm thực vật núi rừng xung quanh 2 điểm di tích cần phải được quan tâm hơn, trong đó trước mắt vận động chủ rừng sản xuất trong khu vực hạn chế khai thác trắng, chuyển dần từ trồng rừng gỗ nhỏ sang rừng gỗ lớn, đồng thời về lâu dài, cần phải tính chuyện thu hồi lại diện tích rừng sản xuất và chuyển đổi thành rừng phòng hộ để duy trì cảnh quan.

Tiến độ hoàn thiện Làng văn hóa dân tộc Dao Sơn Hải cũng cần được đẩy mạnh, trở thành sản phẩm văn hóa, du lịch độc đáo của Ba Chẽ; khu vực đảo nổi Nô Tôn Chuông cũng cần được nhân rộng và phát triển hệ sinh thái rừng ngập mặn, cây gỗ bản địa thay vì trồng keo như hiện nay…

Thi bơi thuyền trải trong lễ hội miếu Ông – miếu Bà. Ảnh Công Thành

Ông Hà Ngọc Tùng, Trưởng Phòng VHTT huyện Ba Chẽ cho biết: Huyện Ba Chẽ đã lên kế hoạch tổ chức lễ đón bằng Di tích cấp Quốc gia cho Di tích miếu Ông – miếu Bà gắn với hoạt động lễ hội Trà hoa vàng lần 3 và lễ hội Bàn Vương lần thứ nhất vào ngày 26, 27/12 tới. Đây sẽ là lễ hội lớn, ý nghĩa và sôi động nhất trong năm của vùng đất và con người Ba Chẽ.