Mỹ phủ đầu yếu ớt, Nga phản đòn cứng rắn…

Mỹ thẳng thừng bác bỏ đề xuất của Nga về gia hạn New START, nhưng khẳng định Mỹ nghiêm túc trong kiểm soát vũ khí để giữ an toàn cho thế giới.

Đòn phủ đầu yếu ớt

Ngày 16/10, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đề xuất với Mỹ gia hạn Hiệp ước Cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (New START), vốn sẽ hết hạn vào tháng 2/2021, thêm 1 năm mà không có bất kỳ điều kiện nào. Tuy nhiên, ngay lập tức, Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Robert O’Brien đã bác bỏ đề nghị của Tổng thống Putin, đồng thời cho rằng cả 2 bên đều phải hạn chế số lượng đầu đạn hạt nhân trong suốt thời gian này.

Ông O’Brien nói: “Phản hồi hôm nay của Tổng thống Putin về việc gia hạn New START mà không giữ nguyên số đầu đạn hạt nhân là một đề nghị không khả thi”. Theo ông O’Brien, Mỹ đã đề xuất gia hạn New START thêm 1 năm để hai bên có thời gian kéo dài đàm phán tới sau thời điểm hiệp ước hết hiệu lực vào tháng 2/2021, qua đó hai cường quốc hạt nhân hàng đầu thế giới này phải “đóng băng” số lượng đầu đạn hạt nhân trong giai đoạn tạm thời này.

Tổng thống Nga Putin bất ngờ đề xuất gia hạn New START thêm 1 năm

Trong một tuyên bố trên Twitter, ông O’Brien nhấn mạnh: “Đề xuất trên (của Mỹ) sẽ là thắng lợi cho cả hai bên, và chúng tôi tin rằng phía Nga sẵn sàng chấp nhận đề xuất này khi tôi gặp người đồng cấp (Nga) tại Geneva. Mỹ nghiêm túc trong vấn đề kiểm soát vũ khí để giữ cho toàn thế giới được an toàn. Chúng tôi hy vọng Nga sẽ đánh giá lại lập trường của mình trước khi một cuộc chay đua vũ trang tốn kém xảy ra”.

Trước đó ngày 13/10, Nga đã phủ nhận những tuyên bố của Mỹ về việc Mỹ và Nga đã đạt được một “thỏa thuận về nguyên tắc” liên quan đến việc gia hạn New START, cũng như phủ nhận quan điểm cho rằng một thỏa thuận có thể sẽ được ký kết trước khi diễn ra cuộc bầu cử tổng thống Mỹ.

Phản ứng của Nga được đưa ra sau khi đặc phái viên của tổng thống Mỹ về kiểm soát vũ khí, ông Marshall Billingslea, bày tỏ tin tưởng “sẽ đạt được một thỏa thuận về nguyên tắc ở cấp cao nhất giữa hai chính phủ” về việc Mỹ gia hạn hiệp ước New START “trong một khoảng thời gian” với điều kiện Nga đồng ý hạn chế và “đóng băng” kho vũ khí của mình.

Một vụ phóng thử tên lửa đạn đạo xuyên lục địa của Nga

Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Ryabkov cũng phản đối những bình luận trên, nhấn mạnh rằng quan điểm của Mỹ về việc Nga giữ nguyên kho vũ khí hạt nhân như một phần của thỏa thuận gia hạn New START giữa hai nước là “không thể chấp nhận được”. Ông Ryabkov nói: “Nga không phản đối việc giữ nguyên này, nhưng Nga cần giải quyết các vấn đề ổn định chiến lược như một vấn đề tổng thể”.

Thêm vào đó, ông Ryabkov cũng nhấn mạnh Mỹ sẽ không thể đạt được một thỏa thuận về kiểm soát vũ khí chiến lược từ phía Moscow trước khi diễn ra cuộc bầu cử tổng thống sắp tới.

Nga phản đòn cứng rắn

Giữa lúc vẫn bất đồng với Mỹ về New START, Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu mới đây cho biết Nga sẽ triển khai thêm hai hệ thống tên lửa hành trình siêu âm Avangard – loại tên lửa “có thể đạt tốc độ siêu vượt âm trong các tầng khí quyển dày đặc, thay đổi hướng đi và độ cao, xuyên thủng mọi hệ thống phòng thủ tên lửa” – tại căn cứ của lực lượng tên lửa chiến lược ở Orenburg của Nga vào cuối năm nay. Cũng theo ông Shoigu, trước đó, Nga đã có “tổng cộng 597 cơ sở liên quan đến lực lượng hạt nhân chiến lược đã được đưa vào vận hành”.

Ban đầu, chính quyền của Tổng thống Trump phản đối việc gia hạn New START, thay vào đó kêu gọi một thỏa thuận đa phương với Nga và Trung Quốc nhưng không thành. Phía Mỹ vẫn nhất quyết muốn có sự tham gia của Trung Quốc – nước có chương trình hạt nhân đang phát triển nhanh chóng và không phải đối mặt với sự hạn chế của hiệp định nào, cho dù sức mạnh hạt nhân của Trung Quốc vẫn chưa là gì so với quy mô các kho vũ khí hạt nhân của Nga và Mỹ.

Trung Quốc từ chối tham gia đàm phán kiểm soát vũ khí với Mỹ

Ông Billingslea nhấn mạnh: “Chúng tôi thúc đẩy hàng loạt biện pháp cho phép Nga giữ nguyên kho vũ khí hạt nhân của họ bằng cách ‘đóng băng’ và chúng tôi sẵn sàng chấp nhận các biện pháp tương tự. Tuy nhiên, mọi thứ chúng tôi đạt được với Nga phải nằm trong khuôn khổ và phải theo cách thức cho phép mở rộng thỏa thuận đó với Trung Quốc khi rốt cục họ được được tới bàn đàm phán”.

Đặc phái viên của Trung Quốc về vấn đề giải trừ vũ khí Li Song hôm 13/10 tái khẳng định quan điểm của Bắc Kinh, theo đó cho rằng việc tham gia đàm phán với Mỹ và Nga về hiệp ước nói trên là “nực cười”. Bình luận trên mạng xã hội Twitter, Li Song khẳng định: “Chỉ có hai kho vũ khí hạt nhân lớn nhất trên thế giới. Không có ba”.

Hiệp ước New START được Mỹ và Nga ký năm 2010. Đây là thỏa thuận song phương duy nhất giới hạn kho vũ khí hạt nhân của Mỹ và Nga. Theo Hiệp ước này, mỗi nước chỉ có thể triển khai 700 tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM), tên lửa đạn đạo trên tàu ngầm (SLBM) và máy bay ném bom tầm xa mang bom hạt nhân; không nhiều hơn 1.550 đầu đạn hạt nhân tầm xa; không nhiều hơn 800 bệ phóng ICBM, SLBM, máy bay ném bom có thể mang bom hạt nhân được triển khai hoặc chưa được triển khai.

Nga cung cấp thêm thông tin về tên lửa siêu thanh Avangard khi Mỹ từ chối gia hạn New START

Giới chuyên gia nhận định New START là một thành công trong tiến trình giải giáp vũ khí hạt nhân, bởi ở giai đoạn đỉnh điểm của Chiến tranh Lạnh, Nga và Mỹ mỗi nước sở hữu hơn 10.000 phương tiện có thể mang bom hạt nhân tấn công bên kia.

Hiệp ước New START sẽ hết hiệu lực vào tháng 2/2021 và có thể gia hạn 5 năm nếu hai bên đồng ý. Mỹ từng nhiều lần khẳng định sẵn sàng gia hạn hiệp ước New START với Nga dù trong ngắn hạn, nhưng với một số điều kiện đi kèm. Mỹ muốn đảm bảo một chế độ kiểm chứng hiệu quả được thực hiện để khôi phục lòng tin về việc các bên tham gia sẽ tuân thủ các cam kết theo thỏa thuận trong tương lai.

Trước đó, Mỹ đã rút khỏi Hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) với cáo buộc Nga “sản xuất và đưa ra thực địa năng lực tấn công bị cấm trong INF”. Mỹ cho rằng Nga phát triển tên lửa hành trình SSC-8 được cho là có tầm bắn vươn tới Tây Âu. Về phần mình, Nga cáo buộc Mỹ “phạm sai lầm nghiêm trọng” khi quay lưng lại với INF và chỉ trích “chiến dịch tuyên truyền của” Washington nhằm đổ hết lỗi cho Moscow về sự sụp đổ của INF. Mới đây nhất, Mỹ đã rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở, vốn cho phép hai nước có thể bay trên không phận các khu vực nhạy cảm của nước kia.