Muôn hình vạn trạng tội phạm về ma túy (Kỳ 1)

TP Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế, văn hóa của cả nước với tốc độ đô thị hóa nhanh, số lượng người nhập cư đến rất đông.

Đặc điểm này kéo theo nhiều hệ lụy, trong đó có tội phạm và vi phạm pháp luật về ma túy ngày càng diễn biến phức tạp, đối tượng sử dụng, nghiện ma túy phạm tội ngày càng nhiều…

Vì thế, vấn đề đặt ra cấp thiết cần nhận diện tội phạm và vi phạm pháp luật về ma túy trên địa bàn thành phố trong tình hình mới và các giải pháp trọng tâm để nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật về ma túy trong thời gian tới…

Có thể thấy, tội phạm ma túy ngày càng biến đổi tinh vi và núp bóng dưới nhiều hình thức phức tạp. Điều ấy cho thấy sự phát sinh các loại tội phạm từ ma túy cũng rất lớn và biến đổi không ngừng, gây nhiều hệ lụy cho xã hội.

Diễn biến vẫn hết sức phức tạp

Có lần tiếp xúc với Đ.T, một cô gái được sinh ra tại TP Hồ Chí Minh trong gia đình giàu có được ba mẹ cưng chiều hết mực. Với ngoại hình ngổ ngáo, mái tóc nhuộm đủ màu, Đ.T thích tụ tập, ăn chơi, đua đòi cùng đám bạn, trốn học vào các quán bar, vũ trường, đua xe và cả sử dụng ma túy. Ban đầu Đ.T chỉ sử dụng ma túy cho vui nhưng rồi nghiện lúc nào không hay. Khi bị bắt quả tang cùng đám bạn tụ tập sử dụng ma túy rồi phải vào cai nghiện tại Cơ sở cai nghiện ma túy Nhị Xuân (Hóc Môn, TP Hồ Chí Minh), cô mới cảm thấy đau đớn…

Số vụ, tang vật ma túy thời gian qua được phát hiện, bắt giữ trên địa bàn TP Hồ Chí Minh hằng năm đều tăng.

Cùng cảnh ngộ là L.V.H, ở cái tuổi 18, có thừa sự hiếu thắng và cố chấp, kéo theo những cuộc tụ tập, đàn đúm ăn chơi cứ tăng dần theo thời gian, kèm theo những trò vui vô bổ. Không biết từ lúc nào, H. đã trở thành một đứa con hư hỏng, cuộc sống xung quanh H. dường như bị lệ thuộc quá nhiều vào những tệ nạn chết người đó. H. dần trở thành một kẻ vô cảm, quên hết tình yêu thương của cha mẹ và những người xung quanh dành cho. Và một ngày, Công an phát hiện H. đang sử dụng ma túy trong khách sạn.

Khi mới vi phạm lần đầu, H. chỉ bị phạt hành chính. Nhưng cái thứ ma túy ma mị ấy cứ đeo đẳng H. và cô gái này không đủ bản lĩnh, tỉnh táo để chiến thắng cám dỗ ma túy, rồi bị nghiện. Sau đó là khoảng thời gian H. phải trải qua những tháng ngày cai nghiện vật vã tại Cơ sở cai nghiện ma túy Nhị Xuân…

Trên đây chỉ là hai trong số hàng chục ngàn người nghiện ma túy ở TP Hồ Chí Minh hiện nay. Nhiều năm qua, tệ nạn ma túy trên địa bàn TP Hồ Chí Minh được đánh giá tiềm ẩn nhiều phức tạp, ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự. TP Hồ Chí Minh được nhận định vừa là địa bàn trung chuyển, tiêu thụ ma túy, vừa là nơi tội phạm ma túy lợi dụng ẩn náu để hoạt động phạm tội.

Trong những năm gần đây, khi lực lượng chức năng tấn công, trấn áp mạnh tuyến Tây Bắc, tội phạm ma túy chuyển hướng, gia tăng hoạt động trên tuyến biên giới Việt Nam – Campuchia, do đó TP Hồ Chí Minh trở thành “địa bàn nóng” về tội phạm ma túy. Các chất ma túy được chuyển từ nước ngoài vào TP Hồ Chí Minh qua các cửa khẩu biên giới đường bộ, đường biển, đường thủy, đường hàng không, đường sắt…

Theo Công an TP Hồ Chí Minh, số vụ, số đối tượng phạm tội về ma túy thời gian qua được phát hiện, bắt giữ trên địa bàn thành phố hằng năm đều tăng. Đơn cử, trong năm 2023, các lực lượng chức năng của thành phố đã phát hiện 2.249 vụ, 4.932 người có hành vi vi phạm pháp luật về ma túy. Công an đã khởi tố 1.903 vụ, 3.042 bị can. Trong năm 2023, số vụ phát hiện tăng 955 vụ (73,8%), tăng 858 đối tượng (21,06%) so với năm 2022.

Mới nhất, trong quý I/2024, Công an TP Hồ Chí Minh đã khám phá 813 vụ với 2.019 đối tượng phạm tội về ma túy (tăng gần gấp đôi cả về số vụ và số đối tượng bắt giữ so với cùng kỳ); nhiều đường dây, băng nhóm tội phạm về ma túy hoạt động có tổ chức, xuyên quốc gia với tính chất đặc biệt nghiêm trọng đã được triệt phá; thu giữ 15,63kg heroin; hơn 64kg cần sa và 249,4kg ma túy tổng hợp, 14 khẩu súng và nhiều vật chứng khác có liên quan…

Những vấn đề mới trong nhận diện, đấu tranh với tội phạm ma túy

Các đối tượng phạm tội về ma túy thường tổ chức thành mạng lưới hoạt động khép kín, có mối liên hệ chặt chẽ và liên tục thay đổi phương thức hoạt động để đối phó lực lượng chức năng. Các đường dây tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy đa phần hoạt động với quy mô lớn, địa bàn rộng, liên tỉnh hoặc xuyên quốc gia, được tổ chức chặt chẽ, có sự phân công trách nhiệm cụ thể, rõ ràng giữa các đối tượng. Đáng chú ý, xuất hiện các băng nhóm tội phạm gia công, bào chế và nghiên cứu sản xuất ma túy tổng hợp.

Ma túy được ngụy trang tinh vi, cất giấu lẫn trong các loại hàng hóa (trà, thảo mộc, sữa…) rồi chia nhỏ để thuận tiện cho việc cất giấu, tiêu thụ hoặc tiếp tục vận chuyển đi các nước.

Đặc biệt, các đối tượng triệt để lợi dụng sự phát triển của Internet, mạng xã hội, sử dụng phương thức thanh toán trực tuyến quốc tế, tiền ảo và mua tài khoản ngân hàng của người khác để giao dịch, mua bán, quảng cáo, hướng dẫn cách thức sản xuất trái phép chất ma túy; một số đối tượng thay đổi phương thức giao dịch bằng các dịch vụ vận chuyển hiện đại ( Grab, Bee, GoJek…). Bên cạnh đó, để tăng lợi nhuận, các đối tượng pha trộn ma túy nguyên chất với các loại bột khác rồi dùng máy công cụ trộn, ép thành các viên nén để tăng khối lượng ma túy thành phẩm.

Người nghiện, người sử dụng ma túy tổng hợp trên địa bàn TP Hồ Chí Minh hiện nay cũng thay đổi, có xu hướng trẻ hóa và sử dụng cùng lúc nhiều loại ma túy… Ngoài ra, tình trạng tổ chức sử dụng ma túy có xu hướng gia tăng, diễn biến phức tạp tại các quán bar, vũ trường, karaoke, khách sạn, căn hộ cao cấp, có vụ phát hiện cùng lúc hàng trăm người dương tính ma túy.

Các loại ma túy mới “núp bóng” thực phẩm, đồ uống, thảo mộc, thuốc lá điện tử xâm nhập vào giới trẻ và học đường gây nhiều lo ngại cho các gia đình. Đáng lo ngại là đối tượng sử dụng ma túy ngày càng trẻ hóa và có chiều hướng gia tăng, trong khi đó tác hại của ma túy ảnh hưởng rất lớn đến bản thân người nghiện cũng như gia đình và xã hội… Đây là những vấn đề mới và là thách thức không nhỏ trong nhận diện, đấu tranh và xử lý đối với chất hướng thần và những loại ma túy mới này…

Báo cáo tổng kết công tác phòng, chống ma túy năm 2023 của UBND TP Hồ Chí Minh, tính đến ngày 14/12/2023, tổng số người nghiện ma túy, người sử dụng trái phép chất ma túy và người bị quản lý sau cai nghiện trên địa bàn thành phố là 21.581 người. Trong đó, số đang ở ngoài xã hội là 10.318 người, là nguồn “cầu” của tội phạm ma túy, tiềm ẩn nguy cơ rất cao phạm tội về ma túy và các tội phạm khác.

Theo Sở Lao động – Thương binh và Xã hội TP Hồ Chí Minh, tính đến hết quý I/2024, tổng số người nghiện ma túy hiện đang quản lý tại 15 cơ sở cai nghiện ma túy của thành phố là 13.347 người, tăng 84,2% so với cùng kỳ năm 2023. Nguyên nhân chính khiến số người nghiện ma túy tăng do tội phạm về ma túy, nhất là ma túy tổng hợp tăng mạnh từ số lượng đường dây, tổ chức cho đến tang vật ma túy thu giữ, sự gia tăng rất nhanh và ngày càng mạnh hơn của các chất ma túy mới, các chất hướng thần có tác dụng tương tự ma túy như cần sa, tem giấy, cỏ Mỹ… Các loại tội phạm ma túy lợi dụng các loại hình kinh doanh “nhạy cảm” như khách sạn, nhà hàng, quán bar, vũ trường, karaoke để mua bán, dụ dỗ, lôi kéo, tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy.