Mùa lạnh, làm gì để phòng bệnh cúm cho trẻ em?
Mùa đông lạnh, nhiệt độ môi trường và độ ẩm không khí thấp là điều kiện thuận lợi giúp cho virút cúm phát triển và gây bệnh “ cúm mùa” cho con người. Trẻ em là đối tượng dễ bị nhiễm cúm do sức đề kháng còn non yếu trẻ…
Mùa đông lạnh, nhiệt độ môi trường và độ ẩm không khí thấp là điều kiện thuận lợi giúp cho virus cúm phát triển và gây bệnh “cúm mùa” cho con người. Trẻ em là đối tượng dễ bị nhiễm cúm do sức đề kháng còn non yếu trẻ…
Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hàng năm có khoảng 1/3 số trẻ em trên toàn thế giới bị nhiễm cúm và đặc biệt trẻ em cũng được xếp vào nhóm có tỉ lệ tử vong cao do bệnh cúm.
Yếu tố “thiên thời địa lợi” làm lan truyền lây nhiễm virút cúm
Thời tiết khí hậu: ở môi trường có độ ẩm thấp và nhiệt độ không cao (khí hậu lạnh, ẩm) dễ làm phát tán bệnh cúm.
Môi trường sống: không thông thoáng, mật độ dân cư đông đúc, môi trường ô nhiễm hoặc ẩm thấp dễ làm lây truyền virút cúm.
Phương tiện di chuyển công cộng đông đúc: nhất là khoảng cách giữa người bệnh và người lành không còn an toàn (
Bệnh cúm dễ nhầm lẫn với bệnh cảm lạnh thông thường
Cảm lạnh và cúm là 2 bệnh lý hoàn toàn khác nhau, mặc dù 2 bệnh có những triệu chứng tương tự nhau. Sự khác biệt thể hiện qua 3 đặc điểm sau đây:
Khác nhau về tác nhân gây bệnh: bệnh cảm lạnh thường do một số siêu vi thông thường đường hô hấp như Adenovirus, Rhinovirus, Coronavirus…. gây ra, còn bệnh cúm thì do virút cúm có tên khoa học là Influenzae.
Khác nhau về bệnh cảnh và triệu chứng lâm sàng: bệnh cảm lạnh thường gây những triệu chứng ở đường hô hấp ở mức độ nhẹ hoặc trung bình như hắt hơi, sổ mũi, hoặc nghẹt mũi, một số bệnh nhân có thể bị ho khan hoặc cơ thể mệt mỏi thoáng qua. Ngược lại, khi bị nhiễm cúm triệu chứng bệnh thường rầm rộ biểu hiện qua 3 hội chứng sau:
Hội chứng nhiễm trùng: trẻ thường bị sốt cao liên tục 39 – 400C khi nhiễm cúm, mặt đỏ bừng, mạch nhanh, biếng ăn, tiểu ít, nước tiểu vàng sậm. Trẻ thường bị mệt lả, đuối sức vì sốt.
Hội chứng đau nhức: nhức đầu dữ dội và liên tục gia tăng khi sốt cao hoặc khi ho gắng sức, thường đau nhiều ở vùng trán và vùng trên nhãn cầu. Bệnh nhân còn đau các bắp cơ thân mình. Bệnh nhân có cảm giác nóng, đau vùng trên xương ức.
Hội chứng viêm long đường hô hấp: xuất hiện ngay các ngày đầu với mức độ nặng nhẹ khác nhau như hắt hơi, nghẹt mũi, sổ mũi, mắt đỏ, chảy nước mắt, sợ ánh sáng, cảm giác khô và đau rát họng. Trẻ em thường kèm theo dấu hiệu buồn nôn, nôn ói hoặc đau bụng.
Khác nhau về mức độ nguy hiểm và biến chứng: bệnh cảm lạnh thường tự khỏi và không gây bất kỳ biến chứng nguy hiểm nào cho con người, ngược lại bệnh cúm nếu không theo dõi và chăm sóc người bệnh đúng cách có thể gây những biến chứng nghiêm trọng cho con người.
Chăm sóc đúng cách trẻ mắc cúm tại nhà
Việc chăm sóc nên chú ý những nguyên tắc sau đây:
- Hạ sốt cho trẻ khi thân nhiệt đo được từ 380C bằng paracetamol đơn chất với liều 10mg – 15mg/kg cân nặng cơ thể mỗi 4 – 6 giờ kết hợp với lau mát bằng nước ấm khi cần thiết. Tuyệt đối không được sử dụng aspirin để hạ sốt cho trẻ.
Video đang HOT
Cho trẻ uống thêm nhiều nước, đặc biệt là những loại nước giàu vitamin C như nước cam tươi, nước chanh, nước táo… giúp trẻ tăng cường sức đề kháng để mau khỏi bệnh. Cho trẻ ăn những thức ăn lỏng, ấm, dễ tiêu hóa và giàu dinh dưỡng như cháo, xúp dinh dưỡng, sữa nóng…
Cho trẻ đến ngay bệnh viện nếu thấy bệnh trầm trọng hơn, trẻ bỏ ăn bỏ uống, quấy khóc nhiều, đặc biệt là sốt cao liên tục không hạ sau khi đã uống thuốc hạ sốt và lau mát tích cực.
Chủ động phòng bệnh
- Nhắc nhở trẻ thường xuyên rửa sạch tay bằng xà bông và nước sạch.
- Tránh tiếp xúc với người nghi ngờ nhiễm khuẩn hô hấp cấp, giữ khoảng cách an toàn (>1m).
- Mang khẩu trang y tế khi đến chỗ đông người: bệnh viện, siêu thị, công viên, rạp chiếu phim…
- Nhắc nhở trẻ thói quen che miệng khi ho.
- Giữ vệ sinh thân thể và môi trường sống thật tốt.
- Phòng ngừa chủ động tốt nhất và hiệu quả nhất là đưa trẻ đi tiêm ngừa vắc-xin phòng bệnh cúm.
ThS.BS ĐINH THẠC
Theo suckhoedoisong
Bác sĩ Nhi giải thích vì sao đã chích ngừa cúm vẫn có khả năng mắc cúm nhưng vẫn nên tiêm chủng hàng năm
Có nhiều câu hỏi hay sự hiểu lầm về vắc xin cúm mùa làm mọi người ngần ngại trong việc đi chích ngừa cúm.
Virus cúm là gì?
Virus cúm mùa có 4 loại A, B, C, D, trong đó cúm A là quan trọng nhất vì có khả năng gây dịch lớn trong khi cúm B thường không gây dịch lớn. Cúm C thường gây triệu chứng nhẹ và không gây dịch lớn nên không được quan tâm. Cúm D chỉ gây bệnh trên động vật nên không được nói tới.
Cúm A được phân loại thành nhiều chủng nhỏ hơn dựa trên protein kháng nguyên bề mặt hemagglutinin (H) và neurominidase. Có 18 loại H (H1-18) và 11 loại N (N1-N11). Về lý thuyết có thể có 198 tổ hợp, nhưng chỉ có 131 loại cúm A được phát hiện trong tự nhiên.
Virus cúm hay gây bệnh nhiều vào mùa lạnh nên được gọi là cúm mùa.
Sự biến thiên vạn hóa của virus cúm
Sự khó khăn trong việc phòng ngừa cúm là khác với các virus khác, virus cúm có khả năng thay đổi cấu trúc di truyền không ngừng làm cơ thể không thể nhận dạng và đề kháng một cách hiệu quả. Virus cúm biến đổi theo 2 kiểu chính:
Cúm A có khả năng gây dịch lớn nhất (Ảnh minh họa).
Antigenic drift: là sự thay đổi hay đột biến gene làm cấu trúc kháng nguyên bề mặt có sự thay đổi nhỏ, nếu sự thay đổi không quá lớn thì cơ thể vẫn có thể nhận dạng và chống lại virus cúm mới này theo cơ chế phản ứng chéo (cross-reaction). Nếu sự thay đổi này kéo dài và tích tụ sẽ tạo thành một loại virus mới với cơ thể và cơ thể sẽ mất miễn dịch với virus mới.
Antigenic shift: đây là sự thay đổi lớn, đột ngột về cấu trúc di truyền tạo ra một loại virus cúm mới hoàn toàn với cơ thể. Một cơ chế thường gây ra hiện tượng này là virus cúm ở động vật đột biến và có khả năng lây lan sang người, và virus này hoàn toàn lạ lẫm với con người, cơ thể con người chưa hề có miễn dịch với nó nên lây lan cực nhanh gây ra dại dịch, ví dụ như dịch cúm chim H1N1 vào năm 2009. May mắn là loại này hiếm gặp.
Vì sao phải chích ngừa cúm mỗi năm?
Kháng thể chống virus cúm không tồn tại lâu như kháng thể virus khác, nên phải chích mỗi năm.
Virus cúm có khả năng thay đổi không ngừng và mỗi năm sẽ có chủng virus gây bệnh khác nhau làm vắc xin năm trước sẽ không còn hiệu quả trong năm tới, vì vậy năm nào cũng phải nghiên cứu sản xuất vắc xin mới chứ không xài cái cũ được.
Cách sản xuất vắc xin cúm - trò chơi phán đoán
Vắc xin cúm có thể là kháng 3 chủng (2A1B) hay kháng 4 chủng (2A2B).
Hàng trăm chủng virus cúm khác nhau, làm sao biết được nên sản xuất vắc xin nào kháng chủng nào?
Thông tin vể các loại virus cúm đang lưu hành được thu thập không ngừng suốt năm và chuyển về WHO. Mỗi năm WHO sẽ họp và đưa ra khuyến cáo mỗi nước nên sản xuất virus cúm có kháng với chủng virus cúm nào. Tuy nhiên quyền quyết định vẫn là do từng quốc gia.
Mỹ không dùng số liệu của WHO mà chủ yếu dùng số liệu của FDA (Cục Quản lý Thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ). Mỗi năm FDA sẽ đưa ra phán đoán các chủng cúm SẼ lưu hành trong mùa đông tới cho các công ty sản xuất vắc xin cúm kháng với các chủng trên.
Tóm lại, sản xuất virus cúm hoàn toàn là dựa vào sự phán đoán các chủng sẽ gây bệnh, cho nên cũng có phần hên xui, có năm đoán trúng, có năm cũng trật lất. Năm nay có vẻ đoán trúng vì tôi ít thấy bệnh nhân đã chích ngừa mà vẫn bị cúm, năm ngoái thì sự bảo vệ kém hơn, chích rổi mà vẫn bị cúm rất nhiều.
Chích ngừa xong khoảng 2 tuần mới có tác dụng bảo vệ, nên trong thời gian đó vẫn có thể bị cúm (Ảnh minh họa).
Tại sao chích ngừa rồi mà vẫn bị cúm?
Đây là lý do nhiều người không chịu đi chích ngừa cúm, có nhiều nguyên nhân giải thích cho chuyện này:
- Không phải cứ có triệu chứng sốt, ho, sổ mũi, nhức đầu là bị cúm. Có hàng trăm virus khác gây triệu chứng giống như cúm quanh năm, chỉ có xét nghiệm mới biết chắc là cúm hay không? Đừng đổ thừa cho cúm.
- Chích ngừa xong khoảng 2 tuần mới có tác dụng bảo vệ, nên trong thời gian đó vẫn có thể bị cúm. Vì vậy nên chích ngừa cúm sớm vào tháng 9-10 chứ đừng đợi dịch cúm rầm rộ mới lo đi chích ngừa.
- Bạn có thể bị nhiễm chủng virus cúm khác với chủng trong vắc xin, nên vẫn có thể mắc cúm. Tuy nhiên điều may mắn là những người đã có chích ngừa cúm dù cho bị cúm thì thường cũng bị nhẹ hơn người chưa được chích ngừa.
- Một số trường hợp vắc xin kém hiệu quả như suy giảm miễn dịch, người lớn tuổi, mắc bệnh sởi hay không rõ nguyên nhân (hiếm gặp).
- Trong vài trường hợp, vắc xin cúm có thể gây triệu chứng sốt nhẹ hay giống cúm nhưng không gây bệnh cúm, vắc xin cúm không chứa virus sống.
Lợi ích của vắc xin cúm
Chích virus cúm không có nghĩa là sẽ không bị cúm, tuy nhiên sẽ có các lợi ích sau:
- Vắc xin cúm làm giảm nguy cơ phải đi khám bác sĩ vì cúm 40-60%. Trong năm 2017-2018 ở Mỹ, cúm phòng ngừa được 6., triệu trường hợp, 3,2 triệu lượt thăm khám, 91k lượt nhập viện, 5700 cái chết vì cúm.
- Vắc xin cúm làm giảm khả năng phải vào khoa hồi sức 74-82%.
- Vắc xin cúm làm giảm nguy cơ nhập viện và tử vong đối với những người có bệnh mãn tính, đái tháo đường, bệnh tim, phổi, hen suyễn.
- Vắc xin cúm bảo vệ mẹ lúc mang thai và sau khi sinh, làm giảm nguy cơ ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ trong bào thai, và gián tiếp bảo vệ trẻ nhỏ sau sinh khi còn quá nhỏ để chích ngừa cúm.
Vắc xin cúm bảo vệ mẹ lúc mang thai và sau khi sinh (Ảnh minh họa).
- Vắc xin cúm làm giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ em.
- Vắc xin cúm giúp rút ngắn thời gian mắc bệnh cúm và giảm 59% khả năng nhập viện, bệnh nặng phải vào hồi sức.
Tóm lại cho dù vắc xin cúm không bảo vệ hoàn toàn chúng ta trước bệnh cúm, tuy nhiên vẫn có nhiều lợi ích kể trên. Chích ngừa cúm rẻ, hiệu quả, đơn giản hơn nhiều so với phải mắc bệnh, điều trị, phải nghỉ việc,...
Mũi vắc xin còn rẻ hơn một viên Tamiflu, đồng tiền đi trước là đồng tiền khôn. Nhớ là chích sớm trước khi có dịch nhé.
Vài nét về tác giả
Bác sĩ Trương Hoàng Hưng là một bác sĩ nhi khoa người Việt đang sinh sống và làm việc tại bệnh viện của bang Texas (Mỹ). Tự nhận mình là người "hay lo chuyện bao đồng", bác sĩ đã chia sẻ rất nhiều bài viết hay dưới góc nhìn khoa học rất bổ ích cho các mẹ nuôi con nhỏ.
Theo Helino
Đưa vào hoạt động trung tâm tiêm chủng trẻ em hiện đại nhất Bắc Trung bộ Sáng ngày 11-7, Bộ Y tế đã phối hợp các cơ quan chức năng đưa vào hoạt động Trung tâm tiêm chủng VNVC Thanh Hóa (Tòa nhà số 8A Bùi Khắc Nhất, khu dân cư An Phú Hưng, phường Đông Hương, TP Thanh Hóa) hiện đại nhất khu vực Bắc Trung bộ. Người dân chờ đến lượt tiêm chủng cho trẻ sáng 11-7...