Mùa cá trích

Cứ độ giêng hai thì biển quê tôi vào mùa cá trích. Những năm còn đói kém, mùa cá trích không chỉ là niềm vui của riêng dân đi biển mà còn là niềm vui chung của dân các làng làm ruộng.

Cứ chiều chiều, khi mặt trời vừa xế bóng; khắp các lối xóm, mấy mụ mấy o làng biển triêng gióng hai đầu đầy cá trích tươi và lanh lảnh tiếng rao: ” Ai cá trích khôn, ai cá trích khôn…”. Những mớ cá trích tươi, mắt còn sáng, vảy xanh lấp lánh được bán theo số lượng từng chục con. Nhà mô không sẵn tiền thì có thể đổi gạo lấy cá…

Cá trích tươi hấp kẹp rau sống với bánh tráng chấm nước mắm. Cá trích kho lấp sấp nước với thiệt nhiều ớt tươi nguyên trái. Cá trích chiên xắm nước mắm tỏi ớt. Cá trích ráy thịt nấu canh môn sen có vị ngọt của đồng của biển… Đến mùa cá trích, lộc biển dồi dào, ngư dân các làng biển nướng hoặc phơi khô cá trích mang đến các chợ và đi bán dạo khắp cá nẻo quê như thế suốt cả mùa Hè. Cá trích khô là món khoái khẩu của nhiều người. Chiều chiều chỉ cần vài khô cá trích là cánh đàn ông quê tôi có thể cưa hết chai “sáu lăm” rượu gạo…

Cá trích ăn vừa khi đánh lên là ngon nhất. Thuyền vừa tấp vào bờ là gỡ cá ra trích còn sống khỏi lưới, đem luộc hoặc nướng ngay, xương cá còn mềm nên chấm nước mắm ăn ngang cả con, thịt bùi béo và thơm lựng. Tôi còn nhớ cái ngon, cái thú của những bữa ẩm thực cá trích nướng trên bếp củi dương ngay trên bãi biển vào những đêm trăng…

Năm nay, cứ tưởng là đã Hè rồi khi nắng đã kéo dài cả gần 1 tháng. Mới hôm qua còn ăn nguyên cả dĩa sứa với rau thơm, chuối chát, ớt xanh. Ngon, tan giòn và mát lành khi cơn nắng đã bắt đầu ngột ngạt. Rứa mà sáng nay đã mưa và lạnh. Nhìn mưa lạnh trái mùa chủ nhà chợt nhớ trong cái gác – măng – rê nhà mình còn có mấy chục cá trích nướng để dành. Thì mới độ ra giêng biển vô mùa cá trích. Mấy o làng biển gánh từng gánh đầy cá tươi còn xanh vảy đi bán ở chợ rồi đi bán rao khắp làng trên xóm dưới. Cá trích tươi kho ăn liền thịt ngọt, xương mềm; kho lại nước hai là dở ngay, xương lại cứng. Nhưng cá trích đem nướng qua cho vừa cháy sém lớp vảy rồi đem phơi khô qua hai ba nắng rồi cho vô khạp hay bỏ trong gác – măng – rê ăn từ từ cũng ngon.

Chủ nhà nhớ chút cay cay để thưởng cái rét nàng Bân thì cá trích nướng sẵn đó. Lấy cái bếp lò ra, nhen ít hột dương liễu khô cho than vừa đượm hồng để nướng lại cá cho vừa chín tới. Kinh nghiệm của chủ nhà cùng với mấy ông bạn hàng xóm thì cá trích khô nướng với than hột dương là ngon nhất. Cái mùi khói của hột dương nó thơm mùi dễ chịu chứ không gây hôi khói như mấy loại than khác.

Hôm qua chống nóng cũng mớ rau thơm, chuối chát, xà lách, ớt xanh kẹp con sứa biển chấm ruốc. Hôm nay chống lạnh thì cũng mấy vị rau đó kẹp cá trích nướng chấm nước mắm tỏi ớt. Ngoài trời cứ đổ mưa. Trong nhà những người đàn ông thôn quê cứ túc tắc và nhấm cá trích nướng than…Có người nói rét nàng Bân hay quá! Có người ngơ ngác hỏi: Nàng Bân quê ở làng mô, đẹp lắm à, rứa ôn có quen à?

Nhớ biển, nhớ cá trích là nhớ những lần về Phong Hải. Nhưng muốn ăn cá trích ngon thì không phải về Phong Hải mà là vô Điền Hải – xã tiếp giáp với Phong Hải là nơi có nhiều người làm nghề buôn cá biển. Mùa cá trích. Nhớ giọng hát với chất giọng nặng của người quen với sóng gió của mấy người bạn Phong Hải: “Ai về Phong Hải, xin mời ghé lại, vui đời dân chài!”.