Môn Ngữ văn: “Công phá” để giành trọn điểm phần đọc hiểu

Giáo viên Ngữ văn giàu kinh nghiệm chia sẻ lưu ý giúp thí sinh có thể giành trọn 3 điểm phần đọc hiểu trong đề thi môn Ngữ văn, Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nay.

Giờ học Ngữ văn ở Trường THPT Mạc Đĩnh Chi (Bến Tre). Ảnh: ITN

Nội dung kiến thức quan trọng cần nhớ

Chốt lại một số kiến thức quan trọng học sinh cần nắm vững để có thể làm tốt phần đọc hiểu, cô Nguyễn Thị Lan Hương, Tổ trưởng tổ Văn Trường THPT Cao Bá Quát (Gia Lâm, Hà Nội), nhấn mạnh đến kiến thức về thể thơ (luật hay tự do); các biện pháp nghệ thuật thường gặp và hiệu quả của nó như: So sánh, ẩn dụ, hoán dụ, điệp, câu hỏi tu từ…; phong cách ngôn ngữ và đặc trưng (dấu hiệu nhận biết), như: Sinh hoạt, nghệ thuật, chính luận, báo chí…; phương thức biểu đạt quen thuộc: Tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận, thuyết minh…; thao tác lập luận cơ bản: Giải thích, chứng minh, phân tích, so sánh, bác bỏ, bình luận… “Khi làm bài, học sinh phải bám sát, đọc kĩ văn bản ở đề bài để trả lời câu hỏi theo các cấp độ: Nhận biết, tái hiện, cảm thụ thấp, cảm thụ cao” – cô Hương lưu ý.

Cũng là Tổ trưởng Ngữ văn, với phần đọc hiểu, cô Nguyễn Thị Mỹ Dung, Trường THPT Nguyễn Văn Hai (Trà Vinh) khuyên thí sinh trả lời các câu hỏi theo thứ tự: Đọc kỹ ngữ liệu đề cho để giúp trả lời tốt câu hỏi 1 đến 4. “Các câu hỏi này chỉ cần trả lời đúng, đủ nội dung, vì vậy đọc kỹ câu hỏi vô cùng quan trọng tránh trả lời thiếu ý hoặc sai ý câu hỏi” – cô Dung nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, câu hỏi xoay quanh ngữ liệu đã cho, nên HS phải nắm được văn bản nói gì để trả lời. Phần này dễ đối với HS khá. Do đó, theo cô Dung, trong quá trình ôn tập, GV nên đưa ra các đoạn thơ, hay vần để HS tập và quen với việc xác định thể loại văn bản. Sau đó, GV đưa các văn bản có tính thời sự để các em tập xác định phương thức biểu đạt hay phong cách ngôn ngữ. Khi HS đã xác định được thể loại, GV cho đề bài yêu cầu tìm các biện pháp tu từ trong đoạn văn, hay đoạn thơ đã cho.

“Khi đã xác định đúng các biện pháp tu từ, GV đưa yêu cầu cao hơn là nêu tác dụng của biện pháp nghệ thuật được sử dụng. Phần này thường rơi vào câu hỏi 2 và 3 trong phần đọc hiểu. Sau đó, cho các em tìm thông điệp được người viết gửi gắm; hoặc rút ra bài học từ đoạn văn của đề bài. Sau khi làm xong phần đọc hiểu, HS nên đọc lại xem đã chính xác chưa. Thao tác này rất quan trọng, vì giúp các em có thể sửa sai kịp thời. Nhưng thí sinh cũng đừng mất quá nhiều thời gian để làm việc này, vì tiếp theo phải hoàn thành phần quan trọng với 7 điểm trong đề thi” – cô Mỹ Dung lưu ý.

Các bước làm tốt câu hỏi đọc hiểu

Sinh viên ĐH Thủ Dầu Một (Bình Dương). Ảnh: ITN

Để làm tốt phần đọc hiểu, cô Lê Thị Tuyên, GV Trường THPT Bình Minh (Hoài Đức, Hà Nội) cho rằng: HS cần nắm vững các mức độ của câu hỏi. Cụ thể, ở dạng câu hỏi nhận biết thường yêu cầu xác định các phương thức biểu đạt, phong cách ngôn ngữ, thể thơ, nội dung của văn bản… Dạng câu hỏi thông hiểu, thường hỏi HS hiểu thế nào về câu nói trong văn bản, vì sao tác giả lại cho rằng… Dạng câu hỏi vận dụng, yêu cầu HS rút ra thông điệp có ý nghĩa, thể hiện quan điểm đồng tình hay không đồng tình…

Như vậy để làm tốt phần này, theo cô Lê Thị Tuyên, HS cần tuân thủ các bước: Đọc kĩ văn bản; đọc hết các câu hỏi một lượt, gạch chân từ ngữ trọng tâm của từng câu hỏi; lần lượt trả lời.

Giảng dạy tại một trường vùng khó khăn tại An Giang, cô Trần Thị Thanh Trang (Trường THPT Chi Lăng) lại chia sẻ kinh nghiệm giảng dạy, giúp HS học, ôn tập kiến thức phần đọc hiểu vững vàng. Cô Trang cho rằng: Với phần này, GV cần khái quát những kiến thức liên quan phần Ngữ pháp, Tiếng Việt cho HS: Đưa ví dụ mẫu để các em dễ dàng ghi nhớ kiến thức vừa học. Vận dụng, thực hành những bài tập liên quan đến kiến thức vừa ôn. Nghiên cứu đề thi của các năm, đặc biệt là phần hướng dẫn chấm từ Bộ GD&ĐT để hướng HS cách thức trả lời sao cho trọn vẹn ý. Một số câu hỏi thường gặp trong đề, GV xây dựng thành khuôn mẫu để HS bám vào đó mà thực hiện theo yêu cầu. Chẳng hạn những dạng câu như: Hỏi về hiệu quả/tác dụng của biện pháp tu từ, phương thức biểu đạt, nội dung của câu/đoạn/văn bản… Ngoài ra, GV còn chú ý rèn luyện cho HS kĩ năng làm bài sao cho bảo đảm thời gian nhanh, gọn và đạt hiệu quả.

“Với đề bài phần đọc hiểu, tôi yêu cầu HS đi từ câu hỏi phía bên dưới, sau đó trở lên phần văn bản để tìm câu/ đoạn có chứa thông tin, đọc kĩ đoạn đó, gạch từ ngữ, thông tin liên quan và trả lời. Các câu hỏi 1, 2, 3, trong phần đọc hiểu, tôi thường hướng dẫn HS trả lời ngắn gọn, đúng trọng tâm không đi lan man, dông dài. Mỗi ý trả lời tôi thường yêu cầu các em thể hiện bằng gạch đầu dòng. Câu hỏi 4 trong đề thường cho HS tự trình bày quan điểm của mình và lý giải cho sự lựa chọn đó. Với câu hỏi này, tôi lưu ý HS cần trình bày quan điểm/lựa chọn rõ ràng (đồng tình/không đồng tình/hoặc chỉ đồng tình một phần); sau đó lý giải cho lựa chọn của mình hợp lý, thuyết phục…” – cô Trần Thị Thanh Trang chia sẻ.

Muốn lấy trọn 3 điểm phần đọc hiểu, cô Nguyễn Thị Mỹ Dung cho rằng: HS phải ôn kỹ kiến thức cơ bản, như về luật thơ; phong cách ngôn ngữ cơ bản, các phương thức biểu đạt, biện pháp tu từ… Ngoài ra, các em còn phải có vốn hiểu biết về xã hội; vì câu số 4 thường hỏi thông điệp, hoặc yêu cầu rút ra bài học qua vấn đề đặt ra ở đề bài.