Món canh thụt môn nước của người M’nông
Đồng bào M’nông gọi môn nước là “rtơh”. Môn nước hay còn gọi là môn ngứa, là một loài môn hoang dại. Từ kinh nghiệm và đôi qua bàn tay khéo léo của người M’nông đã biến loại cây dại này trở thành nguyên liệu cho những món ăn rất hấp dẫn.
Trong đó, món canh thụt môn nước là món ăn độc đáo của người M’nông.
Môn nước mọc hoang ở nơi ẩm thấp như mương nước, vũng đầm, ven sông suối… Môn nước có nhiều loại và môn nước của người M’nông có sự khác biệt so với các vùng khác.
Cây môn nước của người M’nông tỉnh Đắk Nông có sự khác biệt so với những nơi khác
Cây mọc thành bụi, có bẹ và lá nhỏ hơn so với môn ngọt thông thường. Màu lá của môn nước xanh thẫm hơn. Hình lá có phần tựa lá dong, nhưng bầu hơn một chút. Môn nước còn gọi là môn ngứa vì toàn thân cây môn đều có một thứ nhựa rất ngứa khi đụng phải. Tuy nhiên, người M’nông tìm ra những bí quyết riêng trong kết hợp nguyên liệu để khắc chế chất gây ngứa của loài cây này, chế biến thành những món ăn độc lạ, thơm ngon.
Đồng bào M’nông huyện Đắk R’lấp chuẩn bị nguyên liệu môn nước để chế biến món ăn trong lễ hội
Video đang HOT
Người M’nông chọn những bẹ môn non đem về nấu. Ngoài bẹ môn nước, cua đồng, món ăn còn có thêm đọt mây và ớt. Trước đây cũng như bây giờ, người M’nông nào cũng biết chế biến và coi đây là món khoái khẩu. Món canh môn nước tuy mộc mạc nhưng lại có cách chế biến khá kỳ công. Bẹ môn nước tước vỏ xơ bên ngoài, cắt thành đoạn nhỏ. Cua sơ chế, bỏ phần yếm và vỏ lưng cua để nguyên phần thân chứa thịt và chân cua để nấu.
Đồng bào M’nông nấu canh môn nước trong ống lồ ô
Đọt mây lấy từ rừng về tách bỏ lớp vỏ gai bên ngoài, phần ruột thái mỏng thành từng lát. Món ăn được nấu trong ống lồ ô tương tự như món canh thụt truyền thống của người M’nông. Tất cả nguyên liệu bao gồm môn nước, cua đồng, đọt mây và ớt được cho vào ống lồ ô, thêm chút nước rồi đặt nghiêng góc khoảng 45 độ với bếp lửa để nấu.
Món canh môn nước sền sệt, nhuyễn, mang đặc điểm của canh thụt M’nông
Trong quá trình nấu, cần quay tròn ống lồ ô để các nguyên liệu chín đều và ống không bị cháy một bên. Khi tất cả các nguyên liệu chín mềm, người M’nông thêm gia vị muối, bột ngọt (bột nêm) và sử dụng một thanh tre để thụt. Thanh tre dài thụt liên tục vào ống lồ ô làm nhuyễn các nguyên liệu. Các nguyên liệu trở nên nhuyễn, hòa quyện vào nhau tạo nên trạng thái hơi sánh đặc cũng là lúc có thể đổ ra bát để thưởng thức.
Món canh thụt môn nước trên mâm ẩm thực truyền thống độc đáo của người M’nông tỉnh Đắk Nông
Canh bột ngô của người M’nông
Với sự sáng tạo trong ẩm thực của mình, người M'nông trên địa bàn tỉnh Đắk Nông đã có món ăn truyền thống chế biến từ ngô là canh bột ngô. Món ăn mang hương vị thơm ngon, đặc biệt và gây thương nhớ nếu một lần được thưởng thức.
Sau mỗi mùa thu hoạch, ngô lại được đồng bào phơi trên những hiên nhà hay gác bếp, chờ khi thật khô mới đem đi làm canh bột ngô.
Người M'nông lấy hạt ngô rang chín rồi giã hoặc xay nhuyễn thành bột
Gọi là món canh nhưng món ăn không nhiều nước như món canh thông thường mà lại hơi đặc, sánh. Để có được bát canh ngon, người M'nông phải trải qua nhiều công đoạn và tốn khá thời gian. Những bắp ngô ngon nhất, hạt chắc, có màu vàng óng được tách hạt, rang chín rồi đem giã hoặc xay nát. Thành phẩm bột ngô nhuyễn sẽ đem sàng lại một lần để loại bỏ sạn và phần hạt cộm để có được bột mịn, ngon nhất.
Nguyên liệu đặc biệt thứ hai là cá trê. Loại cá trê to được đem nướng trên than hồng đến độ chín vàng thì róc lấy thịt bỏ xương. Khi có được 2 nguyên liệu chính là bột ngô và cá trê, người M'nông bắt đầu lấy nồi nấu món canh bột ngô. Trên bếp đặt một chiếc nồi với lượng nước dùng vừa đủ cho bữa ăn của gia đình, nước được đun thật sôi rồi cho phần thịt cá trê vào nấu, thêm một ít sả đã đ.ập dập vào nồi.
Thịt cá trê được ninh trên lửa trước khi cho bột ngô vào nấu
Đun một lúc dùng đũa quấy mạnh tay cho cá nhuyễn nát ra từng miếng nhỏ, mùi sả lúc này quyện vào trong nước, theo hơi nước đưa mùi thơm bay ra khắp gian bếp. Người M'nông lấy bột vào tô để trộn cùng nước thành hỗn hợp sánh đặc, không để vốn cục. Khi cảm thấy cá đã tiết ra vị ngọt vào trong nồi nước, người chế biến mới dùng hỗn hợp bột ngô mới pha đổ vào nồi nấu. Lúc này, lửa được để liu riu, nồi canh sôi vừa phải, nêm nếm thêm gia vị, dùng đũa quấy đều cho các nguyên liệu hòa quyện vào nhau.
Món canh bột ngô của người M'nông
Tùy theo sở thích của từng gia đình mà người M'nông có thể thêm các loại rau thơm để tăng hương vị cho món ăn. Tuy nhiên, lượng rau thơm cho vào rất ít so với một số món ăn khác để giữ được mùi thơm đặc biệt của ngô. Món ăn trở nên sánh đặc, bốc hơi nghi ngút, mùi thơm của ngô lan tỏa khắp nơi cũng có nghĩa món ăn đã hoàn thành.
Mâm cơm của người M'nông với món thịt heo nướng, đọt mây nướng, canh thụt, canh bồi, canh bột ngô...
Khi thưởng thức, món ăn có mùi thơm dễ chịu và hương vị đậm đà. Món canh bột ngô dùng ăn thay cơm hoặc trộn cơm đều mang lại cảm giác tuyệt vời. Người M'nông yêu thích vì vị ngọt, bùi của ngô và béo ngọt của cá kết hợp với vị mềm dẻo của cơm.
Ngày nay, với sự thay đổi canh tác, tập quán trồng trọt ít trồng ngô như trước, món canh bột ngô cũng ít xuất hiện hơn trong bữa cơm đời thường. Với sự chế biến công phu, cầu kỳ, canh bột ngô trở thành món ăn độc đáo, hấp dẫn, chỉ thường nấu đãi khách quý hay dịp đặc biệt của gia đình, bon làng...
Món thịt giã của người Mạ Thịt giã là món ăn khá đặc biệt của người Mạ trên địa bàn tỉnh Đắk Nông. Từ kinh nghiệm thực tiễn, chắt lọc qua thời gian, đồng bào Mạ tạo ra món thịt giã độc đáo, làm phong phú thêm văn hóa ẩm thực của dân tộc mình. Với đặc điểm thơm, ngon, dễ tiêu hóa, món ăn còn có nhiều công...