Món bánh Tết thơm ngon từ gạo của người Mông Nghệ An

Cứ vào mỗi dịp Tết đến Xuân về, khi những bông hoa đào đã bung cánh khoe sắc cũng là khoảng thời gian đồng bào Mông ở huyện vùng cao Nghệ An, cùng giúp nhau làm bánh “Mông” truyền thống để cúng ông bà tổ tiên.

Dù đã ăn cùng một Tết Nguyên đán như mọi dân tộc khác trên đất nước Việt Nam, nhưng chiếc bánh truyền thống dâng lên ông bà tổ tiên ngày Tết của người Mông ở Kỳ Sơn, Nghệ An không phải là bánh chưng, mà đó là “Dúa túa” có nghĩa là bánh đâm (Dúa dịch là bánh, túa là đâm) – một loại bánh được đâm nhuyễn từ cơm sôi đã hông chín, người dân tạm gọi là bánh “Mông”.

Để làm được bánh “Mông”, người dân phải chọn loại nếp mới, có màu trắng, dẻo, mới có hương vị thơm ngon. Gạo được ngâm với nước lạnh từ 3 đến 5 tiếng đồng hồ, rồi vớt vào nồi hông chín.

Khi xôi chín thì đổ cả vào cối đâm thật nhuyễn. Cối dùng đâm bánh của người Mông được làm bằng thân cây gỗ chắc, nặng để khi đâm vững chắc hơn và khoét lõm xuống như máng cho lợn ăn; chầy giã bánh cũng được làm bằng loại gỗ cứng và nặng. Khi giã bánh chầy được rửa qua trong nước nhằm bôi trơn chống xôi bám dính. Công đoạn giã bánh là một công việc của đàn ông, khá nặng nhọc và đòi hỏi nhiều sức lực và kỹ thuật. Bởi vậy những người tham gia giã bánh thường là những thanh niên khỏe mạnh.

Bánh được giã càng kỹ thì bánh càng dẻo, ngon và để được lâu. Bánh được gói bằng lá dong rừng sẽ đẹp, bền và thơm hơn.

Khi xôi đâm đã mịn thì công đoạn giã đã hoàn thành, lúc này việc gói bánh chỉ dành riêng cho chị em phụ nữ.

Bánh “Dúa túa” là một trong 3 sính vật không thể thiếu trong mâm cúng tổ tiên trong mỗi dịp Tết đến Xuân về. Theo quan niệm của người Mông, người sống có thể chịu đói chịu khát trong năm, nhưng ngày lễ, ngày Tết phải có thịt bò, thịt gà, rượu và thức bánh này dâng lên bàn thờ tổ tiên.

Theo ông Xồng Nhìa Vừ, bản Buộc Mú xã Na Ngoi, Kỳ Sơn kể: Ngày xưa cuộc sống của người Mông thường phải lên nương rẫy sản xuất và vào rừng cả ngày để săn bắt thú rừng để làm thức ăn, do đó để xôi không bị ôi thiu, nhanh hỏng người dân đã sáng tạo ra loại bánh này để đưa đi rừng. Để lâu, chiếc bánh có thể mốc meo, nhưng khi ta cạo đi lớp ngoài, rồi nướng lên trên than hồng thì rất ngon. Ngày nay, bánh “Mông” không chỉ là loại bánh dùng để cúng ông bà tổ tiên mỗi dịp Tết đến, Xuân về mà đã trở thành hàng hóa bán nhiều ở các chợ vùng cao, là món quà cho những du khách có dịp lên thăm miền núi.

Lữ Phú

Theo baonghean