Mohammed Deif, “kẻ thù” của Israel

Khi cuộc chiến ở Gaza đang đi vào bế tắc thì thay vì t.iêu d.iệt toàn bộ lực lượng Hamas, quân đội Israel đang nhắm đến một cái tên cụ thể hơn: Mohammed Deif, lãnh đạo Lữ đoàn Qassam, nhánh vũ tranh chính của lực lượng này.

Biểu tượng của Hamas

Mohammed Deif sinh ra ở Khan Yunis, một trại tị nạn ở Dải Gaza, vào năm 1965. Tên thật của ông là Mohammed Diab Ibrahim al-Masri. Gia đình ông là người tị nạn Palestine, phải chạy khỏi Al-Qubayba sau Chiến tranh Ảrập-Israel năm 1948. Điều này đã hình thành những nền tảng cơ bản trong cuộc đời Deif, khiến ông nuôi dưỡng căm thù với Israel và mong muốn chiến đấu để giành lại vùng đất mà ông coi là của người Palestine.

Hiện trường sau vụ tấn công thảm khốc của Israel hôm 13/7 nhằm t.iêu d.iệt Deif.

Mohammed Deif gia nhập Hamas vào cuối những năm 1980, khi phong trào này còn tương đối mới mẻ. Hamas, viết tắt của Harakat al-Muqawama al-Islamiyya (Phong trào Kháng chiến Hồi giáo), được thành lập vào năm 1987 trong bối cảnh cuộc nổi dậy đầu tiên của người Palestine bùng phát chống lại sự chiếm đóng của Israel. Deif nhanh chóng chứng tỏ khả năng của mình và trở thành một trong những thành viên chủ chốt của Hamas. Ông tham gia sáng lập lữ đoàn Qassam vào năm 1991. Lữ đoàn Qassam ngày càng phát huy ảnh hưởng trong nội bộ Hamas sau khi chỉ huy đầu tiên của Hamas là Sheikh Ahmed Yasin, người có chủ trương đàm phán với Israel, bị á.m s.át năm 2004.

Nhà báo nổi tiếng, tác giả của cuốn sách “Lịch sử bí mật về những cuộc á.m s.át của Israel”, Ronen Bergman đã nhiều lần nhắc đến Mohammed Deif trong các tác phẩm của mình. Ông Bergman cho rằng Deif là “một trong những kẻ thù nguy hiểm nhất của Israel vì khả năng chiến lược và tài năng quân sự”. Mohammed Deif được biết đến với khả năng lập kế hoạch và thực hiện các cuộc tấn công quân sự phức tạp. Ông đã tham gia vào nhiều cuộc tấn công nổi tiếng, bao gồm các vụ đ.ánh bom t.ự s.át và tấn công bằng tên lửa vào Israel. Deif trở thành lãnh đạo chính của Lữ đoàn Qassam từ năm 2002 sau cái c.hết của Salah Shehadeh, người lãnh đạo đầu tiên của Lữ đoàn. Dưới sự lãnh đạo của ông, lực lượng này đã tiến hành nhiều cuộc tấn công đáng kể, bao gồm cả vụ tấn công vào Israel hôm 7/10/2023 làm 1.139 người Israel t.hiệt m.ạng, b.ắt c.óc hàng trăm người khác, châm ngòi cho cuộc chiến tranh ở Gaza hiện nay.

Mohammed Deif được coi là một chiến lược gia quân sự xuất sắc. Ông đã thành công trong việc xây dựng và duy trì một mạng lưới phức tạp của các hầm ngầm và cơ sở quân sự dưới lòng đất ở Dải Gaza. Điều này đã giúp Hamas duy trì khả năng tấn công ngay cả khi đối mặt với các cuộc tấn công lớn từ phía Israel. Bruce Riedel, cựu nhân viên CIA và chuyên gia về Trung Đông từng đ.ánh giá: “Deif là một trong những chiến lược gia quân sự thông minh nhất trong khu vực”. Riedel cũng nhấn mạnh rằng việc Deif sống sót qua nhiều cuộc á.m s.át đã củng cố hình ảnh của ông như một biểu tượng kháng cự.

Quan điểm chính trị cực đoan

Năm 1994, sau khi Israel và Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) ký Hiệp định Oslo, Mohammed Deif công khai phản đối mạnh mẽ hiệp định này. Ông từng nói rằng “đàm phán hòa bình với Israel là một sự phản bội đối với mục tiêu của người Palestine”. Ông tin rằng Israel là một thực thể chiếm đóng bất hợp pháp và người Palestine có quyền sử dụng bạo lực để đòi lại đất đai của họ. Ông phản đối bất kỳ giải pháp hòa bình nào không bao gồm sự t.iêu d.iệt của nhà nước Israel. Quan điểm này không chỉ dựa trên lòng căm thù cá nhân mà còn là một phần của lý thuyết chính trị của Hamas, dựa trên Hiến chương năm 1988 của tổ chức này. Deif tin rằng bạo lực là phương tiện duy nhất để đạt được mục tiêu của họ. Deif đã thiết kế và thực hiện nhiều cuộc tấn công chống lại dân thường và quân sự Israel. Các cuộc tấn công này không chỉ nhằm mục đích gây thiệt hại mà còn để làm tăng tinh thần của người Palestine và làm suy yếu lòng tin của người dân Israel vào khả năng bảo vệ của chính phủ họ.

Được coi là biểu tượng của sự kháng cự trong cộng đồng Palestine, Deif được nhiều người xem là anh hùng vì đã kiên trì chiến đấu chống lại Israel bất chấp các nguy hiểm cá nhân. Sự lãnh đạo của Deif đã giúp Hamas củng cố quyền lực ở Dải Gaza và tăng cường sự ủng hộ trong dân chúng. Deif cũng đã thành công trong việc giữ vững lập trường không thỏa hiệp của Hamas, làm cho tổ chức này trở thành một lực lượng chính trị và quân sự quan trọng trong khu vực.

Nhà báo Nathan Thrall, tác giả của cuốn “Cuộc thỏa hiệp giữa Israel và Palestine”, cho rằng Mohammed Deif là “một sản phẩm của môi trường xung đột kéo dài và sự tuyệt vọng của người Palestine”. Thrall nhận xét rằng Deif “không chỉ là một chiến lược gia quân sự mà còn là một biểu tượng của sự không khoan nhượng đối với Israel”. Ông nhấn mạnh các hành động của Deif phản ánh “sự phản đối mạnh mẽ đối với bất kỳ giải pháp hòa bình nào mà không bao gồm quyền tự quyết hoàn toàn của người Palestine”.

Ngay sau cuộc tấn công tháng 10/2023, Hamas đã công bố một đoạn ghi âm giọng nói hiếm hoi của Deif thông báo về chiến dịch “Lũ lụt Al-Aqsa”, ám chỉ cuộc tấn công này là để trả đũa cho các cuộc đột kích của Israel vào Nhà thờ Hồi giáo Al-Aqsa ở Jerusalem, địa điểm linh thiêng thứ ba của đạo Hồi. Những hành động như vậy của Mohammed Deif cũng chịu nhiều chỉ trích quốc tế. Tháng 5/2024, Tòa án Hình sự Quốc tế đã đưa ra lệnh bắt giữ ông cùng nhiều lãnh đạo Hamas khác. Giám đốc điều hành của Tổ chức Theo dõi quyền con người (Human Rights Watch), bà Sarah Leah Whitson cho rằng Mohammed Deif và Hamas “phải chịu trách nhiệm về nhiều hành động vi phạm nhân quyền” bao gồm các cuộc tấn công vào dân thường Israel. Tuy nhiên, báo cáo của tổ chức này cũng thừa nhận việc Israel tấn công Dải Gaza và làm “gia tăng sự khốn khổ của người Palestine cũng là một phần của vấn đề”.

Giáo sư Khaled Elgindy, thành viên cấp cao tại Viện Trung Đông thì cho rằng Mohammed Deif và Hamas nói chung đã thành công trong việc duy trì sự ủng hộ của một phần lớn dân chúng Palestine thông qua việc chống lại Israel. Ông thừa nhận: “Mặc dù phương pháp bạo lực của Deif và Hamas bị lên án bởi nhiều quốc gia, nhưng không thể phủ nhận rằng họ đã tạo ra một tiếng nói mạnh mẽ cho sự kháng cự của người Palestine”.

Hình ảnh đầy bí ẩn của Deif trong đoạn băng được Hamas công bố.

Đối thủ khó t.iêu d.iệt

Israel đã nhiều lần cố gắng á.m s.át Mohammed Deif nhưng không thành công. Một trong những cuộc tấn công nổi tiếng nhất là vào năm 2006, khi Israel tiến hành một cuộc không kích nhằm vào Deif, khiến ông bị thương nặng nhưng không g.iết được ông. Các nguồn tin cho rằng Deif đã mất một cánh tay và một chân trong cuộc tấn công này, nhưng ông vẫn tiếp tục lãnh đạo Lữ đoàn Qassam từ bóng tối. Năm 2014, một cuộc tấn công bằng tên lửa khác nhằm vào nơi trú ẩn của Dief đã làm c.hết vợ và con nhỏ của ông nhưng ông vẫn an toàn.

Thủ tướng Israel Netanyahu từng gọi tên đích danh Deif là mục tiêu cần “t.iêu d.iệt” của quân đội Israel. Nhưng ông Deif nổi tiếng với khả năng ẩn nấp và trốn thoát. Ông không xuất hiện công khai và luôn di chuyển để tránh bị theo dõi. Các nguồn tin tình báo của Israel đã gặp nhiều khó khăn trong việc xác định vị trí của ông. Việc Deif sống ẩn dật đã làm cho các cuộc á.m s.át trở nên khó khăn hơn. Vụ tấn công vào khu vực an toàn được chính Israel chỉ định tại al-Mawasi hôm 13/7 vừa qua là nỗ lực mới nhất nhằm vào ông Deif. Vụ việc này đã làm bùng lên phản ứng quốc tế khi g.iết c.hết 90 người Palestine, làm 300 người khác bị thương. Tuy nhiên, Hamas sau đó thông báo rằng chỉ huy Deif vẫn “hoàn toàn khỏe mạnh và tiếp tục giám sát”.

Các chuyên gia về an ninh và tình báo đều đồng ý rằng việc t.iêu d.iệt Mohammed Deif là một nhiệm vụ cực kỳ khó khăn nhưng cần thiết. Deif không chỉ là một biểu tượng mà còn là một chiến lược gia quân sự quan trọng của Hamas. Việc loại bỏ ông có thể làm suy yếu Hamas. Tuy nhiên, ông Trita Parsi, nhà sáng lập và Phó chủ tịch Viện Quincy về chính sách thì lại cho rằng: “Việc Israel tập trung vào việc t.iêu d.iệt Deif có thể không phải là giải pháp tốt nhất, thay vào đó, việc tìm kiếm các phương pháp hòa bình và đàm phán có thể mang lại lợi ích lâu dài hơn”.

Mohammed Deif là một nhân vật phức tạp, vừa là một chiến lược gia quân sự xuất sắc vừa là một biểu tượng của sự kháng cự trong cộng đồng Palestine. Con đường lên vị trí lãnh đạo của ông trong Hamas, lý do thù địch Israel, khả năng quân sự và tầm ảnh hưởng chính trị của ông đã định hình cuộc xung đột Israel-Palestine trong nhiều năm qua. Mặc dù Israel đã nhiều lần cố gắng t.iêu d.iệt Deif, ông vẫn sống sót và tiếp tục lãnh đạo Hamas. Điều này đặt ra câu hỏi về chiến lược của Israel trong việc giải quyết xung đột và tìm kiếm hòa bình lâu dài cho khu vực này