Mở màn thương chiến giữa Mỹ và nhiều nước

Các lãnh đạo Canada và Mexico lập tức giáng đòn đáp trả sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế quan 25% đối với hàng nhập khẩu từ 2 nước này, và Trung Quốc cũng có hành động.

Tổng thống Mỹ Donald Trump sáng qua (ngày 2.2, giờ VN) ký 3 sắc lệnh hành pháp với nội dung ban hành thuế nhập khẩu 25% cho mọi hàng hóa đến từ Mexico và phần lớn từ Canada. Trong khi đó, mức thuế quan đối với dầu mỏ Canada là 10%, và hàng hóa Trung Quốc cũng chịu thuế 10% khi đi qua cửa khẩu hải quan Mỹ, theo Reuters và AFP.

Kích hoạt tình trạng khẩn cấp quốc gia

Với hành động trên, tân chủ nhân Nhà Trắng đã đảo ngược thỏa thuận thương mại tự do cũng do ông ký kết vào nhiệm kỳ đầu tiên có tên gọi Hiệp định Mỹ – Mexico – Canada (USMCA) vốn chính thức áp dụng từ ngày 1.7.2020 và thay cho Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA) từ thập niên 1990.

Phố Wall lo lắng ông Trump khơi mào thương chiến, chuyên gia nhận định gì?

Để vượt qua USMCA, ông Trump trong sắc lệnh hành pháp đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp kinh tế trên toàn quốc, kích hoạt Đạo luật Quyền lực kinh tế khẩn cấp quốc tế (IEEPA), theo Đài CNN. Đây là đạo luật trao quyền cho tổng thống Mỹ đơn phương quản lý các hoạt động nhập khẩu trong điều kiện khẩn cấp quốc gia. Thuế nhập khẩu sẽ chính thức có hiệu lực vào 0 giờ ngày 4.2 (giờ Washington) và không có sự miễn trừ, đồng thời xóa sổ “ngưỡng chịu thuế” vốn trước đây cho phép các lô hàng trị giá từ 800 USD trở xuống được miễn thuế vào Mỹ.

Từ trái sang: Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum, Tổng thống Mỹ Donald Trump, Thủ tướng Canada Justin Trudeau. ẢNH: REUTERS – AFP – AP

Các biện pháp thuế quan mà Mỹ thực hiện đối với 3 đối tác thương mại lớn được dự kiến sẽ làm tăng giá hàng hóa, dịch vụ ở thị trường trong nước. AP dẫn lời ông Trump thừa nhận nguy cơ này. Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ cam đoan nền kinh tế nước này sẽ mạnh hơn sau thời gian thi hành thuế suất mới.

Bên cạnh đó, dù giới hữu trách Mỹ cho hay công cụ thuế quan được thiết kế để ngăn chặn chất gây nghiện fentanyl và dân nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ, chính quyền Tổng thống Trump vẫn chưa đưa ra những tiêu chuẩn cụ thể nào để dỡ bỏ thuế nhập khẩu được áp dụng.

Canada, Mexico, Trung Quốc đáp trả

Trong cuộc họp qua điện thoại với các nhà báo hôm 1.2, một quan chức chính quyền Washington cảnh báo bất kỳ sự đáp trả nào từ Canada, Mexico hoặc Trung Quốc đều có thể kéo theo thuế quan gia tăng đối với nước đó. Bất chấp cảnh báo trên, vài giờ sau nhận được thông tin từ Washington, Thủ tướng Canada Justin Trudeau công bố các biện pháp đánh thuế sâu rộng và bao gồm các vật dụng hằng ngày đối với hàng hóa Mỹ trị giá 155 tỉ CAD (khoảng 106,5 tỉ USD).

Để bắt đầu, ngày 4.2 Canada sẽ áp thuế 25% đối với 30 tỉ CAD giá trị hàng nhập khẩu từ Mỹ, và sau 21 ngày sẽ đánh thuế phần còn lại trị giá 125 tỉ CAD để cho phép các công ty và những chuỗi cung ứng Canada tìm kiếm các mặt hàng thay thế. Theo ông Trudeau, những mặt hàng nằm trong danh sách chịu thuế bao gồm bia rượu, hàng hóa sản xuất, quần áo, giày dép, thiết bị gia dụng, đồ nội thất, các vật liệu như gỗ và nhiều thứ khác. Ông Trudeau cũng kêu gọi dân Canada chuyển sang tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ nội địa, giảm sự phụ thuộc vào hàng hóa, dịch vụ Mỹ.

Cùng lúc, Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cũng thông báo nước này sẽ áp thuế trả đũa. “Tôi chỉ đạo Bộ trưởng Kinh tế triển khai kế hoạch B, theo đó bao gồm các biện pháp thuế quan và phi thuế quan nhằm bảo vệ lợi ích của Mexico”, AFP dẫn lời bà Sheinbaum. Hiện vẫn chưa rõ những biện pháp mà phía Mexico có thể vận dụng.

Bên cạnh đó, Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết hành động của Mỹ “vi phạm nghiêm trọng” các quy định của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). “Trung Quốc sẽ đệ đơn khiếu nại lên WTO và sẽ thực thi các biện pháp đối phó tương ứng nhằm kiên quyết bảo vệ quyền lợi của mình”, Tân Hoa xã dẫn thông tin từ Bộ Thương mại, nhưng chưa rõ các biện pháp mà Bắc Kinh sẽ triển khai.

Các đồng minh của Mỹ quan ngại

Hôm qua, Đài Fuji TV dẫn lời Bộ trưởng Tài chính Nhật Bản Katsunobu Kato Japan bày tỏ “sự lo ngại sâu sắc” về những tác động có thể xảy ra cho hoạt động thương mại toàn cầu đến từ thương chiến giữa Mỹ với nhóm đối tác thương mại lớn nhất là Canada, Mexico, Trung Quốc.

Còn theo Yonhap, quyền Tổng thống Hàn Quốc Choi Sang-mok cùng ngày chỉ đạo các cơ quan chính phủ theo dõi sát sao bất kỳ ảnh hưởng nào xảy ra cho các công ty trong nước và kinh tế Hàn Quốc sau động thái của Mỹ. Bên cạnh đó, Phòng Thương mại Mỹ dự báo các biện pháp thuế quan của Mỹ đối với nhóm đối tác thương mại lớn nhất sẽ đẩy giá tiêu dùng ở Mỹ gia tăng. Báo cáo mới của Viện Peterson về Kinh tế quốc tế (trụ sở Washington, Mỹ) cảnh báo chiêu bài thuế quan của Tổng thống Donald Trump có thể buộc dân Mỹ phải chi trả nhiều tiền hơn khi mua sắm, dù là giày dép, đồ chơi hay thực phẩm.