Máy tính Mac chạy chip ARM cần phải giải bài toán gì?

Cuối cùng Apple đã ra mắt các mẫu máy tính Mac sử dụng vi xử lý M1 đầu tiên của riêng hãng trên kiến trúc ARM, hứa hẹn mang đến những cải tiến về cả hiệu năng lẫn thời lượng sử dụng pin so với chip Intel.

Liệu các mẫu máy tính Mac mới dùng chip M1 của Apple có vượt qua “lời nguyền” ARM trên máy tính?

Cụ thể, để thuyết phục người dùng về mức độ cải tiến mà Apple đang chào hàng, hãng tuyên bố MacBook Pro mới có thể sở hữu thời lượng pin sử dụng liên tục lên đến 20 giờ mới cần cắm sạc – một con số vô cùng hào nhoáng và đang nằm ngoài tầm với của kiến trúc x86 trên chip Intel. Ngoài ra, các máy Mac dùng chip M1 cũng có thể khởi chạy các ứng dụng iOS gốc, nghĩa là về mặt lý thuyết kho ứng dụng của Mac mới sẽ phong phú hơn bất cứ thiết bị nào vừa mới ra mắt. Nhưng đó chỉ mới là những tuyên bố của Apple, bởi trước khi bấm vào nút đặt hàng bạn vẫn còn một dấu hỏi lớn để “chốt đơn”.

Về lý thuyết, các máy tính Mac dùng chip Apple M1 có thể chạy ứng dụng iOS nguyên bản là vì chip máy tính mới của Apple dựa trên cùng kiến trúc tập lệnh ARM giống như các smartphone hiện nay, thay vì dùng kiến trúc x86-x64 trên các máy tính Mac trước đó hay máy tính Windows. Nhưng câu hỏi đặt ra là liệu những màn trình diễn của Apple có thực tế không hay chỉ là sử dụng các máy tính Mac hiện tại rồi demo, vì các màn trình diễn của Apple hay biểu đồ đều ở dạng ẩn danh chứ không có các điểm số thực tế hay so sánh hiệu suất.

Chúng ta đã biết khả năng của chip Intel trên máy tính Mac, còn ARM thì chưa được kiểm chứng. Dù có nhiều lý do chính đáng để tin vào khả năng tùy biến ARM của Apple, nhưng lịch sử không phải lúc nào cũng đúng với các nhà sản xuất khác đã từng cố gắng đưa ARM lên máy tính của họ.

Lịch sử không suôn sẻ của ARM trên thị trường máy tính Windows

Quay trở lại năm 2012, Microsoft đã tung ra phiên bản máy tính bảng chạy Windows trên chip ARM và gọi là Surface RT, đây là thiết bị lai giữa máy tính bảng và laptop với mức giá 499 USD đầy hứa hẹn. Tuy nhiên, thật khó hiểu khi Surface RT không chạy Windows 8 tiêu chuẩn mà lại sử dụng phiên bản Windows RT tùy biến riêng cho chip ARM. Phiên bản rút gọn của Windows 8 này đã không thể chạy các chương trình Windows truyền thống và hãng cũng không giải thích liệu chương trình nào có thể chạy hay không chạy trên Windows RT. Sự nửa vời đó đã phần nào khiến cho thiết bị Surface RT sớm thất bại và chìm vào quá khứ, với khoản lỗ 900 triệu USD do Surface RT “tồn kho”.

Tuy nhiên, sự thất bại của Surface RT không ngăn được Microsoft tạo ra nhiều hoạt động hơn đối với các máy tính Surface dựa trên ARM. Công ty đã phát hành Surface Pro X vào năm ngoái sử dụng bộ vi xử lý ARM tùy biến do chính Microsoft và Qualcomm đồng phát triển. Kiến trúc chip ARM đã cho phép Microsoft làm cho thiết bị mỏng hơn so với Surface Pro dùng chip Intel, nhưng dù Windows đã tối ưu hóa tốt hơn cho ARM nhưng có vẻ nhiều ứng dụng chạy trên thiết bị dùng chip ARM mới này không suôn sẻ hoặc chậm hơn đối thủ Intel.

Biên tập viên Tom Warren của TheVerge nhận thấy rằng Surface Pro X thế hệ thứ hai mới ra mắt đã xử lý vấn đề tương thích tốt hơn bản cũ, nhưng vẫn có một số ứng dụng không hoạt động, trong đó bao gồm cả dịch vụ Creative Cloud của Adobe, thứ yêu cầu bắt buộc để khởi chạy Photoshop và Lightroom.

Lenovo Flex 5G dùng chip ARM đã gặp phải nhiều vấn đề về tương thích với ứng dụng Windows

Không chỉ Microsoft gặp khó khăn với máy tính sử dụng ARM. Samsung cũng từng thất bại với chiếc Galaxy Book 2 giống Surface vào năm 2018, vấn đề tương tự diễn ra với chiếc Lenovo Flex 5G dùng chip ARM tùy biến khác. Hiện Microsoft vẫn đang làm việc để cải thiện khả năng tương thích của ứng dụng Windows trên ARM thông qua giả lập x64, chúng ta có thể lạc quan nhưng rõ ràng khi phải chạy qua một môi trường ảo hóa thì rất khó có được hiệu suất tiệm cận chip Intel.

Đáng tiếc nhất là các mẫu máy tính Chromebook giá rẻ của Google, chúng hoàn toàn có thể chạy hoàn hảo trên ARM với hệ điều hành Chrome OS gần gũi với Android, nhưng đáng tiếc hiện Google và các nhà sản xuất Chromebook đã sử dụng chip Intel hoặc AMD cho các mẫu máy tính mới của họ, một phần do tâm lý người dùng tin tưởng vào hai thương chiệu chip lớn hơn là kiến trúc ARM trên máy tính.

Apple buộc phải thành công với kiến trúc ARM trên máy tính

Đối lập với những e dè của đối thủ, Apple dường như tự tin trong việc chuyển đổi sang bộ vi xử lý dựa trên ARM. Hãng đã mạnh tay loại bỏ tất cả mẫu MacBook Air dùng chip Intel dù mới giới thiệu phiên bản MacBook Air mới dùng chip Intel vào hồi tháng 3 vừa qua. Trong khi Microsoft, Lenovo, Samsung và những hãng khác luôn đưa ra sự lựa chọn giữa ARM và Intel hoặc AMD, thì Apple đã lập sẵn lộ trình chuyển toàn bộ máy tính Mac của họ sang nền tảng Apple silicon dựa trên ARM trong khoảng hai năm tới.

Chip Apple M1 là chìa khóa để Apple thúc đẩy khả năng kiểm soát phần cứng lẫn phần mềm của Mac

Qua đó, Apple đã phát đi một thông điệp rõ ràng rằng ARM sẽ là tương lai của máy tính Mac, điều này dẫn tới các công ty phần mềm lớn như Microsoft và Adobe buộc sẽ phải lắng nghe. Photoshop sẽ ra mắt phiên bản dành cho máy tính Mac chạy chip M1 vào năm tới, trong khi Lightroom ra mắt vào tháng tới và Microsoft Office cũng đang tích cực để phát hành phiên bản tương tự. Các nhà phát triển khác muốn tạo ứng dụng dành cho Mac cũng sẽ phải tham gia.

Khác với các đối thủ, Apple sở hữu hệ sinh thái khép kín nên có thể tránh được một số bẫy tương thích với ứng dụng mà các nhà sản xuất khác đã mắc phải. Ví dụ như Microsoft, các nhà phát triển được cho là không tận dụng được kho ứng dụng Windows Store của mình với các ứng dụng tương thích cho cả ARM và Intel.

Chìa khóa nằm ở khả năng tối ưu hiệu suất và tương thích ứng dụng

Thú vị nhất là các máy tính dùng chip Apple M1 có thể truy cập và tận dụng kho thư viện ứng dụng iOS khổng lồ sẵn có, cho phép người dùng tiếp cận một lượng lớn các ứng dụng chất lượng dù bạn sẽ phải chờ nhà phát triển tối ưu cho máy tính khi không sử dụng màn cảm ứng như iPhone hay iPad.

Nếu những chiếc MacBook mới có khả năng tuyệt vời như Apple quảng bá và có thể khởi chạy hầu hết các ứng dụng mà không gặp nhiều vấn đề về tương thích, chúng ta sẽ khó có thể bỏ qua chúng khi sở hữu thời lượng pin vượt mong đợi của nhiều người.

Nhưng nếu có nhiều vấn đề về khả năng tương thích với ứng dụng như các máy tính dựa trên ARM khác từng gặp phải, có thể nhiều người vẫn sẽ nán lại với các thế hệ Mac cũ trong khi chờ đợi Apple hoàn tất lộ trình như họ đã tuyên bố, hơn ai hết Apple buộc phải thành công vì họ đã đặt cược tất cả vào canh bạc này và gần như không có đường lùi khi nói lời đoạn tuyệt với Intel. Còn với Intel, có vẻ như họ sẽ có một viễn cảnh khá u ám, ít nhất là trên mặt trận chip máy tính.