Mang tiếng là xe điện nhưng năng lượng nguồn vẫn chưa “xanh và sạch”

Liên quan đến vấn đề giao thông xanh, theo chuyên gia phải có những bước chuyển dịch quan trọng ở thời điểm này. Đừng để mang tiếng là xe điện, nhưng nguồn năng lượng chưa “xanh, sạch, thân thiện với môi trường”.

Cần thời gian để chuyển đổi

Mới đây, VinFast đã chính thức ra mắt xe điện thông minh đầu tiên tại thị trường Việt Nam, mẫu VF e34. Theo kế hoạch, VinFast dự kiến lắp đặt hơn 2.000 trạm sạc khắp 63 tỉnh, thành phố. Tùy từng vị trí, hệ thống sạc sẽ được bố trí loại sạc thường hoặc sạc nhanh. Có 4 loại trạm sạc dành cho ôtô điện được VinFast lắp đặt, gồm sạc thường 11 kW, sạc nhanh 30 kW và 60 kW, sạc siêu nhanh 250 kW.

Thaco cũng cho biết sẽ nhập khẩu xe điện Kia EV6 về bán tại thị trường Việt Nam vào quý II.2022. Điều này cũng mở ra hướng đi mới cho ngành công nghiệp ôtô tại Việt Nam khi hướng tới sử dụng năng lượng sạch trong tương lai.

Tuy nhiên, theo thông tin từ Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương), một thực tế là phần lớn điện trong lưới điện các quốc gia được sản xuất bằng các nguồn chưa thân thiện môi trường. Với những nước đang phát triển, thủy điện và nhiệt điện chiếm tỉ trọng lớn trong hạ tầng sản xuất điện, nhưng đây lại là hai loại hình kém sạch nhất.

Xe điện “made in Vietnam” Vinfast VF e34 vừa ra mắt thị trường Việt. Ảnh: Vinfast

Trao đổi với Lao Động, bà Vũ Chi Mai – Trưởng hợp phần Năng lượng Tái tạo (Chương trình Hỗ trợ Năng lượng GIZ) cho biết, trong dự thảo Quy hoạch Điện VIII, công suất lắp đặt điện than vẫn cao. Nhiều dự án điện than nằm trong Quy hoạch Điện VII điều chỉnh được “vắt” sang Quy hoạch Điện VIII. Trong số đó, có nhiều dự án rất khó huy động vốn để thực hiện.

Liên quan đến vấn đề giao thông xanh, theo bà Vũ Chi Mai, phải có những bước chuyển dịch quan trọng ở thời điểm này. “Mang tiếng là xe điện, nhưng chưa “xanh, sạch, thân thiện với môi trường” thì cũng không có nhiều ý nghĩa. Bởi hiện nay, các trạm sạc vẫn sử dụng điện từ lưới, trong khi tỉ lệ điện lưới hiện nay vẫn chủ yếu là năng lượng truyền thống, điện than vẫn rất lớn.

Dù vậy, bà Mai cho rằng, việc phát triển xe điện ở thời điểm này phần nào hạn chế được ôtô chạy dầu, gây ô nhiễm môi trường. Cho nên, việc chuyển đổi xe điện sử dụng nguồn điện sạch cũng cần có thời gian để thực hiện.

“Hệ thống điện hiện tại của Việt Nam không thể dựa phần lớn, thậm chí là không thể chấp nhận ngay 50% điện tái tạo trong tổng công suất phát điện vì lưới điện của nước ta là độc lập, tách biệt, không liên thông như châu Âu. Chính vì vậy, cần có khoảng thời gian nhất định để chuyển đổi”, bà Mai nói.

Tuy nhiên, Trưởng hợp phần Năng lượng tái tạo của GIZ cho biết, về dài hạn, để giao thông thực sự sạch, khi chạy xe điện, nhiều người sẽ lắp một dàn điện mặt trời nhỏ trên mái cơ quan, trên nhiều toà nhà văn phòng, dùng nguồn năng lượng đó để sạc cho xe điện.

“VinFast và Thaco cũng có thể nghiên cứu, kết hợp và tối ưu hoá nguồn năng lượng tái tạo bằng cách lắp dàn điện mặt trời ở trên toà nhà thương mại, công sở, điều này có ý nghĩa hơn nhiều”, bà Mai nói.

Tỉ lệ điện than vẫn cao

Theo dự thảo Quy hoạch Điện VIII vừa trình Chính phủ, tới năm 2030, tổng công suất các nhà máy điện khoảng 130.371-143.839 MW. Trong đó, thủy điện và thủy điện tích năng đạt từ 26.684-27.898 MW, chiếm tỉ lệ 19,4-20,5%;

Còn nhiệt điện than đạt 40.899 MW chiếm tỉ lệ 28,4-31,4%; nhiệt điện khí (tính cả LNG) 27.471-32.271MW chiếm tỉ lệ 21,1-22,4%; nguồn năng lượng tái tạo ngoài thủy điện (điện gió, điện mặt trời, điện sinh khối…) 31.380-37.030MW, chiếm tỉ lệ 24,3-25,7%…

Như vậy, nhiệt điện than và khí vẫn sẽ trở thành nguồn cung cấp lớn của Việt Nam vào năm 2030 và sự kết hợp giữa than và khí đốt sẽ tạo ra gần một nửa lượng điện trong nước trong nhiều năm tới.

Cục Công nghiệp nhận định rằng, việc sử dụng xe điện tại Việt Nam với nguồn cung cấp năng lượng chủ yếu từ nhiệt điện đồng nghĩa với việc ô nhiễm sẽ chỉ chuyển từ nơi xe điện được sử dụng đến nơi có các nhà máy điện sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Để khắc phục tình trạng trên, theo chia sẻ của một chuyên gia về năng lượng sạch cần xây dựng mạng lưới sạc năng lượng mặt trời. Giải pháp này thường song song ưu đãi chi phí nếu người dùng sạc xe ban ngày – khi nguồn năng lượng dồi dào nhất.